KINH TẾ HỌC PHẬT GIÁO VỚI GEORGE KINDER:

TẠO RA MỘT NỀN VĂN MINH VÀNG CHÁNH NIỆM

Nguyên tác: Buddhist Economics with George Kinder: Creating a Mindful Golden Civilization
Tác giả: Justin Whitaker
Việt dịch: Quảng Cơ
Biên tập: Tuệ Uyển
***

Với phong thái điềm đạm, nụ cười hiền dịu, ánh mắt tập trung và nét mặt thân thiện, George Kinder có phần giống với hình ảnh mà tôi hình dung về một Clark Kent tuổi nghỉ hưu. Tháng trước, tôi đã ngồi trò chuyện với ông và ông rất lắng nghe, quan tâm đến cuộc sống của tôi, hỏi han tôi về những chuyến đi và cuộc gặp gỡ tình cờ của chúng tôi ở Hồng Kông, một thời điểm, ít nhất có thể nói là đầy thú vị ở góc nhỏ Đông Á này. Kinder đã là một thiền sư hơn năm thập niên và được quốc tế công nhận là cha đẻ của phong trào Lập kế hoạch cuộc đời, điều này có thể giúp giải thích cho sự hiện diện "hiền lành" của ông.

Tốt nghiệp Đại học Harvard, Kinder được ghi nhận là người đã cách mạng hóa ngành tư vấn tài chính trong 30 năm qua, gần đây nhất là đi khắp thế giới để diễn thuyết và đào tạo đội ngũ chuyên gia Lập kế hoạch Cuộc sống mới. Qua cuộc trò chuyện với ông, tôi nhận ra rằng Phật giáo chính là một thành phần then chốt trong cuộc cách mạng đó. Ông đã viết một cuốn sách về chánh niệm, Chuyển hóa Khổ đau thành Trí tuệ (Transforming Suffering into Wisdom -Serenity Point Press, 2011), và tác phẩm gần đây nhất của ông là Một Nền Văn Minh Vàng và Bản đồ Chánh niệm (A Golden Civilization and The Map of Mindfulness - Serenity Point Press, 2019). Những cuốn sách này được đúc kết từ những năm tháng thực hành thiền định và kinh nghiệm chuyên môn đã giúp ông đối mặt với những mặt tốt nhất và tồi tệ nhất của hệ thống kinh tế.

Trong tác phẩm này và trong quá trình giảng dạy liên tục của mình, Kinder mong muốn chuyển hóa cả cá nhân và nền văn minh nói chung, đưa chúng ta thoát khỏi thế lực của lòng tham và sự ác cảm và hướng tới tự do ở mọi nơi.

BUDDHISTDOOR GLOBAL: Xin ông chia sẻ đôi nét về quá trình thức hành Phật giáo của ông?

GEORGE KINDER: Tôi đã thiền định khoảng ba tiếng mỗi ngày trong khoảng 50 năm. Vì vậy, việc thực hành của tôi rất mạnh mẽ và tôi nghĩ đó là điều quan trọng nhất mà tôi đã làm. Nó thấm nhuần vào mọi việc tôi làm, và tôi đã giảng dạy Phật pháp cho các tăng đoàn nhỏ ở Hawaii, Boston và London.

Một trong những cách tôi hiểu về thực hành Phật giáo là chúng ta đang lắng nghe chính mình một cách sâu sắc và trọn vẹn. Bởi vì tất cả chúng ta đều cùng chung một tâm thế, chúng ta thật sự đang lắng nghe bản chất của vạn vật, chứ không chỉ bản chất của con người. Tôi nghĩ một trong những tuệ giác đáng kinh ngạc của Đức Phật là vô thường tác động đến vạn vật, không chỉ mọi sinh vật mà còn đến mọi quá trình trong thời gian, không gian, mọi thứ.

Vì vậy, khi chúng ta thật sự chú ý đến vô thường bên trong chính mình, chúng ta thật sự đang học hỏi về bản chất của vũ trụ và bản chất của vạn vật.

BUDDHISTDOOR GLOBAL: Điều này liên quan thế nào đến công việc hoạch định cuộc sống của ông?

GEORGE KINDER: Công việc của tôi trong lĩnh vực tài chính là đào tạo các cố vấn về cách giúp khách hàng hiểu được sự tự do bên trong chính họ, sau đó truyền đạt điều đó cho họ, hỗ trợ họ về ngân sách, thuế, tiết kiệm, đầu tư và tất cả những điều thiết thực trong cuộc sống.

Và tôi nhận ra sự chia rẽ trong mình giữa chủ nghĩa vật chất và thực hành tâm linh. Tôi hiểu rằng khi chúng ta đưa mọi người đến với giấc mơ tự do, có một yếu tố bồ tát rất lớn trong tất cả những điều này bởi vì giấc mơ tự do của chúng ta thường chứa đựng lòng tốt, sự rộng lượng, chân thành và chiều sâu của sự hiện hữu. Một sức sống mãnh liệt.

Vì vậy, rất nhiều điều mà chúng ta coi là đức hạnh, hay thậm chí là sự giác ngộ trong truyền thống Phật giáo, đều hiện hữu.

BUDDHISTDOOR GLOBAL: Nhưng rồi một điều đã xảy ra làm thay đổi cả công việc lẫn cuộc sống của ông.

GEORGE KINDER: Đúng vậy. Mười năm trước, chúng ta đã trải qua một cuộc khủng hoảng ở Mỹ. Vậy nên, tôi đang ở đây, gần cuối sự nghiệp tài chính của mình và sẵn sàng cống hiến hết mình cho việc thực hành tâm linh và viết thơ. Chúng ta đã trải qua một cuộc khủng hoảng tài chính khủng khiếp và tôi đã đón nhận cuộc khủng hoảng đó một cách rất cá nhân. Tôi đã bị suy sụp hoàn toàn. Tôi tự hỏi ý nghĩa cuộc đời mình. Tôi đã làm gì vậy? Trong 30 năm, tôi đã cố gắng dạy những người trong ngành dịch vụ tài chính cách sống chân thực, trung thực và chính trực hơn. Làm sao điều này có thể xảy ra? Vì vậy, tôi coi đó là dấu hiệu của sự thất bại trong tất cả những cuốn sách tôi đã viết và tất cả những gì tôi đã làm.

Vậy nên tôi bắt đầu viết. Tôi tự nhủ mình chắc hẳn đã không nói hết sự thật. Tôi tự thách thức bản thân xem xét lại nền văn minh trong một bối cảnh rộng lớn hơn nhiều. Ban đầu, cuốn sách có tên là Tuyên ngôn Ngân hàng (A Banking Manifesto), xem xét những sai lầm đã nảy sinh trong thế giới ngân hàng. Cuối cùng, nó trở thành một cái nhìn tích cực hơn về Nền văn minh Vàng son (A Golden Civilization). Điều tôi nhận ra khi đề cập đến kinh tế học thế giới và những thất bại của kinh tế học là chúng ta cũng có những thất bại tương tự trong nền dân chủ - tất nhiên đó là điều tôi yêu thích, và tôi cảm thấy rất biết ơn vì đã lớn lên trong một hệ thống dân chủ.

Nhưng tôi nhận ra rằng chính trị thế giới cũng rắc rối như kinh tế vậy. Vậy nên, tôi đã lấy những năm tháng thực hành thiền định và cách tiếp cận tự do của mình từ quan điểm đó, rồi sau đó là những năm tháng đào tạo mọi người học cách khám phá tự do theo cách thế tục cho mọi loại người. Và điều đó chủ yếu có nghĩa là mang lại nhiều đức hạnh hơn cho cuộc sống và nhiều sức sống hơn.

Và rồi tôi nhận ra rằng có lẽ đã đến lúc làm điều đó cho nền văn minh. Tại sao không? Nếu chúng ta có thể làm điều đó thành công cho các cá nhân, tại sao chúng ta lại không thể làm điều đó cho nền văn minh?

BUDDHISTDOOR GLOBAL: Ông đã hình dung ra bước chuyển này từ tự do cá nhân lên tự do văn minh như thế nào?

GEORGE KINDER: Hãy nhìn vào sự thông minh mà tất cả chúng ta đều có. Dù chúng ta có thể phàn nàn về chiến tranh, ô nhiễm và tất cả những điều đó, hãy nhìn vào những điều đáng kinh ngạc mà chúng ta đã đạt được trên thế giới kể từ cuộc cách mạng công nghiệp. Chúng ta có bộ não tuyệt vời. Tôi tự hỏi, "Còn thiếu điều gì nữa?"

Đôi khi tôi hỏi các nhà kinh tế hoặc những người tâm huyết với tài chính: "Nếu chúng ta có tinh thần kinh doanh như vậy, tại sao trí tuệ lại không đứng đầu trong mọi hệ thống phân cấp quyền lực trên thế giới?" Chẳng phải điều đó sẽ tự nhiên xuất hiện sao?

Tôi nhận ra rằng có điều gì đó sai lệch ở nền tảng của các hệ thống văn minh. Có lẽ chánh niệm có cách chữa trị. Và khi nói chánh niệm, tôi không có ý nói đến một thứ hời hợt mà tôi biết một số người vẫn nói đến dạo này, mà là thiền định sâu sắc, không chỉ đạt đến những cấp độ giác ngộ mà còn đạt đến những cấp độ đức hạnh phi thường.

Thách thức của tôi đối với nền văn minh là hãy tạo ra một nền văn minh vàng son; hãy làm điều đó trong một thế hệ. Đừng chờ đợi hàng trăm năm, hàng ngàn năm. Hãy tưởng tượng xem nếu chúng ta thật sự có một nền văn minh như vậy thì sẽ ra sao. Rồi hãy loại bỏ mọi thứ không hiệu quả, và hãy áp dụng mọi thứ rõ ràng sẽ đưa chúng ta đến đó một cách nhanh chóng. Và đã đến lúc chúng ta phải làm điều đó.

Và đó chính là khuôn khổ để tiếp nhận những gì mà giờ đây tôi coi là Chánh Mạng của những người thực hành Phật giáo, là Chánh Nghiệp và Chánh Ngữ. Tất cả những điều đó, do sự dân chủ hóa xã hội và toàn cầu hóa các quy trình, đồng nghĩa với việc mỗi cá nhân chúng ta đều phải chịu trách nhiệm cho tất cả những gì các nhà kinh tế gọi là ngoại ứng tiêu cực, cho chiến tranh, cho ô nhiễm, cho biến đổi khí hậu. Chúng ta phải chịu trách nhiệm.

Vì vậy, nếu chúng ta có trách nhiệm, một trong những hành động mà tôi nghĩ Đức Phật sẽ điều chỉnh về chánh ngữ sau 2.500 năm là Ngài có thể thách thức chúng ta nói lên sự thật với quyền lực. Đó là quan niệm văn minh.

BUDDHISTDOOR GLOBAL: Việc nói sự thật với quyền lực chắc chắn không được nhắc đến nhiều trong giới Phật giáo đương đại, nhưng chắc chắn nó có một vị trí trong lịch sử Phật giáo.

GEORGE KINDER: Có một điều khác rất Phật giáo trong tác phẩm của tôi. Tôi giới thiệu một thứ gọi là bản đồ chánh niệm. Và theo một cách nào đó, đây là phát minh cấp tiến nhất của cuốn sách. Mặc dù trong kinh tế học, bạn sẽ thấy tôi chuyển từ khuôn khổ tư lợi của Adam Smith sang một khuôn khổ tự nhận thức mang tính Phật giáo hơn nhiều, coi đó là động lực trong một hệ thống kinh tế. Tôi nói về cách thay đổi điều đó. Và một điều khác tôi làm là chuyển từ việc xem xét những khoảnh khắc giao dịch sang lập luận rằng thay vì những khoảnh khắc giao dịch, chúng ta nên xem xét những khoảnh khắc tự do làm nền tảng cho hệ thống kinh tế của mình.

BUDDHISTDOOR GLOBAL: Ông có thể nói thêm về những khoảnh khắc tự do này không? Chúng trông như thế nào?

GEORGE KINDER: Những khoảnh khắc tự do rất giống với điều mà người Bhutan gọi là "hạnh phúc". Tôi suy ngẫm rất nhiều về anicca (tiếng Pali: vô thường), khoảnh khắc hiện tại mà chúng ta cố gắng gặp gỡ trong Phật giáo.

Vậy nên tôi bắt đầu nghĩ đến bản đồ thời gian và không gian mà chúng ta thấy trên PBS khi họ nói về vũ trụ và các thiên hà. Họ mô tả nó như một hình bầu dục khổng lồ bị chia cắt theo kiểu Descartes, nơi khoảnh khắc hiện tại phù du đến mức chẳng có ý nghĩa gì cả. Nhưng điều chúng ta biết - và không chỉ chúng ta là Phật tử, mà tất cả mọi người đều biết rằng khi chúng ta thật sự trải nghiệm tự do, thì đó chính là khoảnh khắc hiện tại.

The Big Bang. From phys.oỏg

Khoảnh khắc hiện tại không hề mang tính hạt hay Descartes. Nó mênh mông, rộng lớn, và tràn đầy năng lượng cùng sức sống. Vậy thì, nếu bản đồ thời gian và không gian của chúng ta thật sự sai lệch một cách hoang đường thì sao? Giả sử, khoảnh khắc hiện tại là tất cả những gì chúng ta từng trải nghiệm. Không ai trong chúng ta từng trải nghiệm quá khứ. Và cũng không ai trong chúng ta từng trải nghiệm tương lai. Điều duy nhất chúng ta từng trải nghiệm là khoảnh khắc hiện tại.

Và nếu đúng như vậy, tại sao không thiết kế lại bản đồ thời gian và không gian cổ điển sao cho nó tập trung và tỏa ra từ khoảnh khắc hiện tại? Điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta thay đổi hệ quy chiếu? Khi tôi sống với hệ quy chiếu này trong vài năm, chánh niệm đã trở thành trung tâm của thế giới, của vũ trụ, hơn cả thời gian và không gian.

BUDDHISTDOOR GLOBAL: Nghe có vẻ như ông đang vận dụng vật lý và triết học để giúp mọi người chánh niệm về khoảnh khắc hiện tại.

GEORGE KINDER: Đúng vậy, bởi vì nếu khoảnh khắc hiện tại là tất cả, thì những thực hành nào đưa chúng ta đến đó? Khi nghĩ về điều đó, nó thật sự là nền tảng của mọi thứ.

Và vì vậy, tôi có một bản đồ, mà bạn có thể tưởng tượng như một dạng vụ nổ thời gian và không gian ra khỏi khoảnh khắc hiện tại, hết lần này đến lần khác... Nếu bạn đọc cuốn sách mới Đặc điểm thay đổi (Altered Traits-Avery 2017) của Daniel Goldman, bạn sẽ thấy rằng khi một người thực hành điều này, người đó sẽ ngày càng thiết lập những đức tính phổ quát mà bạn nhận ra.

Có sự rộng lượng, có lòng tốt, có sự bình thản, có sự tĩnh lặng. Có tất cả những điều kinh điển mà chúng ta đã biết và tìm hiểu trong các trạng thái định, ví dụ như trong Phật giáo. Nhưng bạn cũng có sự định tâm, bạn có sự tập trung. Lòng can đảm cũng nảy sinh, bởi vì một khi bạn bắt đầu buông bỏ bản ngã, còn gì để sợ nữa? Điều bạn bắt đầu nhận ra là bạn càng thực hành nhiều, thì càng nhiều đức hạnh đi vào cuộc sống của bạn và do đó chúng đi vào nền văn minh.

Vậy câu hỏi của tôi là: làm thế nào để chúng ta kiến tạo một nền văn minh vàng son? Chánh niệm dường như là chìa khóa bởi vì nó cho chúng ta cách biến khoảnh khắc hiện tại thành trung tâm của mọi thứ đang diễn ra. Sau đó, chúng ta chuyển sang hiểu vũ trụ như một chức năng tâm lý và tinh thần liên tục diễn ra, chứ không phải là một thực thể hoàn toàn vật chất.

Cuối cùng, chúng ta có được kiến thức này: bạn càng thực hành nhiều, đức hạnh càng thật sự đi vào cuộc sống của bạn. Vì vậy, chúng ta không chỉ có được một bản đồ mới về vũ trụ, mà còn có được sự chuyển hóa vũ trụ của chúng ta từ vô thức sang ý thức, và từ hoàn toàn máy móc và vô đạo đức sang đức hạnh sâu sắc./.


https://www.buddhistdoor.net/features/buddhist-economics-with-george-kinder-creating-a-mindful-golden-civilization/