CHƯƠNG MƯỜI MỘT: LÝ TƯỞNG BỒ TÁT

 

Nguyên bản: The Bodhisattva Ideal
Tác giả: Đức Đạt Lai Lạt Ma
Biên tập: Rajiv Mehrotra
Việt dịch: Quảng Cơ
Hiệu đính: Tuệ Uyển
***

Chỉ bằng lòng với thành tựu giải thoát khỏi vòng luân hồi là chưa đủ. Ngay cả khi nói theo quan điểm về mục đích của riêng bạn, thì thể trạng toàn tri của Phật quả là sự viên mãn hoàn toàn cho phúc lợi của chính bạn. Sau khi phát triển mong muốn đạt được giải thoát và thực hành tam vô lậu học thay vì quan tâm đến việc đạt được sự giải thoát cá nhân của mình, tốt hơn hết là những hành giả thông minh nên thiền tập về nguyện vọng vị tha hướng đến Phật quả, được gọi là bồ đề tâm, ngay từ đầu và bước vào Đại thừa, Mahāyāna. Nếu bạn thấy những người luôn bị vọng tưởng chi phối và chịu đau khổ, nhưng bạn không làm việc vì lợi ích của họ, thì thật sự rất bất nhẫn và đáng thất vọng. Bạn không nên bằng lòng với việc chỉ làm việc vì lợi ích cá nhân của mình. Bạn nên suy nghĩ theo hướng rộng hơn và cố gắng làm việc vì lợi ích của nhiều người. Đây là điều phân biệt con người với động vật, bởi vì nguyện ước làm việc vì lợi ích của bản thân và người thân là điều mà ngay cả động vật cũng làm. Điểm độc đáo của con người là họ làm việc vì lợi ích của người khác, không chỉ quan tâm đến phúc lợi của riêng mình. Đó là vẻ đẹp và đặc điểm của con người.

Những người như tổng thống Mỹ Lincoln và nhà lãnh đạo Ấn Độ Mahatma Gandhi được coi là những người thật sự vĩ đại vì họ không chỉ nghĩ đến bản thân mình mà còn làm việc vì lợi ích của dân tộc. Họ nghĩ đến toàn thể xã hội loài người, và họ đấu tranh và đấu tranh cho quyền lợi của người nghèo. Hãy lấy ví dụ về Mahatma Gandhi: Sau khi giành được độc lập cho Ấn Độ, ông chỉ là một công dân bình thường, không bao giờ đảm nhiệm bất kỳ chức vụ nào, chẳng hạn như thủ tướng. Đó là dấu hiệu của một người xuất chúng. Lúc đầu, Mao làm việc rất chăm chỉ vì quyền lợi của quần chúng, nhưng sau khi giành được quyền lực, bản thân ông đã trở thành thành viên của chính giai cấp mà ông đã đấu tranh chống lại. Ông khuất phục trước quyền lực và trở nên hoàn toàn độc tài, coi ngay cả sự bất đồng quan điểm nhỏ nhất cũng là một sự xúc phạm cá nhân lớn. Mao từng được ca ngợi, nhưng giờ đây khi mọi người đã trở nên vỡ mộng, ngày càng có nhiều điều được tiết lộ.

Khi mặt trời chiếu sáng, nó chiếu sáng mà không có bất kỳ sự phân biệt nào; nó chiếu sáng mọi nơi trên đất nước, mọi ngóc ngách và góc phố. Chúng ta nên như vậy. Chúng ta, những người thực hành Đại thừa, không nên quan tâm đến lợi ích của riêng mình mà với một tâm trí nhất quán, hãy phát triển thái độ vị tha dũng cảm, tự mình gánh vác trách nhiệm làm việc vì tất cả chúng sinh.

Bồ đề tâm, mong muốn từ bi đạt được Phật quả vì lợi ích của người khác, là lối vào con đường Đại thừa. Khi bạn tu tập Bồ đề tâm, mặc dù bạn có thể không tiến triển thêm trên con đường, bạn trở thành một người theo Đại thừa, nhưng ngay khi Bồ đề tâm mất đi, mặc dù bạn có thể có những chứng ngộ rất cao, bạn sẽ rơi khỏi hàng ngũ của Đại thừa. Tịch Thiên nói rằng ngay khi bạn phát triển Bồ đề tâm, mặc dù bạn có thể đang sống trong cõi thấp hơn, bạn sẽ được gọi là Bồ tát, một người con của chư Phật. Nhờ Bồ đề tâm, bạn sẽ có thể thanh lọc những điều tiêu cực rất dễ dàng và có thể hoàn thành mục tiêu của mình. Bạn sẽ không bị ảnh hưởng bởi sự can thiệp và tác hại, bởi vì nếu bạn có khả năng Bồ đề tâm này, bạn coi người khác quan trọng và quý giá hơn cả mạng sống của chính mình. Khi những linh hồn có hại nhận ra điều này, chúng sẽ ngần ngại làm hại bạn. Nhờ có bồ đề tâm, nếu bạn có thể thanh lọc những điều tiêu cực và tích lũy được nhiều công đức, bạn sẽ gặp được những hoàn cảnh thuận lợi cần thiết để tiến triển nhanh chóng trên con đường. Bồ đề tâm và lòng từ bi chính là nguồn gốc và nền tảng của mọi điều tốt đẹp trong thế giới này và niết bàn. Bạn nên coi bồ đề tâm là bản chất của sự thực hành của mình và không nên chỉ dừng lại ở mức độ trí tuệ; bạn không nên hài lòng với sự thực hành bồ đề tâm của mình nếu nó chỉ bao gồm việc đọc một vài câu kệ vào đầu buổi thiền. Bạn nên cố gắng tạo ra nó thông qua kinh nghiệm.

Tsong-kha-pa nói rằng nếu bạn có một khát vọng chân chính hướng đến giác ngộ, thì bất kỳ hành động tốt nào, ngay cả một việc nhỏ như cho một con quạ ăn ngũ cốc, đều trở thành một hành động của bồ tát. Tuy nhiên, nếu bạn thiếu yếu tố thúc đẩy này, ngay cả khi bạn có thể cúng dường cả một vũ trụ chứa đầy châu báu cho những chúng sinh khác, thì đó cũng không phải là hành động của một bồ tát. Nếu sự thực hành bồ đề tâm của bạn không thành công, thì dù bạn có cố gắng thực hành Pháp bao lâu, thì đó cũng sẽ là một quá trình rất chậm chạp và vất vả, giống như cắt cỏ bằng một công cụ cùn. Nhưng nếu bạn có sự chứng ngộ hoàn hảo và thành công về bồ đề tâm, mặc dù có thể mất một thời gian để biến điều đó thành động lực chính của bạn, tất cả các thực hành của bạn sẽ rất mạnh mẽ. Nếu bạn không liên tục củng cố lòng từ bi của mình, cải thiện và nâng cao nó, thì sẽ có nguy cơ lớn là mất đi lòng can đảm và trở nên chán nản, vì chúng sinh là vô hạn. Có rất nhiều chúng sinh thù địch, thay vì đền đáp lòng tốt của bạn, sẽ cố gắng làm hại bạn. Do đó, bạn không nên hài lòng với một trải nghiệm từ bi duy nhất mà thực sự nên nỗ lực để nâng cao nó đến mức lòng từ bi của bạn đã bén rễ sâu sắc. Nếu điều đó xảy ra, bạn sẽ không quan tâm nhiều đến những khó khăn, và kết quả là bạn sẽ không bao giờ chán nản trước hoàn cảnh khi bạn làm việc vì lợi ích của người khác. Chính vì sức mạnh của lòng từ bi mà các vị Phật vẫn cam kết làm việc vì lợi ích của chúng sinh khác. Đức Phật nói rằng các vị Bồ tát không cần phải quan tâm đến nhiều khía cạnh của con đường; họ không cần phải thực hành nhiều thứ khác. Chỉ bằng một thực hành duy nhất, Phật quả sẽ nằm trong lòng bàn tay của bạn. Thực hành đó là lòng từ bi lớn, nghĩa là mong muốn được giác ngộ để giải thoát tất cả chúng sinh khác. Để phát sinh khát vọng giác ngộ này, chi có lòng từ bi và tình thương yêu lớn là không đủ, mong muốn chúng sinh thoát khỏi đau khổ. Ngoài ra, điều cần thiết là ý thức trách nhiệm cá nhân để gánh vác nhiệm vụ giải thoát họ khỏi đau khổ và mang lại cho họ hạnh phúc.

Khi chúng ta suy ngẫm về bản chất đau khổ của chúng sinh, chúng ta có thể phát triển mong muốn rằng họ thoát khỏi những đau khổ như vậy. Để khám phá ra một trái tim ấm áp và tử tế, mạnh mẽ, ổn định và kiên cố, trước hết, điều rất quan trọng là phải có thái độ yêu thương đối với chúng sinh, coi họ là quý giá và thân thương. Bạn càng cảm thấy yêu thương chúng sinh khác và bạn càng trân trọng họ, thì bạn càng có thể phát triển lòng từ bi thật sự đối với họ. Thông thường, khi chúng ta để những phản ứng tự nhiên của mình diễn ra theo hướng riêng của chúng, chúng ta thấy không thể chịu đựng được khi chứng kiến ​​nỗi đau khổ của người thân và bạn bè. Chúng ta có xu hướng thích thú trước những bất hạnh và thất bại của kẻ thù và chúng ta có xu hướng thờ ơ với những người mà chúng ta không biết. Cảm xúc của chúng ta dao động liên quan đến những người khác nhau này. Chúng ta càng coi một người là gần gũi và thân thiết với mình thì cảm giác không thể chịu đựng được khi người đó đau khổ càng mạnh mẽ.

Để cân bằng cảm xúc, hãy hình dung ba người trước mặt bạn: một người bạn rất thân, một kẻ thù và một người trung tính. Sau khi hình dung ba người này, hãy để tâm trí bạn phản ứng một cách tự nhiên. Bạn sẽ thấy tâm trí mình phản ứng theo cách mất cân bằng. Bạn thấy mình gắn bó với người bạn và bị kẻ thù đẩy lùi, và thái độ của bạn đối với người thứ ba hoàn toàn thờ ơ. Sau đó, hãy xem xét lý do tại sao bạn phản ứng theo cách như vậy. Bạn bè có thể là bạn bè bây giờ, nhưng họ có thể đã từng là kẻ thù của chúng ta trong quá khứ và họ có thể là kẻ thù của chúng ta trong tương lai. Những người mà chúng ta gọi là kẻ thù bây giờ có thể đã từng là bạn thân hoặc họ hàng của chúng ta trong quá khứ và cũng có thể trở thành như vậy trong tương lai. Mục đích của việc phân biệt như vậy là gì? Bạn bè là những người mà chúng ta mong muốn có được hạnh phúc và tận hưởng cuộc sống. Chúng ta chúc họ hạnh phúc và thành công vì họ là họ hàng và bạn bè của chúng ta và đã đối xử tốt với chúng ta. Nhưng trong tương lai họ có thể trở thành kẻ thù của chúng ta, và thậm chí trong cuộc sống này họ có thể chống lại chúng ta. Tương tự như vậy, khi chúng ta phản ứng với kẻ thù, chúng ta có xu hướng phản ứng theo cách rất tiêu cực, theo bản năng, sâu thẳm bên trong, mong muốn họ phải đối mặt với bất hạnh, khó khăn và thất bại. Chúng ta phản ứng như vậy vì chúng ta nghĩ rằng họ đã làm hại chúng ta. Nhưng mặc dù họ thật sự có thể gây hại ở hiện tại, họ có thể trở thành bạn của chúng ta trong tương lai. Không có sự chắc chắn, không có bạn bè hay kẻ thù hoàn toàn đáng tin cậy hoặc vĩnh viễn. Tương tự như vậy, mặc dù người trung tính hoàn toàn không quan tâm đến chúng ta và chúng ta cũng khác biệt với họ, nhưng trong quá khứ, người đó có thể đã từng là bạn hoặc kẻ thù của chúng ta. Nếu bạn rèn luyện tâm trí theo cách này, bạn sẽ nhìn nhận tất cả mọi người dưới cùng một góc độ, và dần dần sự phân biệt đối xử gay gắt như vậy giữa ba loại người sẽ bắt đầu mờ dần. Bạn nên mở rộng thực hành này để bao gồm tất cả mọi người, cuối cùng bao gồm tất cả chúng sinh. Đó là cách bạn phát triển sự bình thản. Điều này không có nghĩa là chúng ta không có bạn bè và kẻ thù. Điều chúng ta quan tâm ở đây là bù đắp cho những phản ứng cảm xúc gay gắt, mất cân bằng của chúng ta đối với người khác. Tâm bình đẳng này rất quan trọng; nó giống như việc san phẳng mặt đất trước khi tu tập. Mặc dù bản thân tâm bình đẳng không phải là một sự chứng ngộ lớn, nhưng nếu bạn có nền tảng đó, các thực hành tiếp theo sẽ rất thành công.

Sau khi phát triển tâm bình đẳng, giới luật nhân quả đầu tiên để tạo ra khát vọng giác ngộ là nhận ra rằng tất cả chúng sinh đều đã từng là mẹ của chúng ta trong kiếp trước. Điều này là do chu kỳ hiện hữu không có khởi đầu. Bởi vì cuộc sống trong chu kỳ tái sinh là vô thủy, nên cuộc sống của chính chúng ta cũng không có khởi đầu. Sự sống và cái chết nối tiếp nhau mà không có bất kỳ sự gián đoạn nào. Bất cứ khi nào chúng ta nhập vào một cơ thể, chúng ta đều cần một người mẹ. Vì chu kỳ hiện hữu không có khởi đầu, nên không có chúng sinh nào mà chúng ta có thể chỉ vào và nói rằng, "Người đó không phải là mẹ của tôi trong quá khứ." Họ không chỉ là mẹ của chúng ta trong quá khứ mà còn sẽ là mẹ của chúng ta trong tương lai. Nếu bạn có thể phát triển niềm tin sâu sắc vào sự thật này, bạn sẽ dễ dàng nhớ lại và suy ngẫm về lòng tốt lớn lao của họ và sau đó phát triển mong muốn đền đáp lòng tốt của họ. Mặc dù người ta thường khuyên bạn nên xem tất cả chúng sinh như mẹ của bạn, bạn nên thực hiện thiền định này theo kinh nghiệm của riêng bạn. Ví dụ, một số người cảm thấy gần gũi hơn với người cha của họ. Người mà bạn cảm thấy gần gũi nhất và tôn trọng nhất có thể được coi là hình mẫu. Không có một sinh vật nào không phải là mẹ, cha hoặc họ hàng của chúng ta trong quá khứ. Sự kiện chúng ta không nhớ hoặc nhận ra họ, họ không có nghĩa họ không tửng là mẹ của chúng ta. Ví dụ, ngay cả trong trường hợp cha mẹ và con cái bị chia cắt khi chúng ta còn nhỏ. Sau đó, những đứa trẻ này không thể nhận ra cha mẹ của chúng.

Quy tắc tiếp theo là chúng ta suy ngẫm về lòng tốt của tất cả chúng sinh. Thiền tập này được nói là thành công nhất, nếu sau khi đã nhận ra tất cả những chúng sinh khác như mẹ của ta, thì hãy nhớ lại lòng ân cần tử tế của họ, lấy mẹ của chính ta như một ví dụ. Hãy quán tưởng mẹ của bạn trước mặt và phản chiếu rằng bà không chỉ là mẹ của bạn trong kiếp sống này mà cũng trong vô số kiếp quá khứ. Sau đó, hãy nghĩ về cách bà đã tử tế như thế nào, cách bà đã bảo vệ bạn khỏi nguy hiểm và bà đã giúp đỡ bạn như thế nào, cách bà thụ thai bạn lần đầu tiên trong cuộc đời này và ngay cả trong thời gian thái nghén bà đã chăm sóc bạn cực nhọc như thế nào. Bà đã chăm nom bạn thậm chí trong thời thơ ấu đã rất chu đáo. Bà đã chăm sóc bạn mà không chút do dự. Bà sẵn sàng từ bỏ tài sản của mình vì lợi ích của bạn và sẵn sàng sử dụng những phương tiện gian xảo và vô tôn giáo để có được những gì bạn cần mà không quan tâm đến những khó khăn mà nó gây ra cho bà. Chí nguyện và tình thương của bà dành cho đứa con của mình lớn đến mức bà thà tự mình ngã bệnh còn hơn để con mình bị bệnh. Bạn nên tập trung một lòng suy ngẫm về lòng tốt tuyệt vời của bà. Khi bạn phát triển một cảm giác sâu sắc về lòng biết ơn đối với mẹ mình vì lòng tốt tuyệt vời của bà bằng cách suy ngẫm theo cách này, bạn nên áp dụng phương pháp tương tự đối với những người khác đã tử tế với bạn, chẳng hạn như bạn bè và họ hàng của bạn. Cuối cùng, bạn có thể mở rộng nó để bao gồm cả những người trung tính. Nếu bạn có thể phát triển cùng một loại cảm giác đó đối với những người trung tính, cũng hãy chuyển nó sang kẻ thù của riêng bạn. Dần dần bao gồm tất cả chúng sinh khác trong phạm vi nhận thức lòng tốt của bạn.

Tiếp theo là thiền tập về việc đền đáp lòng tốt của họ. Bạn nên hiểu rằng chỉ vì sự sống liên tục thay đổi của chúng ta mà chúng ta mới có thể nhận ra rằng tất cả chúng sinh đều là những người cha mẹ và người thân tốt bụng của chúng ta. Nếu chúng ta thấy được nỗi đau khổ và sự bất lực của họ rồi vẫn hành động vì lợi ích và sự giải thoát cá nhân của riêng mình, chúng ta sẽ không chỉ hành động bất nhẫn mà còn vô cùng vô ơn. Bạn nên phát triển một ý thức sâu sắc về cam kết rằng bạn sẽ không bao giờ bỏ rơi họ mà thay vào đó sẽ đền đáp lòng tốt của họ. Ngay cả trong ý nghĩa thế gian, nếu ai đó không đền đáp lòng tốt của mọi người mà lại hành động chống lại họ, thì người đó bị coi là một người rất xấu và vô ơn. Vậy thì làm sao một hành giả Đại thừa có thể hoàn toàn bỏ bê phúc lợi của những chúng sinh khác và không nghĩ đến việc đền đáp lòng tốt của họ?

Hãy tưởng tượng mẹ bạn, tinh thần không ổn định, mù quáng và không có bất kỳ sự hướng dẫn nào, đang bước về phía một vách đá. Bà gọi đứa con của mình ở gần đó, nơi ẩn náu duy nhất của bà, nơi mà bà đặt niềm hy vọng. Nếu đứa con của bà không giúp bà, thì ai sẽ giúp bà? Chúng ta nên suy ngẫm về ý tưởng rằng từ thuở khai thiên lập địa, chúng sinh đã không ổn định về mặt tinh thần vì họ đã là nô lệ của ảo tưởng, họ thiếu con mắt trí tuệ để nhìn thấy con đường dẫn đến niết bàn và giác ngộ và họ thiếu sự hướng dẫn cần thiết của một vị thầy tâm linh. Từng khoảnh khắc họ đang đắm chìm trong những hành động tiêu cực, điều cuối cùng sẽ dẫn đến sự sụp đổ của họ. Nếu những người mẹ này không thể tìm kiếm sự giúp đỡ từ con cái của họ, thì họ có thể đặt hy vọng vào ai? Cảm thấy có trách nhiệm, bạn nên đền đáp lòng tốt lớn lao của người mẹ.

Tiếp theo là thiền tập về tình thương yêu (thứ nhất trong 4 vô lượng tâm). Định nghĩa của Phật giáo về tình thương yêu là mong muốn tất cả chúng sinh có thể tận hưởng hạnh phúc và không bao giờ phải xa rời hạnh phúc. Người ta nói rằng thiền tập về tình yêu thương ngay cả trong một khoảnh khắc vượt xa công đức tích lũy được thông qua việc cúng dường vô hạn cho vô số Đức Phật. Chính nhờ sức mạnh của thiền về tình thương yêu mà Đức Phật đã đánh bại được lũ quỷ dữ cố gắng ngăn cản Ngài đạt được mục tiêu. Thiền về tình thương yêu là sự bảo vệ tối cao. Trình tự thực tế của thiền về tình thương yêu là trước tiên bạn nên vun đắp tình yêu hướng đến bạn bè và người thân của mình, sau đó bạn nên chuyển sự chú ý đó sang những người trung tính, rồi đến kẻ thù của bạn. Sau đó, dần dần bao gồm tất cả những chúng sinh khác mà bạn gặp.

Tiếp theo là thiền về lòng từ bi (thứ hai trong 4 vô lượng tâm). Có hai loại lòng từ bi, một là chỉ mong muốn chúng sinh thoát khỏi đau khổ, và loại kia mạnh mẽ hơn: "Tôi sẽ chịu trách nhiệm giải thoát chúng sinh khỏi đau khổ". Trước tiên, bạn nên thiền tập về cha mẹ, bạn bè và người thân của mình, sau đó chuyển sự chú ý đó sang những người trung tính và cuối cùng là kẻ thù của bạn, để cuối cùng tất cả chúng sinh mà bạn gặp sẽ là một phần trong thiền tập của bạn. Điều này có ý nghĩa rất lớn vì khi bạn có thể mở rộng thiền tập của mình đến tất cả chúng sinh, lòng từ bi và tình thương yêu của bạn sẽ trở nên lan tỏa đến mức ngay khi bạn nhìn thấy đau khổ, lòng từ bi sẽ tự nhiên nảy sinh. Nếu không, nếu bạn cố gắng thiền tập về lòng từ bi và tình thương yêu đối với tất cả chúng sinh, nghĩ về "tất cả chúng sinh" mà không xác định chúng riêng lẻ trước, thì ý niệm của bạn về "tất cả chúng sinh" sẽ rất mơ hồ, và lòng từ bi của bạn sẽ không mạnh mẽ và vững chắc. Khi bạn gặp một số cá nhân nhất định, bạn sẽ bắt đầu nghi ngờ liệu bạn có thật sự muốn họ tận hưởng hạnh phúc hay không. Mặt khác, nếu bạn nuôi dưỡng lòng từ bi trong một quá trình dần dần, trước hết là chọn ra những nhóm người riêng biệt và nỗ lực hết sức để nuôi dưỡng loại tình yêu thương và lòng từ bi tập trung vào kẻ thù của bạn, là đối tượng khó khăn nhất, thì việc yêu thương và lòng từ bi đối với người khác sẽ trở nên rất dễ dàng, và lòng từ bi của bạn sẽ có thể chịu đựng được mọi hoàn cảnh mà bạn có thể gặp phải.

Trong quá trình thiền tập thực tế, bạn nên quán chiếu cách chúng sinh, giống như chính bạn, xoay vần trong vòng luân hồi bị dày vò bởi đủ loại đau khổ. Để thành công trong việc phát triển tình yêu thương và lòng từ bi thì điều rất quan trọng là phải hiểu và nhận ra những lỗi lầm và khuyết điểm của vòng luân hồi. Nếu bạn có thể làm được điều đó theo quan sát của riêng mình, bạn có thể mở rộng sự hiểu biết của mình đối với những chúng sinh khác thông qua trải nghiệm. Nếu không, nếu bản thân bạn chưa phát triển sự từ bỏ và cảm giác chán ghét đối với toàn bộ phạm vi trải nghiệm trong vòng luân hồi này, thì không có cách nào bạn có thể nuôi dưỡng lòng từ bi. Sự từ bỏ là điều không thể thiếu để nuôi dưỡng lòng từ bi, Lòng từ bi và sự từ bỏ chỉ khác nhau ở mục đích của chúng: Sự từ bỏ là tập trung vào bản thân, đó là mong muốn bạn được giải thoát khỏi đau khổ. Lòng từ bi hướng đến những chúng sinh khác, đó là mong muốn tất cả chúng sinh được giải thoát khỏi đau khổ.

Việc nghiên cứu và hiểu biết nhiều loại đau khổ là rất quan trọng. Sau khi có được kiến ​​thức sâu rộng bằng cách đọc nhiều văn bản và suy nghĩ nhiều, bạn nên suy ngẫm về những lỗi lầm và khuyết điểm của chu kỳ sống và chết và cách chúng sinh trong chu kỳ tồn tại này xoay quanh phản ứng dây chuyền này. Ví dụ, trong các phòng thí nghiệm khoa học, chuột lang bị tra tấn bằng đủ loại thiết bị. Để hiểu não hoạt động như thế nào, các nhà khoa học phải thử nghiệm trên động vật. Đây là một tình huống rất kỳ lạ, bởi vì mục đích chính của họ là giúp đỡ và kéo dài tuổi thọ của con người. Theo một cách nào đó, đó là một mục tiêu cao cả, nhưng cũng khó có thể biện minh được. Mặc dù họ có thể sử dụng thuốc an thần, các nhà khoa học vẫn thực hiện những thí nghiệm như vậy mà không có bất kỳ cảm giác từ bi hay thương xót nào đối với động vật. Ở phương Tây, có những nhóm phản đối cách đối xử như vậy với động vật, không phải vì tình cảm tôn giáo mà vì thái độ từ bi của họ đối với động vật. Tôi ủng hộ nỗ lực này.

Ban đầu, có thể khá khó để tạo ra bất kỳ trải nghiệm nào về lòng từ bi đối với tất cả chúng sinh, nhưng một khi bạn bắt đầu phát triển nó, nó sẽ trở nên vững chắc, chân thực và không thể lay chuyển, vì nó dựa trên nền tảng vững chắc của kiến ​​thức và lý trí. Nếu bạn có một số trải nghiệm về lòng từ bi, điều thật sự quan trọng là cố gắng ổn định nó bằng cách củng cố nó bằng lý trí và sự hiểu biết sâu rộng. Chỉ dựa vào một loại trực giác nào đó thì không đáng tin cậy lắm, vì có nguy cơ là sau đó loại trải nghiệm đó sẽ biến mất không dấu vết. Điều này không chỉ đúng với thiền về lòng từ bi và tình thương yêu, mà còn đúng với tất cả các thực hành khác.

Nhờ thiền tập và chiêm nghiệm liên tục, cảm giác từ bi của bạn đối với những chúng sinh khác sẽ trở nên căng thẳng như tình thương yêu của một người mẹ đối với đứa con duy nhất của mình khi bà nhìn thấy con mình đau ốm. Nỗi đau khổ của đứa trẻ sẽ khiến bà lo lắng và đau đớn, và ngày đêm bà sẽ có mong muốn tự nhiên là con trai hoặc con gái của mình được khỏe mạnh.

Thái độ của bạn đối với bất kỳ chúng sinh nào khác là, bất kể họ có liên quan đến bạn hay không, ngay khi bạn nhìn thấy khổ đau, bạn có thể phát triển lòng từ bi mãnh liệt như vậy đối với tất cả chúng sinh khác mà không thiên vị, đó là dấu hiệu của lòng từ bi thành tựu được tôn kính và phát triển. Điều này cũng áp dụng cho tình thương yêu. Tình yêu thương và lòng từ bi như vậy sẽ tự nhiên dẫn đến, mà không cần bất kỳ nỗ lực nào, thái độ cao thượng của việc gánh vác trên vai trách nhiệm hành động vì lợi ích của những chúng sinh khác, đến lượt nó cuối cùng dẫn đến việc nhận ra nguyện vọng giác ngộ.

Khi hành thiền về việc đền đáp lòng tốt, bạn đã suy ngẫm về lòng tử tế ân cần to lớn của những bà mẹ chúng sinh và về sự cần thiết của việc làm lợi ích cho họ. Ở đó mối quan tâm chính là vun đắp trách nhiệm sâu sắc để làm việc vì lợi ích của họ và gánh vác nhiệm vụ giải thoát chúng sinh khỏi đau khổ và mang lại cho họ hạnh phúc. Trong suốt cuộc sống và hoạt động hàng ngày của bạn, bất kể dịp nào, bạn nên nắm bắt ngay cơ hội đó để rèn luyện sự tập trung này. Chỉ khi đó, bạn mới có thể bắt đầu hy vọng vào sự tiến bộ trong thực tế. Nhà thơ Ấn Độ Chandragomin (thế kỷ thứ sáu sau Công nguyên) đã nói rằng chỉ cần nhỏ một hoặc hai giọt mía vào là có thể thay đổi được vị của một loại trái cây rất chua. Tương tự như vậy, chúng ta không thể mong đợi vị của tâm trí, vốn đã bị ô nhiễm bởi vị chua - không phải ảo tưởng, ngay lập tức được thay đổi thành vị ngọt của bồ đề tâm và lòng từ bi chỉ bằng một hoặc hai lần hành thiền. Nỗ lực bền bỉ và liên tục thật sự rất quan trọng.

Ở bước cuối cùng, sự phát triển thật sự của bồ đề tâm, tâm muốn đạt được giác ngộ vì người khác, bạn không nên hài lòng khi chỉ thấy tầm quan trọng của giác ngộ vì lợi ích của người khác. Không có cách nào để hoàn thành mục tiêu cuối cùng đó nếu bạn không đạt được trạng thái toàn tri của Phật quả, từ đó bạn có thể làm lợi ích tốt nhất cho người khác. Bạn nên phát triển một đức tin rất sâu sắc, chân thành vào thể trạng giác ngộ, và điều đó sẽ dẫn đến một khát vọng chân thành để đạt được nó. Nói chung, có nhiều nguyên nhân và điều kiện để vun trồng Bồ đề tâm, nhưng quan trọng nhất trong số đó là lòng từ bi.

Chúng ta nên nhận ra rằng mục đích của việc tái sinh trên thế gian này là để giúp đỡ người khác. Nếu chúng ta không thể làm điều đó, ít nhất chúng ta không nên làm hại những chúng sinh khác. Ngay cả những người phản đối tôn giáo cũng nói rất cao về thái độ vị tha. Mặc dù những người Tàu Cộng phản đối tôn giáo về mặt tư tưởng, nhưng họ lại nói về mong muốn làm việc vì phúc lợi của quần chúng. Nếu những người này thật sự có thái độ vị tha, họ sẽ có thể thực hiện được mong muốn về một nhà nước xã hội chủ nghĩa hoàn hảo. Mặt khác, nếu họ tiếp tục sử dụng các phương pháp bạo lực để thực thi một hệ thống toàn trị, thì không có cách nào họ có thể mang lại những gì họ đang tìm kiếm. Các quốc gia có hệ thống chính trị đa dạng, nhưng một yếu tố thiết yếu trong hầu hết các xã hội là thái độ vị tha, mong muốn làm việc vì người khác, vì phúc lợi của đa số. Thái độ vị tha là gốc rễ của hạnh phúc trong cộng đồng loài người. Tất cả các tôn giáo lớn trên thế giới đều khuyến khích việc nuôi dưỡng thái độ vị tha, bất kể hệ thống triết học khác nhau của họ. Tóm lại, nếu bạn vun đắp thái độ vị tha, nó không chỉ giúp bạn bằng cách mang lại sự bình yên cho tâm hồn mà còn tạo ra bầu không khí bình yên xung quanh bạn. Đó là một trong những kết quả thực tế mà bạn có thể thấy. Mục đích cuối cùng của việc vun đắp thái độ vị tha là đạt được trạng thái giác ngộ để bạn có thể làm việc để hoàn thành trọn vẹn mong muốn của những chúng sinh khác. Do đó, Đức Phật không chỉ đưa ra lời khuyên đơn giản về tầm quan trọng của việc vun đắp Bồ đề tâm; Ngài còn chỉ ra các kỹ năng và phương tiện để chúng ta có thể phát triển khát vọng vị tha như vậy.

Việc thực hành Bồ đề tâm là điều không thể thiếu đối với những ai mong muốn đạt được sự giác ngộ. Tất cả chư Phật và Bồ tát trong quá khứ đều đã đạt được những chứng ngộ cao cả này bằng cách vun đắp thái độ vị tha này. Một số hệ tư tưởng mất đi sự liên quan theo thời gian. Đức Phật dạy rằng cuộc sống là tài sản quý giá nhất của chúng ta và chúng ta nên coi cuộc sống của người khác quan trọng và quý giá hơn cuộc sống của chính mình. Loại thông điệp và lời dạy này vẫn giữ được sự liên quan của nó qua nhiều thời đại. Trong thời đại hiện đại này khi có nguy cơ lớn về sự hủy diệt của toàn bộ thế giới, chúng ta thấy thông điệp của Đức Phật ngày càng có ý nghĩa hơn.

Phương pháp khác để phát triển khát vọng vị tha hướng đến giác ngộ là bình đẳng hóa và trao đổi bản thân và người khác. Bước đầu tiên trong thực hành này là nhận ra những lợi ích của việc trao đổi bản thân với người khác và những bất lợi của việc không làm như vậy. Tất cả những phẩm chất tốt đẹp trong vũ trụ này đều là sản phẩm của việc trân trọng hạnh phúc của người khác, và tất cả những thất vọng, bối rối và đau khổ đều là sản phẩm và hậu quả của thái độ ích kỷ. Nhưng liệu có thể trao đổi bản thân với người khác không? Kinh nghiệm của chúng ta chứng minh rằng chúng ta có thể thay đổi thái độ của mình đối với một số loại người mà trước đây chúng ta thấy ghê tởm và sợ hãi, rằng khi chúng ta đến gần hơn với những người như vậy và hiểu họ, chúng ta có thể thay đổi thái độ của mình. Trao đổi bản thân và người khác không có nghĩa là bạn thay đổi bản thân về mặt thể chất thành người khác mà đúng hơn là thái độ mà bạn có về bản thân được áp dụng cho người khác. Sự trân trọng mạnh mẽ mà bạn cảm thấy đối với bản thân bây giờ nên được chuyển sang người khác, để bạn có xu hướng tự nhiên là làm việc vì hạnh phúc của người khác thay vì bản thân mình.

Do đó, chúng ta nên quyết định, "Từ nay trở đi, tôi sẽ cống hiến bản thân, thậm chí cả cơ thể mình, cho hạnh phúc của người khác. Từ nay trở đi, tôi sẽ không làm việc vì hạnh phúc của riêng mình mà là vì hạnh phúc của người khác. Từ nay trở đi, người khác giống như chủ nhân của tôi; cơ thể tôi sẽ tuân theo và nghe lệnh của người khác thay vì bản thân mình". Khi suy ngẫm về những bất lợi và tác hại lớn của thái độ ích kỷ, bạn nên phát triển một quyết tâm mạnh mẽ, nói với thái độ tự yêu mến, "Sự thống trị của bạn đối với tâm trí tôi đã là chuyện của quá khứ. Từ nay trở đi, tôi sẽ không tuân theo lệnh của bạn. Bạn chỉ gây ra cho tôi rất nhiều tổn hại bằng những thủ đoạn gian xảo của bạn. Từ nay trở đi, đừng giả vờ rằng bạn đang làm việc vì hạnh phúc của riêng tôi, bởi vì tôi đã nhận ra rằng bạn là kẻ thù lớn và là nguồn gốc của mọi sự thất vọng và đau khổ của tôi. Nếu tôi không từ bỏ bạn và làm việc vì người khác, bạn sẽ lại đẩy tôi vào những đau khổ của sự tái sinh bất hạnh". Hãy hiểu rằng thái độ ích kỷ là nguồn gốc của mọi đau khổ, và sự quan tâm đến người khác là nguồn gốc của mọi hạnh phúc và điều tốt đẹp./.