CÓ PHẢI ĐỨC PHẬT LÀ THƯỢNG ĐẾ

 

 

 

‘

 

Đức Phật không phải là một vị Thượng đế, vậy thì tại sao giáo huấn của Ngài là một tôn giáo và tại sao Phật tử tôn thờ Ngài như Thượng đế?’

 

Câu hỏi vốn được hỏi từ những nhà học giả và những sinh viên mới trong những nghiên cứu Phật giáo? Theo thuật ngữ kỷ thuật thì Tôn giáo có nghĩa là bất cứ đức tin hay phương pháp thờ phượng của niềm tin trong một thượng đế (nhất thần giáo) hay nhiều thượng đế (đa thần giáo) những đấng đã tạo ra thế giới và những đấng có thể kiểm soát mọi thứ xảy ra trong thế giới. Phật giáo không là một tôn giáo trong phương diện này nhưng chúng ta có thể thừa nhận với khái niệm của một tôn giáo tương tự như những tôn giáo khác. Phật giáo cũng đặt sự nhấn mạnh vào căn bản của Niềm Tin. Tuy thế, nên thấu hiểu rằng Phật giáo không dừng lại ở niềm tin. Niềm Tin và tuệ trí là căn bản của Phật giáo. Niềm Tin, Saddha, thông thường liên hệ đến sự Giác Ngộ của Đức Phật hay luật nghiệp báo chứ không phải vào một Đấng Tối cao. Trên căn bản này, một cách chắc chắn, hầu hết sự trình bày của Đạo Phật có thể được xem như một tôn giáo.

 

Rồi thì phát sinh câu hỏi Đạo Phật là gì? Đạo Phật là tên được đặt cho Giáo huấn của Đức Phật Thích Ca nhưng thường được Phật tử gọi là Phật Pháp hay Giáo lý Đạo Phật. Trong khi những nhà quan sát Tây phương có thể tranh luận Phật giáo nên được xem như một triết học hay như một môn tâm lý học thì có thể ghi nhớ rằng giáo huấn của Ngài không quá khác với những giáo lý chủ yếu của những tôn giáo chính trên thế giới.

 

 Ban sơ Phật giáo là một triết lý ứng dụng. Nó đối phó với những vấn nạn của đời sống hay khổ đau và vấn đề giải quyết chúng như thế nào trong ánh sáng của luật nhân quả. Sau khi Đức Phật nhập niết bàn người Phật tử vì sự tôn kính của họ với Ngài như một vị Thầy đã chỉ ra con đường để tự giải thoát và cứu độ chúng sanh đã bắt đầu tôn thờ Ngài và Phật giáo bắt đầu dường như có những đặc tính của một tôn giáo. Điều này có thể là xu hướng tôn giáo của bản chất con người. Loài người thì yếu đuối và luôn luôn tìm kiếm điều gì đó siêu tự nhiên để nương tựa. Nếu không có điều gì loại đó trong tôn giáo của họ, họ sẽ tưởng tượng và nương tựa vào đó vào những lúc khẩn cấp. Phật giáo và những người Phật tử cũng không ngoại lệ.

 

Dường như không có gì tổn hại trong việc tin tưởng trong điều gì đó siêu nhiên khi mà người tin tưởng có được một lợi ích nào đó từ đó mặc dù lợi lạc có thể chỉ là tâm lý. Con người có cả cảm xúc và trí thông minh. Một tôn giáo nên có điều gì đó siêu nhiên để làm hài lòng cảm xúc và điều gì đó thông tuệ hay triết lý để làm hài lòng lý trí. Tóm lại, người Phật tử tôn kính với hình tượng Phật để tỏ lòng biết ơn và tôn kính như một vị thầy lớn hơn là Thượng đế hay tôn thờ Ngài như một vị thần thánh.

 

***

·        Nhất thần giáo: một thượng đế  hay một đấng tạo hóa – như Do Thái giáo, Ki Tô giáo, Hồi giáo,…

·        Đa thần giáo: nhiều thượng đế hay nhiều đấng tạo hóa – như Ấn Độ giáo (Brama, Shiva, Vishnu)

·        Vô thần giáo: không thượng đế hay không đấng tạo hóa – như Phật giáo, Kỳ Na giáo, Lão giáo,…mặc dù có nhiều thần thánh…(như Đạo Phật có các cõi: Phật, Bồ tát, Duyên giác, Thanh văn, trời, người, a tu la, súc sanh, ngạ quỷ, địa ngục.)

 

***

 

WAS THE BUDDHA A GOD?

 

'The Buddha was not a God, so why is His teaching a religion and why do Buddhist worships Him like God? '

 

The question that often is asked from scholars and new students of Buddhist studies. According to terminological term Religion means any faith or method of worship or the belief in a god or gods who made the world and who could control everything which happens in the world. Buddhism is not religion in this respect but we can compromise with concept of religion as similar to other religions. Buddhism also places emphasis on the base of Faith. However, it should be understood that Buddhism does not stop on faith. Faith and wisdom is the base of Buddhism. Faith, Saddha, generally refers to the enlightenment of the Buddha and law of kamma not on a supreme being. On this basis, probably, mostly present Buddhism can be regarded as a religion.

 

Then arises a question what is Buddhism? Buddhism is the name given to the Teaching of Gautama Buddha but usually called by his followers the Buddha Dhamma or Buddha Sasana (See Q.1 & 2). Whilst Western observers may debate whether Buddhism should be considered as a philosophy or as a psychology it may be noted that his teachings are not so different from the primary tenets of the world’s main religions.

 

Originally Buddhism was an applied philosophy. It deals with the problems of life or suffering and how to solve them in the light of the law of cause and effect. After the passing away (Parinibbana) of the Buddha the Buddhists out of their reverence to him as a teacher who had shown the path of liberation began to deify him and Buddhism began to seem to have most characteristics of a religion. This may be the religious tendency of human nature. Human beings are weak and always look up to something supernatural for refuge. If there is nothing of the sort in their religion, they will conceive it and take refuge in it at times of emergency. Buddhism and Buddhists are not exception.

 

There seems to be no damage in believing in something supernatural as long as the believer get some benefit from it though the benefit may be only psychological. Man has both emotion and intelligence. A religion should have something supernatural to satisfy emotion and something intellectual or philosophical to satisfy reasoning. In conclusion, Buddhists pay respect to the Buddha statue to show gratitude and venerate him as the great teacher rather than the God or worship him as a god.

 

***

Source: Your Questions, My Answers

on Buddhism & Experience

by Ven. S.M. Sujano

Tuệ Uyển chuyển ngữ / Thursday, November 19, 2020

http://ftp.budaedu.org/ebooks/pdf/EN388.pdf

 

 

KÍNH MỪNG KHÁNH TUẾ

ĐỨC TRƯỞNG LÃO HÒA THƯỢNG THÍCH THẮNG HOAN

 

Trước khi vượt biên (1985) tôi có vài lần được học DUY THỨC TAM THẬP TỤNG, và có một lần, một người bạn Phật tử nói với tôi rằng, Thầy Thắng Hoan dạy Duy Thức ở chùa Giác Sanh hay lắm, làm những ông duy vật hoảng hốt, các sinh viên phản bác lại chủ nghĩa duy vật.

 

Chữ Duy Thức có lẽ vào lúc ấy rất mới mẻ với những người duy vật, vì họ quy cho tất cả tôn giáo là duy tâm, mà không phân biệt:

- Duy tâm khách quan hay duy tâm hữu thần gồm: Nhất thần giáo là Do Thái giáo, Ki Tô giáo, Hồi giáo và đa thần giáo là Ấn Độ giáo, tôn thờ đấng tạo hóa.

 

- Duy tâm chủ quan hay duy tâm vô thần gồm: Phật giáo, Kỳ Na giáo, Lão giáo, không có khái niệm đấng tạo hóa, mặc dù có nhiều thần thánh…(như Đạo Phật có các cõi: Phật, Bồ tát, Duyên giác, Thanh văn, trời, người, a tu la, súc sanh, ngạ quỷ, địa ngục.)

 

Vào thời điểm ấy, thời bao cấp, khi mà chủ nghĩa duy vật, thuyết tiến hóa là Thánh kinh của chế độ, sách giáo khoa là pháp lệnh, giáo viên chỉ có quyền giảng dạy theo đó mà không được sửa đổi chữ nào, thì việc giảng dạy Duy Thức quả là can đảm hay nói theo Đạo Phật là đại hùng, đại lực.

 

Thế rồi tôi đến Tu Viện Kim Sơn xuất gia, trong khi chấp tác cùng với một huynh đệ khác, đi lượm những gốc cây về đốt sưởi ấm cho mùa lạnh, tôi thường nói về Duy Thức, mặc dù chỉ thuộc vài bài kệ của Tam Thập Tụng, tôi nói Duy Thức hay lắm, một môn tâm lý học Phật giáo, phân tích cả hiện tại đến quá khứ, vị lai, để đi đến giải thoát, Giác Ngộ, mà sau này Đức Đạt Lai Lạt Ma nói là rất thâm sâu, không như tâm lý học tây phương chỉ là phân tâm học và tâm lý trị liệu.

 

Không ngờ vài năm sau (1988) Ngài Thắng Hoan đến Kim Sơn làm Giáo thọ, và dạy về Duy Thức, Ngài thì không căn cứ vào bài bản Tam Thập Tụng, mà nói tràng giang đại hải, về điện nhà máy và bóng đèn, thức như điện nhà máy, chui vào người là người, chui vào thú là thú…, chui vào mắt là nhãn thức, chui vào tai là nhĩ thức, …, tôi không hiểu nên chán. Không ngờ đấy là luận điểm chính để phản bác lại mệnh đề, vật chất có trước tinh thần của chủ nghĩa duy vật. Bây giờ tôi mới hiểu.

 

Tôi cũng nói như thuộc lòng, tính chất của A lại gia thức là năng tàng, sở tàng, ngã ái chấp tàng. Ngài nói nhẹ nhàng thêm, bảo tồn, xây dựng. Tôi nói điều này giờ con mới biết. Cho nên khi tôi nói: “Chủ nghĩa duy vật nói vật chất sinh ra tinh thần.” Thì Ngài nói, “Ai xây dựng?” Rồi Ngài tự trả lời: “Thư.. ư.. ức!” Chữ thức kéo dài ra. Lại một luận điểm sắc bén khác để phản bác lại mệnh đề, vật chất sinh ra tinh thần, của chủ nghĩa duy vật.

 

Tôi đọc trung luận bài kệ:

 

Chư pháp bất tự sinh

Diệc bất tùng tha sinh

bất cộng bất vô nhân

Thị cố tri vô sinh

 

Rồi tôi tự nghĩ, các pháp không tự sinh, không do tha sinh, cũng không do tự tha sinh, không vô nhân thì là như vậy, chứ làm sao vô sinh. Tôi không hiểu và không chấp nhận, vô sinh kiểu này, nhưng sau này đọc một bài, có giải thích vô sinh trong trường hợp này là tính không, vô ngã thì tôi mới tự nói à như vậy thì tôi hiểu được.

 

Có một bài kệ trong Tam Thập Tụng tôi đọc cho Ngài Thắng Hoan nghe:

 

Thị chư thức chuyển biến
Phân biệt, sở phân biệt
Do thử bỉ giai vô
Cố nhất thiết duy thức

 

Tôi nói: “Do bỉ thử giai vô thì cố nhất thiết giai không chứ làm sao cố nhất thiết duy thức được.” Ngài im lặng nhìn tôi mỉm cười, có lẽ bảo tôi về quán chiếu thêm

 

Vài năm sau Ngài rời tu viện Kim Sơn và đến Monterey ẩn tu ở Hải ngạn Tịnh thất, một lần tôi cùng Thầy Viện trưởng Kim Sơn và đại chúng đến thăm, tôi có đọc cho Ngài nghe bài:

 

Hải ngạn âm ba Thái bình Dương

Tịnh thất ẩn hiện giữa làn sương

Thắng duyên thiền khách khai tánh lý

Hoan duyệt thi nhân kiến đạo trường

Thích Từ Đức kính đề  -  1993

 

Ngài nghe câu Tịnh thất ẩn hiện giữa làn sương, thì phê bình chưa ngộ đạo, tôi nói con chỉ tả thật tịnh thất của Ngài vùng này nhiều sương mù, chứ đâu có trình kiến giải, Ngài cười.

 

Rồi Ngài lại rời Hải ngạn Tịnh thất, đến Louisana để lập Tịnh thất Viên Hạnh, sau đó Ngài vân du hoằng pháp ở Canada, châu Âu, Úc châu, rồi về Sacramento, lập lại Tịnh thất Viên Hạnh. Bao nhiêu năm không gặp lại, giờ Ngài về Tu viện Năng Nhân trú ngụ, vì ở San Jose nên tôi có thể đến viếng thăm, nhất là mỗi Tết âm lịch đều có đến đảnh lễ mừng tuổi Ngài, năm MẬU TUẤT 2018, tôi mừng Ngài bằng bài kệ:

 

THẮNG nhị chướng sở tri, phiền não

HOAN tự tánh thanh tịnh bản nhiên

TĂNG già hoằng đạo Chân - Thiện - Mỹ

TRƯỞNG chuyển phàm tâm hóa Phật tâm

MỪNG XUÂN MẬU TUẤT 2018

 

Cùng năm đó được ngồi bên cạnh Ngài chụp hình, tôi đã làm bài kệ, dâng Ngài:

 

Ngồi bên Trưởng lão ấm lạ thường

Thấm nguồn tuệ giác vô biên cương

Tre già măng mọc truyền tiếp mãi

Phật đạo tỏa lan mọi nẻo đường

Kính dâng Trưởng lão Thích Thắng Hoan, 22-11-2018

 

Khi Ngài về chùa Phật Quang tôi có dịp nhiều lần thăm Ngài, và dâng Ngài một cây thiên tuế nhân sinh nhật năm Ngài 93 tuổi:

 

Chín ba (93) tuổi đời đại lão trượng

Sáu bảy (67) tuổi đạo lão thượng nhân

Kính mừng khánh tuế dâng thiên tuế

Kính chúc tuế tăng phước thọ trường

Kính dâng Đại Lão Hòa Thượng Thích Thắng Hoan nhân khánh tuế thứ 93

Thích Từ Đức kính lễ 01-01-2020

 

Một lần tôi thưa xin Ngài cho một bộ y của Ngài để lâu lâu đắp lên cho có phước, không ngờ Ngài đi vào phòng và đem ra một cái đãi, đưa cho tôi và nói “Cho Từ Đức đó”, tôi mở ra và thấy một bộ y hậu gấm, một mũ hiệp chưởng, tôi mặc vào thử liền và nói sao vừa quá! Ngài nói “Tôi mặc thì dài”. Và tôi nhớ lại đây là bộ y hậu mà Ngài mặc trong một tấm hình tôi dâng cho Ngài với một câu đối bằng chữ Nho mà tôi đã quên.

 

Một thời gian sau tôi thưa với Ngài, nói rằng Ngài đã cho một bộ y hậu, xin Ngài làm lễ truyền y, và nhận làm Y Chỉ Sư, tôi làm đệ tử, Ngài đồng ý và lên Chánh điện chùa Phật Quang làm lễ.

 

Khi làm lễ Ngài đọc kệ để tôi lập lại, tôi nghe:

 

Thiện tai Bát đa la,
Như lai ứng lượng khí,
Phụng trì dĩ tư thân,
Trưởng dưỡng trí huệ mạng.
Án, chỉ rị chỉ rị phạ nhựt ra hồng phấn tra (3 lần)

 

Tôi thầm nghĩ, “À thì ra ông cụ truyền cả bát y cho mình!” Đến khi cầm y lên đọc kệ, thì tôi nói nhỏ với Ngài “Kệ đại y nhe Thầy”, Ngài liền đọc và tôi lập lại:

 

Thiện tai giải thoát phục,
Vô thượng phước điền y,
Phụng trì Như Lai mạng,
Quảng độ chư chúng sanh.
Án, ma ha bà ba tra tất đế tóa ha (3 lần)

 

Sau khi truyền y cho tôi, tôi liền nói: “Bây giờ Thầy đã là Y Chỉ Sư của con xin Thầy cho con một pháp tự”, Ngài liền nói “Chủng Ngạn”, tôi nghĩ là có liên quan đến bài kệ Hải Ngạn tịnh thất thuở nào. Rồi sau đó tôi lại thưa: “Xin Thầy cho con một bài kệ về pháp tự của con”, và Ngài đã cho một bài kệ.

 

CHỦNG tánh Bồ đề sẵn ở Tâm

Niết Bàn giác NGẠN  khắc ghi lòng

Sáng soi, trí tuệ khơi nguồn thể

Bản giác, chân như hiển lộ trong.

 

 Tôi cũng đã dâng Ngài câu đối:

 

Thắng Duyên Khai Phật Tánh, Cực Lạc Tây Phương Duy Tâm Tịnh Độ.

Hoan Hỉ Đại Từ Bi, Ta Bà Thế Giới Phổ Độ Chúng Sanh.

 

Theo như Thầy Nguyên Tạng viết trong Hành Trạng Của Hòa Thượng Thích Thắng Hoan, với những đóng góp của Ngài cho:

-  GHPGVNTN Hoa kỳ, GHPGVNTN Canada, GHPGVNTN Châu Âu, GHPGVNTNHN Úc Châu, GHPGVNTN Liên Châu.

-  Hơn 30 tác phẩm, dịch phẩm và vô số bài giảng dạy, thuyết pháp.

-  Ở tuổi cửu tuần, thì Ngài thật là một trong những bậc Danh Tăng Thạc Đức, một bậc Long Tượng Thiền Môn, một vị Tăng Trưởng thượng hiếm hoi của Phật giáo Việt Nam hải ngoại.

 

Thế nên, được mặc chiếc hậu Ngài cho, đắp chiếc y Ngài ban, đội hiệp chưởng Ngài tặng là một đại phước duyên. Xin:

 

KÍNH LỄ ÂN SƯ

nhân nhất hải tông

duyên niệm sơn độ

thù hân trọng nhơn

THẮNG   HOAN    ĐẠI   SƯ

 

Nhân khánh tuế 94 của Y Chỉ Sư xin dâng Thầy:

 

Chín mươi bốn tuổi xin kính mừng

Đảnh lễ học Thầy đức khiêm nhường

Thắng thua tám gió đời dông bão

Hoan hỉ mỉm cười chẳng vấn vương.

 

Kính đảnh lễ niệm ân Thầy và đảnh lễ tất cả mọi nhân duyên đã góp phần tạo nên buổi lễ mừng Khánh tuế thứ 94 của Thầy vào ngày 1/1/2021.

 
Nam Mô A Di Đà Phật
20/12/2020

Đệ tử Thích Từ Đức, tự Chủng Ngạn.

(Bút danh: Tuệ Uyển)