Nguyên bản:
Gaining favorable condition for the time of death
Tác giả: Đức Đạt
Lai Lạt Ma
Anh dịch và hiệu
đính: Jeffrey Hopkins, Ph. D.
Chuyển ngữ: Tuệ Uyển
-***-
Một số chết trong bào thai,
Số khác chết lúc sanh ra,
Nhưng một số lúc chúng có thể bò
Một số khi chúng có thể đi.
Một số thì già,
Những người khác là trưởng thành,
Ra đi từng người một
Như trái cây rơi trên đất.
-ĐỨC PHẬT-
-***-
Thi Kệ
Số Sáu
Xin cho chúng tôi ghi nhớ những giáo huấn
cho sự thực tập
Khi bác sĩ bỏ rơi chúng tôi và các nghi thức
không có kết quả,
Bạn bè đã bó tay với sự sống của chúng tôi,
Và chúng tôi không còn gì nữa để làm.
Chương trước quan tâm chính yếu với hai chướng ngại đến một
sự thực tập chính đáng khi lâm chung – đau khổ tràn ngập và những hiện tướng
sai lầm làm sinh khởi tham luyến, thù oán, hay rối rắm. Trong khi tìm cách để
tránh hai chướng ngại này, ta cũng cần phát sinh những thái độ đạo đức bằng việc
nhớ lại sự thực tập của chúng ta. Khi không còn hy vọng gì được nữa cho kiêp sống
này, khi các bác sĩ đã buông tay, khi những nghi lễ tôn giáo không còn hiệu quả
nữa, và khi ngay cả những người bạn và người thân của ta từ trong đáy lòng đã
không còn hy vọng, thì ta phải làm những gì có ích. Ngay khi ta có chánh niệm,
thì ta phải làm bất cứ điều gì ta có thể giữ tâm thức chúng ta trong một cung
cách đạo đức.
Để làm điều này, ta cần nhớ những chỉ dẫn cho việc phát
sinh các thái độ đạo đức. Như tôi sẽ bàn luận trong những thi kệ sau, những chỉ
dẫn được sử dụng (1) trước linh quang của sự chết; (2) khi linh quang của sự chết
biểu hiện; (3) khi linh quang của sự chết chấm dứt và thể trạng trung ấm thân bắt
đầu; và (4) trong thể trạng trung ấm vì thế ta có thể đạt được những thiện xảo
du già đặc biệt. Bất cứ chỉ dẫn điều gì ta phải tiếp nhận phù hợp với năng lực
và sự thông tuệ của ta cần phải được nhớ một cách rõ ràng vào những lúc này. Hãy
điều khiển sự thực tập thông thường của chúng ta ở bất cứ trình độ nào mà ta đã
đạt đến trong những lúc này.
Qua năm năng lực sau đây thì sự thực tập của ta có thể có
một tác động lớn:
1- Năng
lực của sự quen thuộc: trau dồi thường xuyên và trở thành quen thuộc đến
bất cứ điều thực tập nào thường lệ của ta là – cho dù đây là sự trau dồi của xu
hướng giải thoát khỏi sanh tử luân hồi, việc trau dồi từ ái, bi mẫn, việc trau
dồi của mục tiêu để đạt được Giác Ngộ vì lợi ích của chúng sanh, hay việc trau
dồi những giai đoạn của Tantra Yoga Tối Thượng.
2- Năng
lực hướng đến tương lai: hãy nghĩ, “Tôi sẽ duy trì sự thực tập của tôi trong
kiếp sống này, thể trạng trung ấm thân, và những kiếp sống tương lai cho đến
khi đạt được Quả Phật.”
3- Năng
lực của những thiện nghiệp: hãy tích tập năng lực của những hành vi phước
đức (thiện nghiệp) để thúc đẩy sự thực tập của ta.
4- Năng
lực của việc trừ tiệt: hãy quyết định rằng tất cả những hiện tượng chẳng
hạn như sanh, chết, và trung ấm thân chỉ tồn tại một cách lệ thuộc – chúng
không có sự tồn tại cố hữu, ngay cả trong vi tế nhất. Hãy thực hiện quyết định
này như một phần của niềm tin chúng ta rằng sự tự yêu mến là một kẻ thù, việc
suy nghĩ, “Rằng tôi trải nghiệm khổ đau trong vòng luân hồi là qua sự tự yêu mến;
gốc rể của sự tự yêu mến đến từ vọng tưởng rằng chúng sanh và mọi thứ là tồn tại
cố hữu, trái lại chúng không như vậy.”
5- Năng
lực của nguyện ước: hãy lập đi lập lại nguyện ước sau đây: “Ngay cả sau
khi chết nguyện cho tôi đạt được một thân thể phục vụ như một sự hổ trợ cho sự
thực hành giáo huấn trong kiếp sống tới. Quan tâm cho một sự hướng dẫn tâm linh
tuyệt vời, nguyện cho tôi không bị tách rời khỏi sự thực tập.”
Năm năng lực này là đặc biệt lợi lạc trong việc ghi nhớ để
thực tập, ngay khi khó để làm như vậy.
Khi rõ ràng rằng một người nào đó sắp chết, bạn bè không
nên tập họp chung quanh người ấy trong một cách dính mắc, nắm chặc tay người sắp
chết, ôm lấy người ấy khóc lóc đẫm lệ, hay than vãn hoàn cảnh. Điều này sẽ
không giúp ích gì cả; thay vì thế, cung cách như vậy sẽ làm phát sinh một thái
độ thèm khát trong tâm thức người sắp chết, làm hủy hoại bất cứ cơ hội nào cho
việc phát sinh một tư duy đạo đức. Bạn bè và người thân nên giúp để cung ứng những
điều kiện đúng đắn cho việc phát sinh đạo đức bằng việc nhắc nhở người ấy về những
hướng dẫn và thực hành tôn giáo, nói nhỏ nhẹ vào tai cho đến khi hơi thở ra chấm
dứt.
Thí dụ, nếu người sắp chết tin vào một Thượng Đế tạo hóa,
thế thì hãy nghĩ Thượng Đế có thể làm cho người ấy thoải mái hơn, an bình hơn,
và ít dính mắc, sợ hãi, sân hận, và hối tiếc hơn. Nếu người sắp chết tin vào
tái sanh, thế thì hãy nghĩ về kiếp sống tới đầy đủ ý nghĩa trong việc phụng sự
người khác sẽ có những kết quả tương tự. Một Phật tử có thể chánh niệm về Đức
Phật và hồi hướng phước nghiệp trong kiếp sống này đến kiếp sống mới tích cực.
Một người không tín ngưỡng có thể quán chiếu tương tự rằng sự chết là một bộ phận
tất yếu của đời sống, và bây giờ nó đang diễn ra thì lo lắng không ích gì. Điểm
chính là sự an bình của tâm hồn nhằm để không quấy rầy tiến trình của sự chết.
TOÁT YẾU THỰC TẬP
1- Thật
hữu ích để biết rằng ở một thời điểm nào đó tất cả mọi hy vọng cho sự tiếp tục
của kiếp sống này sẽ chấm dứt. Vào lúc ấy bác sĩ, tu sĩ, bè bạn, và người thân
không thể giữ ta lại kiếp sống này; nó tùy thuộc vào ta làm bất cứ điều gì hữu
ích.
2- Trong
khi lâm chung, ta cần nhớ lại những hướng dẫn tâm linh phù hợp với trình độ thực
tập của chính ta và biểu hiện nó.
3- Hãy
phát triển việc quen thuộc với sự thực tập của ta. Hãy quyết định duy trì đường
hướng tâm linh này trong tất cả mọi hoàn cảnh, bất chấp nó khó khăn như thế
nào. Hãy dấn thân trong nhiều hành động phước đức vì thế sự tích lũy năng lực của
chúng tác động mọi khía cạnh của sự sống và sự chết của ta. Hãy nhận thấy rằng
khổ đau sinh khởi từ sự tự yêu mến và hãy học hỏi để yêu mến người khác. Hãy
thường xuyên nguyện ước duy trì sự thực tập tâm linh của ta qua những kiếp sống
tương lai.
4- Khi
một người khác chết, hãy cẩn thận không làm người ấy khó chịu bằng việc làm
dính mắc hơn hay kích động sân hận và thù oán. Không kêu la sự ra đi của họ, ôm
nắm họ, hay khóc lóc trong sự hiện diện của họ. Hãy giúp đở họ ra đi một cách đầy
đủ ý nghĩa bằng việc nhắc nhở họ về sự thực tập sâu hơn.
5- Nếu
hoàn toàn có thể, hãy yêu cầu những người khác cũng làm như ta. Hãy xếp đặt để
có người nào đó nói một cách êm dịu vào tai ta thỉnh thoảng, nhắc nhở ta về một
thái độ thực tập tâm linh đặc thù mà ta muốn thể hiện.
Thi Kệ
Số Bảy
Xin cho chúng tôi có sự tự tin hân hoan và hỉ
lạc
Khi thực phẩm và tài sản được tích lũy với
những sự đau khổ bị bỏ lại phía sau
Và chúng tôi chia lìa mãi mãi với những người
thân yêu mến và ước mong,
Ra đi đơn độc tới một hoàn cảnh hiểm nghèo.
Thông thường, nếu ta nghe rằng sự chết của ta sắp xảy đến,
sẽ thật sầu khổ, không chỉ cho chính ta mà cả bạn bè và gia đình. Trong nổi đau
buồn này, tiến trình của sự chết – sự rút lui dần dần của tâm thức – sẽ xảy ra.
Tuy nhiên, nếu như sự giải thích ở trên, ta đã quán chiếu trên tầm quan trọng của
việc rút ra tinh hoa của hoàn cảnh kiếp
sống này và sự cần thiết cho nhu cầu thực tập tâm linh, và đã quán chiếu lặp đi
lặp lại tính vô thường, thế thì qua việc nhớ lại những sự hướng dẫn này trong
khi lâm chung, ta sẽ không bị ảnh hưởng bởi những điều kiện không thuận lợi như
đau buồn và sầu khổ. Tất cả những hiện tướng phối hợp với sự chết thay vì làm
ta xao lãng, lại nhắc nhở ta về sự thực tập và khuyến khích ta hướng đến việc
hành thiền.
Với điều này trong tâm, thật sẽ có thể chết với an lạc và
tự tin, giống như một đứa bé vui vẻ trở về nhà cha mẹ của nó. Trong những người
sẽ đi vào thể trạng trung ấm thân giữa những kiếp sống, điều tốt nhất có thể
quyết định sự tái sanh mới của họ; chẳng hạn như một người có thể chết với sự tự
tin, mà không có bất cứ sự lo lắng nào. Một hành giả trung bình sẽ không sợ
hãi, và người tệ nhất cũng sẽ không có bất cứ sự hối tiếc nào. Vì ta đã chuẩn bị
cho việc tái sanh trong một cung cách đầy đủ ý nghĩa – có thể tiếp tục sự nổ lực
tâm linh – không có hối tiếc, phiền muộn hay sợ hãi khi sự chết đến. Tâm thức
chúng ta có thể ra đi với sự tự tin mạnh mẽ.
Một số tu sĩ và học giả mà tôi biết đã chết trong cung
cách ấy. Họ nhận ra rằng họ sắp chết và mời gọi những người quen của họ lại để
chào giả biệt. Vào ngày họ chết họ đắp lên bộ y màu vàng nghệ, và thâm nhập thiền
định mà không có một chút lo lắng nào về sự chết. Một tu sĩ ở Dharamsala, sau
khi sau khi yêu cầu người thị giả đem cà sa đến, ngài đắp lên và qua đời. Một
vài vị ở Ấn Độ này đã có thể ở trong tâm linh quang trong nhiều ngày – một người
là mười bảy ngày, những người khác trong chín hay mười ngày. Như một dấu hiệu của
điều này, sau họ ngừng thở, thân thể của
họ vẫn tươi nhuận, không có một chút mùi hôi nào, vào toàn thời gian ấy trong xứ
sở nóng bức này. Những cá nhân như vậy có thể duy trì không có biến động trong
tâm linh quang của sự chết, và chết với sự tự tin và an lạc.
Trưởng lão giáo thọ của tôi, Ling Rinpochay, đã nói với
tôi câu chuyện của một lạt ma thật vui và buồn cùng một lúc. Vào lúc gần qua đời,
vị lạt ma đắp cà sa và nói với những người thiện hữu của ngài rằng ngài sắp chết.
Sau đó, trong khi đang ngồi trong tư thế hoa sen của thiền tập, ngài viên tịch.
Một trong những học trò mới của ngài, vừa đến từ một vùng xa xôi, không biết về
khả năng viên tịch trong tư thế ngồi thiền, vào phòng của vị lạt ma và đã thấy
thân thể của vị thầy trong tư thế ngồi dậy. Ông ta tưởng rằng một linh thức nào
đã nhập vào thân thể của thầy ông, cho nên ông đã xô ngả thân xác ấy xuống!
TOÁT YẾU THỰC TẬP
1- Tránh
bị sầu não về sự chết, hãy nương tựa trong tôn giáo tương ứng với ta trong lòng
từ bi cho tất cả chúng sanh; quán chiếu về tầm quan trọng của việc rút ra những
tinh hoa của kiếp sống hiện tại, là thứ cho phép cho ta với cả việc thoải mái
và những cần thiết của việc thực tập tâm linh, và hãy quán chiếu lập đi lập lại
về tính vô thường.
2- Với
căn bản ấy cho việc nhớ lại một cách hiệu quả sự thực tập của ta trong khi lâm
chung, thì ngay cả những sự kiện và hiện tướng kinh khủng có thể xảy ra sẽ chỉ
phục vụ để thúc giục ta tĩnh lặng và để hành thiền với niềm hoan hỉ và tự tin.
-***-
Ẩn Tâm Lộ, Friday, August 10, 2018
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét