MỘT QUAN ĐIỂM TÂY TẠNG ĐỘC ĐÁO

Nguyên tác: An Unconventional Tibetan Perspective
Tác giả: Bhuchung Tsering
Việt dịch: Quảng Cơ / Tuệ Uyển hiệu đính
***

Đức Đạt Lai Lạt Ma có ý nghĩa gì đối với giới trẻ Tây Tạng? Thoạt nhìn, câu hỏi này có vẻ là một câu hỏi không cần thiết. Không phải tất cả người Tây Tạng đều có cách tiếp cận giống nhau đối với Đức Đạt Lai Lạt Ma sao?

Trước năm 1959, một người Tây Tạng bình thường chỉ có thể hy vọng gặp được một người nào đó có thể đã may mắn được thoáng thấy Thánh Đức Đạt Lai Lạt Ma từ xa. Tốt nhất thì cái nhìn thoáng qua này có thể là tại một buổi giảng dạy tôn giáo hoặc khi Đức Đạt Lai Lạt Ma thực hiện chuyến du hành bất thường của mình ở Tây Tạng. Sẽ rất hiếm khi gặp được một người đã từng được diện kiến với Đức Đạt Lai Lạt Ma.

Cấu trúc của xã hội Tây Tạng ở Tây Tạng độc lập đến mức có rất ít sự tiếp cận với Đức Thánh Thiện cũng như các quan chức cấp cao của chính phủ Tây Tạng. Xây dựng giao thức là quy tắc của vấn đề. Do đó, những người dân Tây Tạng bình thường không có cơ hội tiếp xúc với Đức Đạt Lai Lạt Ma ở những khoảng cách gần. Đối với họ, ngài là Gyalwa Rinpoche, Đấng Chiến Thắng, là tâm điểm trong những lời cầu nguyện hàng ngày của họ. Thậm chí không ai mơ về bất kỳ cuộc gặp gỡ gần gũi nào với Ngài

Nhưng trong giai đoạn sau năm 1959, sau chuyến đào thoát lưu vong, thể chế của Đức Đạt Lai Lạt Ma đã trải qua một sự chuyển đổi mạnh mẽ, khiến Đức Đạt Lai Lạt Ma vô cùng hài lòng. Được hỗ trợ bởi hoàn cảnh, tổ chức đã trở nên ít nghi thức nặng nề hơn, công chúng dễ tiếp cận hơn và thực tế hơn. Trong một khoảng thời gian, điều này đã dẫn đến sự tương tác chặc chẽ giữa Đức Thánh Thiện và người dân Tây Tạng, một sự phát triển mang tính lịch sử.

Dấu hiệu rõ ràng nhất của sự biến đổi này là sự gia tăng số lượng người Tây Tạng có tên Tenzin. Hầu hết mọi người Tây Tạng khác sinh ra trong cuộc sống lưu vong và dưới hai mươi tuổi đều có thể có tên này. Như người Tây Tạng đã biết, Tenzin là tên mà Đức Đạt Lai Lạt Ma đặt cho khi người Tây Tạng sử dụng phương sách đến gặp một Lạt ma để đặt tên cho con của họ. Trước năm 1959, chỉ một số ít trẻ em Tây Tạng có đặc quyền mới có cơ hội được Đức Đạt Lai Lạt Ma đặt tên cho chúng.

Cuộc sống lưu vong cũng đã dẫn đến sự tương tác của Đức Đạt Lai Lạt Ma với thế giới bên ngoài, chủ yếu thông qua các chuyến viếng thăm của Ngài trên khắp thế giới. Điều này đã cho người Tây Tạng thấy một khía cạnh mới của Đức Thánh Thiện, đặc biệt là những người may mắn được lớn lên trong một xã hội tự do. Trong khi hầu hết thanh niên Tây Tạng vẫn giữ vững đức tin Phật giáo của họ, và do đó tán thành quan điểm truyền thống của Đức Đạt Lai Lạt Ma, họ cũng đã có thể nhìn thấy khía cạnh con người của Ngài và đánh giá cao điều đó. Đức Thánh Thiện đã trở thành một hình mẫu cho giới trẻ Tây Tạng.

Tôi thuộc thế hệ những người Tây Tạng lớn lên trong cuộc sống lưu vong, một thế hệ phải là người phát ngôn cho dân tộc của chúng tôi mà không có kinh nghiệm trực tiếp về cuộc sống ở Tây Tạng. Tuy nhiên, sự thay đổi này trong hoàn cảnh của chúng tôi đã cho tôi một cái nhìn sâu sắc mới về Đức Đạt Lai Lạt Ma và đã mang đến cho những người như tôi một cơ hội không thể tưởng tượng nổi trong thế hệ của cha mẹ tôi.

Lớn lên trong khu định cư của người Tây Tạng ở miền nam Ấn Độ vào những năm 1970 hay học trung học ở Darjeeling hoặc học đại học ở New Delhi vào đầu những năm 1980, tôi không hề mơ tưởng rằng một ngày nào đó mình sẽ ở cùng phòng với Kundun – Đấng Thị Hiện, một mình có thể bắt chuyện với Ngài. Nhưng ngày đó đã đến vào cuối những năm 1980 và vẫn còn nguyên vẹn trong ký ức của tôi cho đến tận ngày nay.

Tôi đã tháp tùng một phóng viên ảnh người Ấn Độ đến tư dinh của Đức Đạt Lai Lạt Ma ở Dharamsala như một phần công việc của tôi tại Bộ Thông tin và Quan hệ Quốc tế. Giữa các buổi chụp ảnh, Đức Thánh Thiện nhìn về phía tôi, chỉ là một người mới làm việc trong ngành công vụ Tây Tạng, và hỏi tôi đến từ vùng nào của Tây Tạng. Một câu hỏi nghe có vẻ bình thường đó đã thay đổi tiến trình lịch sử xã hội Tây Tạng, ít nhất là đối với tôi. Kundun đã nói chuyện với tôi, một người Tây Tạng bình thường, và thừa nhận sự hiện diện của tôi. Kể từ đó, tôi đã có vinh dự được tiếp xúc với Ngài đúng trong một vài dịp trong quá trình làm việc của mình.

Sự tương tác của tôi với Đức Đạt Lai Lạt Ma theo một cách nào đó là biểu tượng cho sự chuyển đổi thể chế của Đức Đạt Lai Lạt Ma mà Tenzin Gyatso đã mang lại. Ý nghĩa của sự chuyển đổi chỉ có thể được hiểu khi người ta nhìn vào lịch sử của Tây Tạng hiện đại, cũng như lịch sử của Đức Đạt Lai Lạt Ma thứ mười bốn. Để khách quan, tiến trình của lịch sử Tây Tạng hiện đại đã đưa ra những thay đổi nhất định trong thể chế cũng như trong toàn xã hội Tây Tạng.

Tuy nhiên, mọi thứ có thể đã không thay đổi nhanh như vậy nếu Đức Đạt Lai Lạt Ma thứ Mười Bốn không bổ sung cho sự phát triển lịch sử bằng quan điểm tự do và tầm nhìn xa của riêng mình. Niềm đam mê của tôi (nếu tôi dám sử dụng thuật ngữ này) với Đức Đạt Lai Lạt Ma liên quan nhiều hơn đến hoạt động xã hội của Ngài và ít hơn là vai trò tôn giáo của Ngài. Trong khi sự tiếp cận của Đức Thánh Thiện Đạt Lai Lạt Ma với cộng đồng quốc tế, trong lãnh vực tôn giáo và tâm linh cũng như thu hút sự chú ý đến hoàn cảnh khó khăn của người dân Tây Tạng, được quốc tế công nhận, thì không nhiều người biết nhiều về ảnh hưởng của Ngài đối với suy nghĩ xã hội của người dân Tây Tạng như cũng như những người theo dõi khác của Ngài.

Yếu tố quan trọng nhất trong việc thay đổi xã hội Tây Tạng lưu vong là việc thiết lập, chủ yếu với sự hỗ trợ của chính phủ Ấn Độ, một hệ thống giáo dục hiện đại phổ quát cho thanh niên Tây Tạng. Hành động đó của Đức Đạt Lai Lạt Ma không chỉ mang lại một sân chơi bình đẳng cho tất cả người dân Tây Tạng về cơ hội giáo dục, mà sự pha trộn giữa giáo dục hiện đại và truyền thống vốn là một phần của chương trình giảng dạy đã tạo ra một thế hệ người Tây Tạng hiện đại mới về triển vọng. hiểu biết về di sản văn hóa của họ.

Đức Đạt Lai Lạt Ma là một nhà cải cách xã hội và là một người bài trừ thần tượng. Dựa vào thẩm quyền đạo đức của mình và sự biện minh có cơ sở vững chắc rằng Phật giáo là một tôn giáo hợp lý, Đức Thánh Thiện đã thay đổi nhận thức thần học của Phật giáo Tây Tạng khi những nhận thức này không phù hợp với thực tế khoa học. Điều này bao gồm từ việc yêu cầu các nhà sư chấp nhận trái đất tròn thay vì phẳng, như được tìm thấy trong kinh điển Phật giáo, đến việc loại bỏ bí ẩn đằng sau thể chế của Đức Đạt Lai Lạt Ma, và do đó buộc rất nhiều thể chế hoá thân (Tulku) phải làm theo. Ngài đã khuyến khích việc loại bỏ các nghi lễ tu viện và nghi thức chính trị không liên quan. Ngài đã biến đổi Phật giáo Tây Tạng từ nghi lễ thành một thực hành phù hợp với bất kỳ cá nhân nào quan tâm đến nó.

Đức Thánh Thiện Đạt Lai Lạt Ma đã có thể sử dụng hiệu quả vị trí đáng tôn kính của mình để thay đổi hệ thống xã hội không chỉ của người Tây Tạng mà còn của các cộng đồng có chung các giá trị văn hóa. Ví dụ, mặc dù những người sống trong môi trường văn hóa Tây Tạng không có chế độ đẳng cấp, nhưng những người theo một số ngành nghề nhất định vẫn bị coi thường.

Một vấn đề đã ảnh hưởng đến cá nhân tôi là sự đóng góp của Đức Thánh Thiện Đạt Lai Lạt Ma trong việc thay đổi thói quen ăn uống của người Tây Tạng. Theo truyền thống Phật giáo Tây Tạng ăn thịt và lý do là Tây Tạng trong quá khứ không có đầy đủ các sản phẩm không phải thịt. Kể từ năm 1959, xã hội Tây Tạng đã thay đổi rất nhiều. Ngày nay, người Tây Tạng dù sống lưu vong hay bên trong Tây Tạng đều có thể ăn chay, mặc dù thịt vẫn tiếp tục là một phần không thể thiếu trong chế độ ăn uống—khiến nhiều người quan sát bên ngoài kinh ngạc và bối rối, những người có xu hướng đánh đồng Phật giáo với ăn chay.

Nhiều người không hiểu được vai trò quan trọng mà Đức Đạt Lai Lạt Ma đã và đang thực hiện trong việc thúc đẩy việc ăn chay. Thông qua tấm gương cá nhân của mình (Ngài đã ăn chay trong một số năm, nhưng sau đó phải tiếp tục chế độ ăn kiêng không ăn chay theo lời khuyên của các bác sĩ) và sự ủng hộ nhất quán, sử dụng vị trí đáng tôn kính của mình, Đức Thánh Thiện đã bắt đầu lãnh đạo xã hội Tây Tạng ăn thịt con đường ăn chay. Ngài đã khuyến khích các hội thảo về thực phẩm hướng tới mục tiêu này. Đây là một sự phát triển đáng kể và hiện nay ngày càng có nhiều người Tây Tạng giống như tôi đã trở thành người ăn chay.

Ngài cũng là một hình mẫu cho cách tiếp cận cân bằng với cuộc sống. Ngài có thể dễ dàng điều chỉnh với hoàng gia và các nguyên thủ quốc gia cũng như với một nhà sư giản dị tu thiền trong một hang động. Có lần tôi tình cờ nghe một du khách Thụy Sĩ thốt lên Sehr einfach! (‘Rất đơn giản’) khi anh ấy phát hiện ra rằng mình đang đi trên cùng một toa xe điện với Đức Đạt Lai Lạt Ma. Ngài có thể rất trang trọng trong một nghi lễ Phật giáo hoặc vui vẻ giữa các thiếu nhi học sinh ở một khu định cư Tây Tạng. Nói chung, người Tây Tạng tin vào khả năng của Ngài trong việc giải thoát họ khỏi đau khổ của thế giới vật chất này. Đây là một niềm tin tâm linh và chủ quan mà chỉ những người đồng cảm các nguyên tắc Phật giáo Tây Tạng mới có thể hiểu được. Nhưng quan điểm mới của Đức Thánh Thiện với tư cách là một vai trò mẫu mực là quan điểm được chia sẻ bởi người Tây Tạng cũng như những người không phải người Tây Tạng./.

Ẩn Tâm Lộ - 2022
Trích từ quyển Understanding the Dalai Lama - Rajiv Mehrotra 

ĐỨC ĐẠT LAI LẠT MA VÀ HỌC VIỆN TU VIỆN TÂY TẠNG

  

Nguyên tác: The Dalai Lama and the Tibetan Monastic Academia
Tác giả: Thupten Jinpa
Việt dịch: Quảng Cơ / Tuệ Uyển hiệu đính

***

Vào đầu những năm 1960, Đức Thánh Thiện Đạt Lai Lạt Ma đã có lần viếng thăm ngắn hạn cộng đồng người tị nạn Tây Tạng ở Dalhousie, trước đây là nơi nghỉ dưỡng mùa hè cho các sĩ quan của hoàng gia Anh, tọa lạc trên những ngọn đồi ngày nay thuộc bang Himachal Pradesh ở miền bắc Ấn Độ. Ngoài cộng đồng là một nhóm nhỏ các nhà sư từ Sera, Drepung và Ganden, ba trường đại học tu viện lớn của Tây Tạng, được biết đến với truyền thống logic và học thuật triết học. Vài giờ sau khi Ngài đến, câu chuyện cũng bắt đầu, Ngài đã triệu tập một phiên tranh luận.

Khi tất cả các học giả tập trung bên trong hội trường, Đức Đạt Lai Lạt Ma ngồi xuống một cách thoải mái, chuẩn bị cho một bữa tiệc trí tuệ kéo dài. Ngài chọn ngẫu nhiên hai nhà sư và yêu cầu một người ngồi xuống để bảo vệ và người kia đang đứng để mở một cuộc tranh luận. Thật không may, hai người được chọn hóa ra lại không phải là những học giả giỏi nhất trong nhóm. Tuy nhiên, họ bắt đầu cuộc tranh luận của họ. Chẳng mấy chốc, rõ ràng là họ đã đi đến bước đường cùng. Khi cuộc trao đổi giữa những người tranh luận tiến triển, phương ngữ miền đông Tây Tạng của hai nhà sư ngày càng trở nên nặng nề hơn, và chẳng mấy chốc không ai có thể hiểu những gì đang được nói. Không cần phải nói, Đức Đạt Lai Lạt Ma đã lịch sự yêu cầu họ dừng lại và gọi hai nhà sư khác thế chỗ.

Đây là một giai thoại nổi tiếng giữa các học giả của các học viện tu viện Tây Tạng hiện được tái lập ở Ấn Độ. Câu chuyện, mặc dù vui nhộn, cho chúng ta biết chiều sâu niềm đam mê của Đức Đạt Lai Lạt Ma đối với truyền thống trí tuệ hàng nghìn năm tuổi của Tây Tạng về các cuộc tranh luận logic và triết học. Nó cũng như một lời cảnh báo cho các sinh viên trong các trường đại học tu viện vì câu chuyện nhắc nhở chúng ta rằng bất kỳ ai cũng có thể dễ dàng rơi vào tình huống tương tự như hai nhà sư đó khi Đức Đạt Lai Lạt Ma đến thăm các trường đại học tu viện.

Lần đầu tiên tôi có vinh dự được tham gia vào một cuộc tranh luận với sự hiện diện của Thánh Đức Đạt Lai Lạt Ma là vào năm 1980. Đó là một trong những chuyến viếng thăm của Ngài tới các trường đại học tu viện Drepung và Ganden ở Karnataka, miền nam Ấn Độ. Khi đó tôi còn là một sinh viên trẻ tại trường đại học tu viện cộng đồng Shartse Ganden. Ngoài sự lo lắng của bản thân, điều mà tôi nhớ nhất về sự kiện này là sự chú ý nhất tâm của Ngài—tôi có thể nói gần như là sự tập trung giống như thiền định—đối với các cuộc trao đổi. Kể từ đó, tôi đã có vinh dự được trải nghiệm cảnh tượng đầy cảm hứng này trong nhiều dịp.

Những gì tiếp theo trong bài tiểu luận ngắn này là một cái nhìn thoáng qua về một khía cạnh trong đời sống trí thức của Đức Đạt Lai Lạt Ma, mặc dù có tầm quan trọng đặc biệt, rất ít được biết đến bên ngoài giới Tây Tạng.Tôi đang đề cập đến vai trò và ảnh hưởng của học viện tu viện Tây Tạng đối với cuộc đời và tư tưởng của Đức Đạt Lai Lạt Ma. Nhờ hai cuốn tự truyện thành công của Ngaif,1 và gần đây là hai bộ phim của Hollywood, Kundun và Bảy Năm ở Tây Tạng, nhiều người bên ngoài cộng đồng Tây Tạng có cảm giác rằng các nhà sư và học giả đóng một vai trò quan trọng trong sự giáo dục của Đức Đạt Lai Lạt Ma. Nhưng ít người nhận thức được bản chất chính xác của vai trò này, vì làm thế nào họ có thể biết được phạm vi và bản chất của nền giáo dục độc đáo mà Đức Đạt Lai Lạt Ma đã nhận được khi còn trẻ.

Cách tiếp cận của tôi ở đây mang tính ấn tượng hơn là có hệ thống, kết hợp những quan sát cá nhân với những giai thoại mà tôi đã nghe khi còn là một sinh viên trẻ ở Ganden. Tôi sẽ không cố gắng trình bày bất kỳ tường thuật toàn diện nào về đời sống trí năng của Đức Đạt Lai Lạt Ma, một nhiệm vụ tốt hơn nên được giao cho các nhà viết tiểu sử và sử gia chuyên nghiệp. Ngoài ra, còn có những khía cạnh quan trọng khác trong đời sống trí năng của Đức Đạt Lai Lạt Ma chẳng hạn như sự phát triển tư tưởng chính trị và xã hội của Ngài, sự gắn bó sâu rộng của ngài với khoa học hiện đại, sự tương tác của ngài với các nhà thần học, v.v., những điều này phải nằm ngoài phạm vi của bài tiểu luận này.

Ngày nay, có nhiều vấn đề quan trọng đang tranh giành thời gian và sự chú ý của Đức Đạt Lai Lạt Ma. Khỏi phải nói, cảnh ngộ của quốc gia Tây Tạng và sáu triệu dân của nó phải đè nặng lên vai Ngài. Vào bất kỳ ngày nào, khi Ngài cư trú tại Dharamsala, người ta có thể thấy một dòng người tị nạn Tây Tạng mới đến gặp Ngài với những tin tức rõ ràng là đau buồn về người dân của Ngài ở quê nhà. Tại Ấn Độ, Đức Đạt Lai Lạt Ma và Chính Phủ Lưu Vong của Ngài không chỉ điều phối chiến dịch đòi tự do cho người dân Tây Tạng, họ còn giám sát phúc lợi của hàng ngàn người tị nạn Tây Tạng đang sống rải rác trên khắp thế giới ngày nay. Vấn đề Tây Tạng chắc chắn là trách nhiệm chính của Đức Đạt Lai Lạt Ma và dường như Ngài có một ý thức lịch sử sâu sắc về nhiệm vụ này. Ngoài ra, Đức Đạt Lai Lạt Ma đã tự gánh vác trách nhiệm thúc đẩy sự hiểu biết gần gũi hơn giữa các tôn giáo lớn trên thế giới.2 Là một phần của nỗ lực này, ngoài việc tham gia vô số các phụng sự liên tôn giáo, Ngài còn khởi xướng một số cuộc hành hương chung nổi tiếng đến các thánh địa của các truyền thống khác nhau, chẳng hạn như Jerusalem và Lourdes ở Pháp.

Tuy nhiên, có một lĩnh vực quan tâm thứ ba cũng đặt ra yêu cầu mạnh mẽ về thời gian của Đức Đạt Lai Lạt Ma. Đây là điều mà Thánh Đức Đạt Lai Lạt Ma gọi là 'việc thúc đẩy các giá trị cơ bản của con người'. Trọng tâm của sứ mệnh này là niềm tin rằng các giá trị đạo đức cơ bản như tình yêu thương, lòng từ bi và lòng khoan dung là không thể thiếu đối với hạnh phúc cơ bản của con người và do đó phải được chấp nhận như các nguyên tắc đạo đức ràng buộc phổ quát. Đức Đạt Lai Lạt Ma coi sứ mệnh này là một trách nhiệm cá nhân quan trọng với tư cách là một con người sống trong một thế giới ngày càng phức tạp và liên kết với nhau hơn bao giờ hết.3 Kể từ khi Ngài đoạt giải Nobel Hòa bình năm 1989, nhu cầu về thời gian của Ngài đối với các vấn đề liên quan đến nhiệm vụ thứ ba này đã tăng lên theo cấp số nhân. Ngày nay, Đức Đạt Lai Lạt Ma ngày càng được hàng triệu người coi là biểu tượng mạnh mẽ của hòa bình, công lý, lòng từ bi và nhận thức về môi trường. Tất cả ba 'sứ mệnh' này đều đưa Ngài đi, và thường là xa, khỏi cộng đồng Tây Tạng lưu vong của Ngài.

Bất chấp những đòi hỏi về thời gian của mình, và quan trọng hơn, bất chấp sự nổi lên của Ngài như một nhân vật quốc tế vô cùng được kính trọng, Đức Đạt Lai Lạt Ma vẫn tiếp tục duy trì mối quan hệ chặc chẽ theo truyền thống của mình với các tu viện học thuật Tây Tạng. Ngài thường xuyên đến thăm họ, thuyết trình về các văn bản cổ điển quan trọng, giữ liên lạc chặc chẽ với các học giả trưỡng lão và theo dõi sự tiến bộ của các học giả trẻ mới nổi. Mối quan hệ của Đức Đạt Lai Lạt Ma với học viện tu viện Tây Tạng nói chung và ba tu viện học thuật Geluk 4—Sera, Drepung và Ganden—đặc biệt là một mối quan hệ hấp dẫn. Người ta có thể nói rằng các trường đại học tu viện lớn, đặc biệt là bộ ba nổi tiếng, tạo thành một khu vực cấu thành đặc biệt cho Đức Đạt Lai Lạt Ma. Một mặt, Đức Đạt Lai Lạt Ma là một cựu sinh viên được thẩm quyền của các tổ chức này công nhận chính thức về giáo dục. Nhờ năng khiếu lưu trữ của một số cá nhân, khán giả truyền hình hiện đại trên toàn thế giới vẫn có thể chứng kiến nghi thức chính thức của kỳ thi cuối cùng của Đức Đạt Lai Lạt Ma ở Lhasa với sự hiện diện của hàng nghìn nhà sư. Trước sự kiện này, Ngài đã đến thăm từng trường trong số ba trường đại học tu viện để dự các kỳ thi tranh luận riêng biệt.

Mặt khác, Đức Đạt Lai Lạt Ma không có tên trong danh sách của bất kỳ trường đại học nào trong số này. Hơn nữa, việc bổ nhiệm các viện trưởng của các trường đại học riêng lẻ của ba trường đại học tu viện, mặc dù dựa trên sự lựa chọn ứng cử viên của các thành viên của tu viện, vẫn do Đức Đạt Lai Lạt Ma quyết định.

Về mặt lịch sử, cho đến thời kỳ Đức Đạt Lai Lạt Ma Đệ Ngũ Vĩ đại, về mặt chính thức, các Đức Đạt Lai Lạt Ma là một vị lạt ma tái sinh, mặc dù rất cao, của trường đại học Loseling thuộc trường đại học tu viện Drepung. Trên thực tế, tên của chính phủ của Đức Đạt Lai Lạt Ma ở Tây Tạng, Ganden Phodrang, trước đây thuộc về cơ quan của Đức Đạt Lai Lạt Ma ở Drepung. Kể từ khi Đức Đạt Lai Lạt Ma Đệ Ngũ Vĩ đại nắm quyền vào giữa thế kỷ 17, thể chế của Đức Đạt Lai Lạt Ma đã trở thành chính phủ Tây Tạng.5 Tuy nhiên, các Đức Đạt Lai Lạt Ma vẫn tiếp tục được giáo dục theo đúng chương trình giảng dạy của các tu viện học thuật Geluk, và những người hướng dẫn đã tốt nghiệp các trường đại học này. Ví dụ, trong số hai vị thầy chính của Đức Đạt Lai Lạt Ma, Kyabje Ling Rinpoche là một học giả có tiếng tăm dữ dội từ Drepung, trong khi Kyabje Trijhang Rinpoche là một trong những nhân vật nổi tiếng nhất của Ganden trong thế kỷ 20. Ngoài ra, Đức Đạt Lai Lạt Ma hiện tại có một số phụ tá học thuật (tshen shap) chẳng hạn như học giả Mông Cổ Ngodup Tsoknyi và cố Serkong Tsenshap Rinpoche, tất cả đều tốt nghiệp tại các tu viện Geluk.

Cốt lõi của chương trình giảng dạy hàn lâm tu viện Tây Tạng đòi hỏi một sự đào tạo có hệ thống cao về logic và nhận thức luận, nghiên cứu triết học về bản chất của thực tại, nghiên cứu chi tiết về bản chất và các loại kinh nghiệm tôn giáo, cuộc điều tra tâm lý và hiện tượng học về bản chất của tâm trí và các phương thức của nó, và tất nhiên, một nghiên cứu chi tiết về đạo đức. Cùng với nhau, năm lĩnh vực kiến thức này được gọi là nghiên cứu về Ngũ đại luận (shung chen ka po nga). Trong số này, nghiên cứu về nguyên tắc đầu tiên, logic và nhận thức luận, chủ yếu dựa trên các tác phẩm của các nhà tư tưởng Ấn Độ Trần Na - Dignaga (c. 400-485 c e)6 và Pháp Xứng - Dharmakirti (c. 650 c e) và các nhà bình luận Ấn Độ và Tây Tạng sau đó của họ.

Nghiên cứu về nguyên tắc thứ hai, có lẽ được đặc trưng nhất trong ngôn ngữ đương thời là siêu hình học và bản thể học, chủ yếu dựa trên các tác phẩm của triết gia Ấn Độ có ảnh hưởng lớn Long Thọ - Nagarjuna (khoảng 150-250 c.e) và những người giải thích chính của ông như Phật Hộ - Buddhapalita (c. 470-540 CE) và Pháp Xứng - Chandrakirti (khoảng 650 CE). Trong lĩnh vực nghiên cứu thứ ba, các tác phẩm của các bậc thầy Ấn Độ như Di Lặc - Maitreyanatha (c. 270-350 c e ), Vô Trước ( c. 310-390 c e ) và Sư Tử Hiền - Haribhadra ( c. thế kỷ thứ 8 c e ) tạo thành các văn bản cốt lõi. Đối với việc nghiên cứu tâm lý học và hiện tượng học, các tác phẩm chính tạo thành cơ sở nghiên cứu là của Vô Trước và em của ông là Thế Thân ( c. 320—400 c e ). Cuối cùng, đối với việc nghiên cứu đạo đức, các văn bản trung tâm là những văn bản liên quan chủ yếu đến việc phân tích chi tiết các giới luật của giới luật tu viện. Việc thông thạo năm lĩnh vực nghiên cứu này là cần thiết nếu ứng viên đủ tiêu chuẩn cho danh hiệu Geshe Lharam, tương đương với bằng tiến sĩ thần học của người Tây Tạng. Ngẫu nhiên, đây là bằng cấp giáo dục đại học chính thức mà Đức Đạt Lai Lạt Ma hiện tại đang nắm giữ.

Phương tiện chính của việc đào tạo hàn lâm trong tu viện Tây Tạng là tranh luận, một phong cách tranh luận kiểu Socrates có tính hệ thống cao, hoạt động thông qua việc vạch ra một loạt các hậu quả, thường là không thể chấp nhận được đối với người bảo vệ, dựa trên cơ sở của các luận đề đã nêu của đối phương. Hệ thống tranh luận này sử dụng rộng rãi các nguyên tắc đồng nhất, mâu thuẫn và quy luật trung gian bị loại trừ, nằm ở trung tâm của logic suy diễn và quy nạp. Các nhà sử học Tây Tạng công nhận Chapa Chokyi Senge (1109-1169) với sự phát triển của hệ thống điều tra phức tạp này. Người ta tin rằng Chapa là tác giả của một số văn bản ngắn có tựa đề là Những chủ đề được sưu tầm {Du don), trình bày một cách tài tình hướng dẫn cách xử lý có phê phán nhiều chủ đề logic và nhận thức luận từ tác phẩm tiêu biểu của Pháp Xứng - Dharmakirti Sự trình bày thấu đáo về nhận thức giá trị (Pramanavarttika) 7 Sự xuất sắc của Chapa nằm ở việc minh họa các nguyên tắc logic trong một loạt các cuộc tranh luận có cấu trúc bằng cách sử dụng ví dụ về các chủ đề phổ biến hàng ngày.

Ngày nay, toàn bộ thể loại văn học tồn tại trong các nghiên cứu học thuật của tu viện Tây Tạng mang nhãn hiệu Chủ Đề Được Sưu Tầm. Những văn bản này được viết theo cách mà chúng có thể được sử dụng một cách hiệu quả, đó là trường hợp ngày nay, như những cẩm nang đào tạo sinh viên trẻ về nghệ thuật tranh luận và làm quen với hoạt động của các nguyên tắc logic chính.

Đó là loại đào tạo trí tuệ cường độ cao mà ông đã nhận được trong những năm sinh viên của mình. Các nhà lý luận giáo dục Tây Tạng nói về ba khía cạnh của trí thông minh phải được trau dồi và phát triển. Đầu tiên, đó là “trí thông minh rõ ràng”, đề cập đến khả năng nhận thức các câu hỏi với tâm trí không bối rối. Thứ hai là “trí thông minh nhạy bén”, chỉ khả năng nắm bắt vấn đề một cách nhanh chóng mà không gặp nhiều khó khăn. Cuối cùng là “trí thông minh thâm nhập”, đề cập đến khả năng nhìn nhận vấn đề với chiều sâu và toàn diện hơn.

Tranh luận được cho là giúp nâng cao cả ba khía cạnh trí thông minh này ở mỗi cá nhân, điều này rất quan trọng cho sự phát triển của một trí tuệ uyên bác. Người ta nói rằng những người xuất sắc ở loại trí thông minh đầu tiên thường có năng khiếu diễn đạt cao, trong khi những người xuất sắc ở loại thứ hai trở thành những nhà tranh luận dày dặn, có khả năng phá vỡ lập trường vững chắc của đối phương. Cuối cùng, những người xuất sắc trong loại trí thông minh thứ ba được cho là trở thành những người bảo vệ tuyệt vời, có khả năng áp dụng một viễn cảnh toàn cảnh về bất kỳ chủ đề được lựa chọn nào để tìm hiểu. Những ai đã từng nghe về Đức Đạt Lai Lạt Ma sẽ nhớ lại tất cả ba khía cạnh này của trí thông minh.

Nếu có một điều mà Đức Đạt Lai Lạt Ma cảm thấy mình đã đánh mất khi còn trẻ thì có lẽ đó là việc không có được sự tự do mà một nhà sư bình thường thường được hưởng khi còn là sinh viên trong các trường cao đẳng tu viện. Ngài thỉnh thoảng lý tưởng hóa cái được gọi là cuộc sống của một drapa drakyang, được dịch đúng nhất là cuộc sống của một nhà sư bình thường, đơn giản và không ràng buộc. Thật ra, khi tôi còn là một sinh viên ở Ganden, Ngài đã từng nói với tôi rằng tôi may mắn có được, không giống như Ngài, cơ hội duy nhất này để trở thành một sinh viên như một nhà sư giản dị, bình thường. Tôi phải thừa nhận rằng lúc đó tôi hơi ngạc nhiên.

Có lẽ, từ quan điểm của giáo dục đương đại, một trong những đặc điểm đáng ngưỡng mộ nhất của đào tạo tranh luận học thuật của Tây Tạng là nó nhấn mạnh tầm quan trọng của tính cởi mở. Các sân tranh luận trong các tu viện học thuật là một trong những nơi tốt nhất để dạy về sự khiêm tốn. Vào bất kỳ ngày nào, các tu sinh và học giả dày dạn kinh nghiệm thường xuyên phải đối mặt với trải nghiệm khiêm tốn khi phải sửa đổi quan điểm của mình, một số trong đó có thể họ đã giữ vững lâu dài với mức độ tin cậy cao. Trên thực tế, khi điều này xảy ra, cá nhân được cho là sẽ trưởng thành hơn khi người đó đạt được cái gọi là 'sự bùng nổ của sự phát triển trong hiểu biết' (lo kye). Khi điều này xảy ra, thường có một cảm giác rõ ràng về sự thừa nhận tập thể từ phía mọi người tham gia thảo luận.

Sự bùng nổ về hiểu biết này phát sinh trong bối cảnh một người trao đổi với các đồng viện đang tranh luận. Do đó, người ta thường nói rằng các đồng viện đang tranh luận của một người cũng là những người thầy như giáo thọ của họ. Chính loại hình đào tạo học thuật này tạo điều kiện cho cá nhân có sự chuẩn bị sẵn sàng để thay đổi vị trí của mình dưới ánh sáng của những hiểu biết mới. Việc đào tạo như vậy cũng dạy tu sinh không nên quá coi trọng bản thân. Bất kỳ ai đã chứng kiến ​​màn biểu diễn trực tiếp nghệ thuật thẩm tra phản biện mang tính tu viện này sẽ nhớ lại tiếng cười và sự sống động của bầu không khí đi kèm với sự trao đổi giữa các bên khác nhau trong cuộc tranh luận. Cũng có điều gì đó rất khoa học về phương pháp thẩm tra bình phẩm này.

Quá trình đào tạo hàn lâm cổ điển của Đức Đạt Lai Lạt Ma dường như đã để lại một tác động lâu dài cả về nhân cách lẫn tư tưởng của Ngài.Mặc dù tiếp xúc nhiều với tính hiện đại và tư tưởng phương Tây đương đại, nhưng sự đánh giá cao của Ngài đối với truyền thống kinh viện của Tây Tạng vẫn mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Trên thực tế, thế giới quan của Ngài vẫn bắt nguồn sâu xa từ những lời dạy cổ xưa của Đức Phật và truyền thống triết học đã phát triển trên cơ sở những điều này trong hơn hai thiên niên kỷ ở Ấn Độ và Tây Tạng. Niềm tin vào những ý tưởng đạo đức tôn giáo như nghiệp chướng, khả năng tái sanh, tiềm năng hoàn hảo tự nhiên được cho là tồn tại ở con người, v.v., tạo thành nền tảng của thế giới quan Phật giáo, và những điều này vẫn giữ nguyên sức mạnh và sự sống động của chúng đối với Đức Đạt Lai Lạt Ma.

Ở cấp độ triết học, chính siêu hình học chống chủ nghĩa duy bản chất của Long Thọ và sự bác bỏ của Ngài đối với bất kỳ quan niệm vật chất nào về thực tại bản thể đã cho thấy sự hiểu biết của Đức Đạt Lai Lạt Ma về bản chất của thực tại. Như Ngài thường chỉ ra, hầu như theo kiểu một phương châm, mọi thứ đều là 'duyên khởi' và tồn tại trong mối quan hệ của 'mối quan hệ qua lại', không có thực thể kín đáo nào tồn tại độc lập 'liên quan' với nhau. Chính triết lý cơ bản về sự liên kết của thế giới này đã làm nền tảng cho quan điểm của Đức Đạt Lai Lạt Ma về thế giới tự nhiên.

Một trong những trải nghiệm đáng nhớ nhất trong những năm tu viện của tôi là được nhìn thoáng qua bản sao cá nhân của Đức Đạt Lai Lạt Ma được chú giải rất nhiều về tác phẩm triết học cổ điển Căn Bản Trung Quán Luận (Mulamadhyamakarika) của Ngài Long Thọ.8 Tôi đang đi cùng Ngài với tư cách là thông dịch viên của Ngài và chúng tôi đang đợi ở phòng chờ sân bay ở Mumbai cho chuyến bay của Hãng hàng không Ấn Độ của chúng tôi đã bị hoãn vài giờ. Ngay khi nghi thức chính thức được nhà chức trách sân bay tiếp đón hoàn tất, Đức Đạt Lai Lạt Ma lục trong chiếc đãi của mình và lấy ra cuốn sách của Ngài Long Thọ và bắt đầu nghiên cứu sâu. Được chứng kiến Ngài tiếp cận bản văn này gần như khi còn là một sinh viên là một trải nghiệm thật sự khiêm tốn nhưng đầy cảm hứng nhất, đặc biệt là khi tôi đang 'thuyết giảng' về bản văn này tại tu viện Ganden.

Trong số các nhà tư tưởng Tây Tạng, chắc chắn nhà cải cách và triết gia vĩ đại của Tây Tạng Tsong Khapa (1357-1419) dường như có ảnh hưởng lớn nhất đối với quan điểm triết học của Đức Đạt Lai Lạt Ma. Có một số dòng tư tưởng không thể nhầm lẫn của Tsong Khapa liên tục vang vọng nhiều hơn trong các tác phẩm triết học của Đức Đạt Lai Lạt Ma. Ví dụ, Đức Đạt Lai Lạt Ma thường viện dẫn một nguyên tắc phương pháp luận quan trọng, lần đầu tiên được Tsong Khapa phát triển đầy đủ như một nguyên tắc quan trọng, nguyên tắc này nhấn mạnh sự cần thiết phải phân biệt giữa những gì bị phủ nhận thông qua một phương pháp điều tra cụ thể và những gì không được quan sát thông qua một phương pháp như vậy. Nói cách khác, Ngài nhắc nhở chúng ta đừng nhầm lẫn hai quá trình 'không tìm thấy thứ gì đó' và ‘thấy sự không tồn tại của nó'. Vì vậy, đối với Tsong Khapa, đối với Đức Đạt Lai Lạt Ma cũng vậy, không thấy cái gì đó không phải là thấy cái không tồn tại của nó. Đây là một nguyên tắc phương pháp luận quan trọng mà Đức Đạt Lai Lạt Ma mang đến khi Ngài tham gia vào các cuộc đối thoại với tư tưởng đương đại, đặc biệt là khoa học hiện đại. Hơn nữa, với niềm tin không thể lay chuyển của Ngài vào tiềm năng giải phóng của tư duy phản biện, mà Ngài gọi là 'thiền phân tích', người ta cũng có thể thấy ảnh hưởng không thể nhầm lẫn của các tác phẩm của Tsong Khapa.9

Tương tự, sự hiểu biết của Đức Đạt Lai Lạt Ma về tâm lý con người—bản chất của cảm xúc, mối quan hệ giữa lý trí và cảm xúc, mối liên hệ giữa một số cảm xúc và hành vi, cách đối phó với những khuynh hướng tiêu cực của một số cảm xúc, v.v. như thế nào—bắt nguồn từ lịch sử lâu dài. của tư duy tâm lý học và hiện tượng học Phật giáo, hơn là tư tưởng phương Tây đương thời. Cái sau bao gồm, trong số những lý thuyết khác, các lý thuyết phân tâm học có ảnh hưởng của Sigmund Freud và, tất nhiên, nhiều khía cạnh của các ngành khoa học nhận thức. Điều này không có nghĩa là không có sự hội tụ giữa hai truyền thống trí tuệ. Ví dụ, song song với khái niệm phân tâm học về vô thức, trong tâm lý học Phật giáo có một khái niệm về cái được gọi là “khuynh hướng” cho những cảm xúc cụ thể.10 Không giống như bản thân các cảm xúc, những xu hướng này được cho là không phải là các trạng thái nhận thức thực tế, rõ ràng, được cảm nhận. Thay vào đó, chúng tồn tại nhiều hơn dưới dạng lực 'tiềm thức'.

Khi giải quyết các khía cạnh nhận thức của tâm hồn con người, sự hiểu biết của Đức Đạt Lai Lạt Ma về bản chất của nhận thức và kinh nghiệm, các quá trình nhận thức liên quan đến việc tạo ra suy luận, các định nghĩa về kiến ​​thức, v.v., một lần nữa, dựa trên các tác phẩm của các triết gia Phật giáo chứ không phải trên các công trình của khoa học nhận thức đương đại. Tôi nhớ một lần, trong một cuộc đối thoại với một số nhà khoa học về nhận thức, Đức Đạt Lai Lạt Ma, sau khi lắng nghe cách hiểu khoa học về cách một khoảnh khắc nhận thức xảy ra, đã ngay lập tức cố gắng dịch điều này sang ngôn ngữ của nhận thức luận Tây Tạng. Trọng tâm của hệ thống Tây Tạng này là bảy loại nhận thức: (1) nhận thức, (2) suy luận, (3) giả định đúng, (4) nhận thức không chú ý, (5) nhận thức tiếp theo, (6) nghi ngờ, và (7) nhận thức sai lầm. Bản chất, nhân quả và mối tương quan của bảy loại nhận thức này tạo thành trọng tâm chính của tư duy nhận thức luận Tây Tạng cho đến ngày nay.

Điểm tôi đang cố gắng thực hiện là điều này. Thế giới quan trí tuệ và đạo đức của Đức Đạt Lai Lạt Ma vẫn bắt nguồn từ di sản cổ điển Tây Tạng. Ngài ủng hộ lòng trắc ẩn như một nguyên tắc tinh thần phổ quát, niềm tin của Ngài vào bản chất tốt đẹp cơ bản của con người, niềm tin bền bỉ của Ngài vào sức mạnh của bất bạo động như một phương tiện giải quyết xung đột của con người, sự ủng hộ nhiệt thành của Ngài về lòng vị tha như một phương tiện hiệu quả để đạt được hạnh phúc cá nhân, tất cả đều bắt nguồn từ giáo lý của Đức Phật.

Ở đây một lần nữa, hai nhà tư tưởng Ấn Độ cổ điển nổi bật về ảnh hưởng của họ đối với Đức Đạt Lai Lạt Ma. Họ là Long Thọ (Nagarjuna) và Tịch Thiên (Shantideva), tác giả của tác phẩm kinh điển Phật giáo nổi tiếng vào thế kỷ thứ 7, Hướng dẫn về Lối sống của Bồ tát (Bodhicharyavatara). Trên thực tế, Đức Đạt Lai Lạt Ma đã nhiều lần tuyên bố rằng nguồn cảm hứng lớn nhất của Ngài là câu kệ sau đây của Ngài Tịch Thiên:

Khi nào không gian còn tồn tại,
Khi nào chúng sanh còn hiện hữu,
Cho đến lúc đó, tôi nguyện cũng hiện diện
Và xua tan những khổ đau của chúng sanh.12

Một lĩnh vực mà quan điểm của Đức Đạt Lai Lạt Ma có cơ sở vững chắc trong khoa học hiện đại hơn là tư tưởng Phật giáo cổ điển được thừa hưởng của riêng Ngài là vũ trụ học. Ở đây, Đức Đạt Lai Lạt Ma dường như đã từ bỏ toàn bộ hệ thống vũ trụ bắt nguồn từ tác phẩm kinh điển Phật giáo có ảnh hưởng lớn mang tên Kho tàng Tri thức {Abhidharmakoshakarika), được viết bởi Vasubhandu vào thế kỷ thứ 4.

Một lĩnh vực mà quan điểm của Đức Đạt Lai Lạt Ma có cơ sở vững chắc trong khoa học hiện đại hơn là tư tưởng Phật giáo cổ điển được thừa hưởng của riêng Ngài là vũ trụ học. Ở đây, Đức Đạt Lai Lạt Ma dường như đã từ bỏ toàn bộ hệ thống vũ trụ bắt nguồn từ tác phẩm kinh điển Phật giáo có ảnh hưởng lớn mang tên Kho tàng Tri thức (A-tì-đạt-ma câu-xá luận bản tụng-Abhidharmakoshakarika), được viết bởi Vasubhandu vào thế kỷ thứ 4. Giống như nhiều lý thuyết vũ trụ học hiện nay trong tư tưởng Ấn Độ cổ đại, trong vũ trụ học của Thế Thân, được gọi là 'A Tỳ Đạt Ma vũ trụ học', mặt trời và mặt trăng quay quanh trái đất, và mặt trăng được cho là được hỗ trợ bởi các lực của bốn nguyên tố, được xếp chồng lên nhau. nhau theo thứ tự tăng dần. Đánh giá qua những bình luận của Ngài về vũ trụ học A Tỳ Đạt Ma cổ điển, có vẻ như Đức Đạt Lai Lạt Ma chưa bao giờ bị thuyết phục về tính đồng nhất của hệ thống. Cũng có một sự trùng hợp đơn giản là trước khi Đức Đạt Lai Lạt Ma trẻ tuổi được tiếp xúc với những điều phức tạp của vũ trụ học A Tỳ Đạt Ma cổ điển, điều mà theo truyền thống xảy ra muộn hơn nhiều trong học thuật hàn lâm của một người, thì ngài đã được giới thiệu một số biểu tượng mạnh mẽ của vũ trụ học hiện đại, chẳng hạn như quả địa cầu. bản đồ và hình ảnh của các miệng núi lửa trên bề mặt của mặt trăng. Ngài cũng nhận thức được các giải thích khoa học, trái ngược với các giải thích cổ điển của Phật giáo về sự xuất hiện của nhật thực và nguyệt thực.

Đức Thánh Thiện Đạt Lai Lạt Ma đã từng than thở rằng Ngài không hiểu tại sao nhiều học giả cao cấp của Tây Tạng trong các trường cao đẳng tu viện lại miễn cưỡng từ bỏ các lý thuyết vũ trụ cổ đại. Theo suy nghĩ của Ngài, phần lớn vũ trụ học này đã bị làm sai lệch bởi sức nặng của bằng chứng thực nghiệm do các nhà khoa học hiện đại thu thập. Và cho rằng các nhà sư kinh viện được đào tạo trong hệ thống tranh luận triết học có điều kiện để sửa đổi quan điểm của họ dưới ánh sáng của những hiểu biết mới, Ngài cảm thấy rằng chỉ có tình cảm gắn bó với các lý thuyết cũ mới cản trở việc các học giả chấp nhận vũ trụ học mới. Tôi cảm nhận được một chút sốt ruột hiếm thấy nơi Ngài. Khi đó tôi đã tốt nghiệp tại Ganden và cảm thấy rằng ít nhất tôi nên cố gắng trình bày trường hợp của những học giả Tây Tạng cao cấp này.

Một cách lịch sự, tôi đã nhắc nhở Ngài rằng bất chấp việc thiếu nền tảng khoa học hiện đại, thì hệ thống A Tỳ Đạt Ma vẫn 'hoạt động' cho đến nay đối với những người ủng hộ hệ thống này. Ví dụ, dựa trên hệ thống này, niên giám được tạo ra, dự đoán nhật thực và nguyệt thực có độ chính xác cao, dự đoán độ dài thay đổi của ánh sáng ban ngày và tính toán chính xác vị trí của các vì sao được phát triển. Nói cách khác, hệ thống V A Tỳ Đạt Ma đưa ra những tiên đoán về các sự kiện có thể quan sát được và rất phù hợp với cuộc sống hàng ngày của con người. Tôi cho rằng sẽ không thực tế nếu các nhà sư từ bỏ mô hình này cho đến khi họ được giải thích làm thế nào mà mỗi sự kiện này cũng được hỗ trợ trong vũ trụ học mới, thay thế, ngoài ra còn có một nền tảng thực nghiệm vững chắc. Kể từ đó, tôi nhận thấy rằng Ngài đã đánh giá cao hơn nhiều về quan điểm của các đồng nghiệp cấp cao của mình về vũ trụ học.

Chính loại bối cảnh phức tạp này thường đưa Đức Đạt Lai Lạt Ma trở lại với các tu viện hàn lâm cổ điển của Tây Tạng. Đức Đạt Lai Lạt Ma không chỉ ở đó để quan sát sự tiến bộ của các học giả mới nổi, mà ngài còn ở đó để kích thích sự phát triển trí tuệ của họ. Điều này càng trở nên cần thiết hơn khi Ngài dấn thân ngày càng sâu hơn vào các cuộc đối thoại với các nhà khoa học và các nhà tư tưởng thuộc nhiều lĩnh vực đương đại khác nhau.13 Ở đây tôi đang đề cập đến Shakor Gen Nyima-la quá cố từ trường cao đẳng tu viện Drepung Loseling, người là một trong những người thông dịch vĩ đại nhất của thế kỷ 20 về các tác phẩm triết học của Long Thọ và Tsong Khapa. Một lần, trong một cuộc trò chuyện, Đức Đạt Lai Lạt Ma đã nói với tôi rằng Ngài cảm thấy rằng ở Gen Nyima-la, Ngài đã thấy một người không chỉ thâm nhập vào những hiểu biết sâu sắc của Long Thọ, mà còn là người có thể đưa chúng vào cuộc sống. Sau đó, Ngài than thở rằng hầu như không có bất kỳ bài giảng nào của Gen Nyima-la được ghi lại! Bản thân tôi đã có vinh dự được tham dự một loạt bài giảng mà học giả vĩ đại này đã giảng về một tác phẩm có ảnh hưởng của Tsong Khapa tại Drepung.

Chắc hẳn Đức Đạt Lai Lạt Ma rất sảng khoái khi giao lưu về mặt trí tuệ với một học giả cao cấp như Gen Nyima-la, người đã có thể liên hệ với Đức Đạt Lai Lạt Ma như một đồng nghiệp chân chính. Không giống như hầu hết các học giả Tây Tạng trong cộng đồng lưu vong ở Ấn Độ và Nepal, Gen Nyima-la không bị choáng ngợp bởi sự hiện diện của Đức Đạt Lai Lạt Ma. Điều này một phần là do, giống như hai người thầy quá cố của Đức Đạt Lai Lạt Ma, Gen Nyima-la đã chứng kiến sự phát triển trí tuệ của Ngài kể từ khi Thánh Đức Đạt Lai Lạt Ma còn là một tu sinh trẻ.

Cũng có thể hình dung rằng Đức Đạt Lai Lạt Ma nhận thấy bầu không khí của học viện tu viện là một điểm tương phản khá nghiêm túc đối với nhiều lĩnh vực khác trong cuộc sống rất công khai của Ngài. Đó là một lĩnh vực mà Ngài không được kỳ vọng là người có thẩm quyền ‘lớn’. Hơn nữa, trao đổi những quan điểm đa dạng và thường đối lập nhau là một phần của văn hóa tri thức của học viện tu viện. Thỉnh thoảng, Đức Đạt Lai Lạt Ma giảng một loạt bài chính thức về một chuyên luận triết học quan trọng tại một trong ba trường đại học tu viện. Trung bình, những bài giảng này sẽ kéo dài từ hai đến ba tuần. Trong những dịp này, các buổi tranh luận chính thức được tổ chức vào buổi tối, nơi các học giả hàng đầu của học viện tu viện tranh luận về các vấn đề được đề cập trong văn bản mà Đức Đạt Lai Lạt Ma đang thuyết trình, trong khi Ngài lắng nghe với sự tập trung hoàn toàn. Không cần phải nói, đây là những sự kiện thật sự kích thích.

Có lẽ còn quá sớm để đánh giá đâu sẽ là di sản trí tuệ lâu dài của Đức Đạt Lai Lạt Ma đối với giới học viện tu viện Tây Tạng. Không giống như nhiều người tiền nhiệm của mình, Đức Đạt Lai Lạt Ma hiện tại cho đến nay đã không chọn viết bất kỳ chuyên luận học thuật quan trọng nào bằng tiếng Tây Tạng. Tuy nhiên, trong số tất cả những người Tây Tạng đã có một nền giáo dục thực sự cổ điển, Đức Đạt Lai Lạt Ma đã tham gia nhiều nhất vào các lĩnh vực học thuật khác nhau của tư tưởng phương Tây đương đại, đặc biệt là khoa học. Chắc chắn các nhà sử học sẽ đặc biệt lưu ý đến thực tế này và nhận ra rằng theo nhiều cách, cuộc đời của Đức Đạt Lai Lạt Ma phản ánh bức tranh rộng lớn hơn về sự gặp gỡ của văn hóa cổ điển Tây Tạng với hiện đại./.

Ẩn Tâm Lộ - 2022
Trích từ quyển Understanding the Dalai Lama - Rajiv Mehrotra 

 

ĐỨC ĐẠT LAI LẠT MA VÀ ẤN ĐỘ

Nguyên tác:The Dalai Lama and India
Tác giả: Dalip Mehta
Việt dịch: Quảng Cơ / Tuệ Uyển nhuận văn

***

Trong 44 năm qua, Ấn Độ đã may mắn có được sự hiện diện của Đức Đạt Lai Lạt Ma trên lãnh thổ của mình. Ấn Độ từ lâu đã nổi tiếng là vùng đất nơi các nhà lãnh đạo tinh thần vĩ đại phát triển mạnh mẽ; một vùng đất nơi những người bị bức hại đã tìm được nơi ẩn náu và cuối cùng làm nhà của họ, thêm một mảnh nữa vào bức tranh khảm phong phú đó là xã hội đa văn hóa, đa dạng của Ấn Độ. Sự xuất hiện của Đức Đạt Lai Lạt Ma vào tháng 3 năm 1959, theo sau là hàng ngàn người dân của Ngài đã cung cấp bằng chứng đáng hoan nghênh rằng những truyền thống quý giá này vẫn còn tồn tại.

Ở đất nước của mình, Đức Đạt Lai Lạt Ma được tôn kính như một vị Thánh Vương, nhưng ít được biết đến bên ngoài. Trong những năm dài sống lưu vong ở Ấn Độ, Ngài đã trở thành một trong những nhà lãnh đạo được yêu mến và kính trọng nhất thế giới. Đáng chú ý không kém, Ngài đã thành công trong việc duy trì những khát vọng và hy vọng của người dân Tây Tạng và bảo tồn nền văn hóa độc đáo của Tây Tạng. Ngài đã hoàn thành nhiệm vụ tế nhị là tuân thủ các nguyên tắc của mình, đồng thời không gây nguy hiểm cho lợi ích của quê hương cho tị nạn. Và Ngài đã đảm bảo rằng cộng đồng người Tây Tạng hải ngoại, không chỉ ở Ấn Độ mà còn ở những nơi khác trên thế giới, đã phát triển và tiến bộ trong thế giới hiện đại, ngay cả khi vẫn duy trì nguồn gốc từ truyền thống của họ. Trong cuộc tìm kiếm ‘tự do lưu vong’ ở Ấn Độ, Đức Đạt Lai Lạt Ma có lẽ đã đạt được nhiều hơn những gì Ngài có thể đạt được nếu số phận không buộc Ngài phải chạy trốn khỏi Tây Tạng.

Cuộc xâm lược và chiếm đóng Tây Tạng của Tàu Cộng vào năm 1950, và sự đàn áp tàn bạo của nước này đối với cuộc nổi dậy của dân tộc Tây Tạng ở Lhasa vào năm 1959 cuối cùng đã thuyết phục được Đức Đạt Lai Lạt Ma xin tị nạn chính trị ở Ấn Độ. Trong những năm hỗn loạn sau đó, người Tàu Cộng đã phá hủy một cách có hệ thống nền văn hóa và văn minh của Tây Tạng với hy vọng rằng nó sẽ trở thành một khu vực không thể phân biệt được nữa của Cộng hòa Nhân dân, đánh mất bản sắc riêng biệt và khác biệt của nó.

Có nhiều quan điểm khác nhau về tình trạng pháp lý của Tây Tạng, nhưng Đức Đạt Lai Lạt Ma và những người khác đã lập luận một cách thuyết phục rằng trong suốt lịch sử của mình, Tây Tạng vẫn là một quốc gia độc lập và rằng nó chưa bao giờ là một phần của bất kỳ quốc gia nào khác, mặc dù giống như nhiều quốc gia khác bị xâm lược và lần lượt chiếm đóng các lãnh thổ thuộc về các quốc gia khác. Do đó, người Tây Tạng đã thất vọng cay đắng khi vào năm 1954, Ấn Độ ký một thỏa thuận với Tàu Cộng công nhận Tây Tạng là một phần của Trung Hoa. Khi làm như vậy, Ấn Độ, theo một nghĩa nào đó, đã thay đổi bản sắc chính trị và lịch sử của Tây Tạng. Bằng cách mô tả Tây Tạng trong một thỏa thuận chính thức là 'khu vực Tây Tạng của Trung Hoa’, chủ quyền của Trung Hoa đối với Tây Tạng đã được trao cho tính hợp pháp.

Tuy nhiên, yêu cầu xin tị nạn của Đức Đạt Lai Lạt Ma đã được chính phủ của Nehru chấp thuận ngay lập tức, chính phủ này đã tiếp đón Ngài một cách vinh dự khi Ngài đến vào cuối tháng 3 năm 1959, và chính tại Ấn Độ, Ngài đã tiếp tục sống kể từ đó, truyền cảm hứng cho người dân của Ngài, cả bên trong Tây Tạng và bên ngoài, và giữ cho tinh thần tự do của họ tồn tại. Quyết định của Nehru thật sự là một quyết định dũng cảm, vì ông hoàn toàn nhận ra rằng mối quan hệ vốn đã khó khăn với Tàu Cộng  sẽ còn phức tạp hơn vào thời điểm mà ông tin rằng tình hữu nghị giữa Ấn Độ và Trung Hoa là điều cần thiết cho hòa bình ở châu Á. Mặc dù việc cấp quy chế tị nạn cho Đức Đạt Lai Lạt Ma không phải là lý do duy nhất khiến quan hệ giữa hai nước trở nên xấu đi, nhưng nó vẫn tiếp tục là nguồn gốc của xích mích trong nhiều năm và là điều mà Tàu Cộng không bao giờ tha thứ cho Ấn Độ.

Đức Đạt Lai Lạt Ma rời quê hương với sự miễn cưỡng lớn nhất và nhiều cuộc tranh luận giữa các cố vấn của Ngài, vì không phải là một quyết định dễ dàng khi bỏ lại sau lưng sáu triệu đồng bào, những người coi Ngài như vị thần và vị vua của họ, và trong những thời điểm khó khăn, là vị cứu tinh và niềm hy vọng duy nhất của họ. Tuy nhiên, niềm tin của Đức Đạt Lai Lạt Ma rằng Ngài có thể làm được nhiều điều hơn cho người dân và đất nước của mình từ sự tự do mà Ngài sẽ được hưởng ở Ấn Độ hơn là những ràng buộc ngột ngạt do Tàu Cộng đặt ra cho Ngài ở Lhasa, điều cuối cùng đã thuyết phục Ngài rời khỏi đất nước của mình.

Ở tuổi 24, Đức Đạt Lai Lạt Ma thấy mình khác xa với thế giới trung cổ kín mít mà ngài đã bỏ lại phía sau ở Tây Tạng, và dấn thân vào những mối quan hệ phức tạp giữa các quốc gia ở cấp độ cao nhất, nơi mà những người tham gia đều cao chót vót tư cách như Nehru, Mao Trạch Đông, Chu Ân Lai trong số những người khác. Trong thế giới này, Đức Đạt Lai Lạt Ma thiếu kinh nghiệm đã tìm cách đạt được hai mục tiêu là độc lập cho Tây Tạng, bảo tồn và tiếp nối các truyền thống tôn giáo và văn hóa của đất nước mình. Ngài đã sớm nhận ra trong sự nghiệp chính trị của mình rằng bạo lực và vũ lực không bao giờ có thể đánh bại được sức mạnh của Tàu Cộng. Ngài đã học được từ Mahatma Gandhi, người mà Ngài vô cùng ngưỡng mộ, rằng bất bạo động là cách duy nhất để tiến hành chính trị và không phải là một phản ứng thụ động, nó là một trong những can đảm đạo đức tuyệt vời và hiệu quả hơn nhiều so với việc sử dụng vũ lực.

Ngay sau khi đến Ấn Độ, Đức Đạt Lai Lạt Ma đã thành lập Chính phủ Lưu vong của mình, và mặc dù chưa bao giờ được chính phủ Ấn Độ chính thức công nhận, nhưng nó đã được phép hoạt động mà không bị cản trở. Như chính Đức Đạt Lai Lạt Ma đã nói, chính phủ Ấn Độ thường phản đối kịch liệt quan điểm của Ngài nhưng chưa bao giờ làm bất cứ điều gì để ngăn cản Ngài giữ quan điểm đó, cũng như việc bày tỏ quan điểm đó. Không có sự can thiệp nào từ Delhi về cách Ngài và những người Tây Tạng nên cư xử trong cuộc sống của họ như thế nào. Như Nehru đã nói với Ngài, Ấn Độ là một quốc gia tự do nên Ngài có 'hoàn toàn tự do làm theo lương tâm của mình'. Ngày nay, chính phủ của Đức Đạt Lai Lạt Ma, được gọi là Chính quyền Trung ương Tây Tạng, hoạt động với mọi mục đích như một cơ quan hướng dẫn cuộc sống của hơn 100.000 người Tây Tạng hải ngoại sống rải rác ở hàng chục quốc gia.

Trong nhiều năm, Đức Đạt Lai Lạt Ma đã tiếp xúc với mọi thủ tướng của Ấn Độ độc lập. Mối quan hệ với một số vị thì thân mật, trong khi với những vị khác thì nghi thức và phải lẽ. Tuy nhiên, không có ngoại lệ, tất cả họ đều đánh giá cao Ngài. Trong số các nhân vật chính trị Ấn Độ, Đức Đạt Lai Lạt Ma đặc biệt nhớ lại mối quan hệ của Ngài với Rajagopalachari, Rajendra Prasad, Jaya Prakash Narayan và Acharya Kripalani. Ngài coi Lai Bahadur Shastri là một nhà lãnh đạo xuất sắc, người đã để lại ấn tượng mạnh mẽ cho Ngài. Mối quan hệ của Ngài với Nehru, thường phức tạp bởi những ràng buộc chính trị khác nhau, đôi khi dẫn đến chán chường và thất vọng, nhưng không làm mất đi sự ngưỡng mộ của Ngài đối với một người đàn ông có lòng nhân đạo, chủ nghĩa tự do và lòng hào hiệp. Ngài cũng có mối quan hệ cá nhân thân thiết với Indira Gandhi, người thường tâm sự với Ngài, ngay cả về các vấn đề quốc gia.

Trong tất cả các giao dịch của mình với giới lãnh đạo Ấn Độ, Đức Đạt Lai Lạt Ma luôn ghi nhớ những vấn đề nhạy cảm và lợi ích quốc gia của Ấn Độ, ngay cả khi theo đuổi các mục tiêu của riêng mình, và đã không ngừng bày tỏ sự đánh giá cao của mình đối với sự nồng hậu và lòng hiếu khách mà ông đã nhận được từ người dân và chính phủ Ấn Độ. Chính trong những tương tác ban đầu với Nehru, Đức Đạt Lai Lạt Ma đã có trải nghiệm đầu tiên về thế giới khắc nghiệt của chính trị thực dụng, nơi mà những cân nhắc về luân lý và đạo đức thường phải hướng tới những mệnh lệnh thực dụng hơn như an ninh quốc gia. Trong khi đánh giá rất cao chủ nghĩa nhân văn của Nehru và mối quan tâm thật sự của ông đối với phúc lợi của người dân Tây Tạng, Đức Đạt Lai Lạt Ma nhận ra rằng đối với Nehru, mối quan hệ với Trung Hoa có ưu tiên cao hơn. Tuy nhiên, Đức Đạt Lai Lạt Ma không bao giờ quên rằng chính Nehru là người đã đưa ra quyết định quan trọng và, theo một nghĩa nào đó, có tính chất cứu mạng là cho phép ông được tị nạn ở Ấn Độ, hoàn toàn nhạy cảm với những hậu quả của nó, và giúp tái định cư cho hơn 80.000 người tị nạn Tây Tạng đã vượt biên sang Ấn Độ.

Trong nhiều năm, Đức Đạt Lai Lạt Ma đã đưa ra nhiều đề nghị với giới lãnh đạo Tàu Cộng với hy vọng đảm bảo lợi ích hợp pháp của đất nước mình trong phạm vi mà Ngài cho là thực tế và có thể chấp nhận được đối với Tàu Cộng. Ví dụ, trong bài phát biểu trước Quốc hội Hoa Kỳ vào tháng 9 năm 1987, Ngài đã vạch ra Kế hoạch Hòa bình Năm điểm mà Ngài tiếp tục tin rằng có thể là cơ sở cho một giải pháp lâu dài cho vấn đề Tây Tạng. Nó kêu gọi biến Tây Tạng thành một khu vực hòa bình và bất bạo động, từ bỏ việc di chuyển dân số đang làm thay đổi đặc điểm nhân khẩu học của Tây Tạng, tôn trọng các quyền con người và tự do dân chủ cơ bản của người dân Tây Tạng, bảo vệ môi trường của Tây Tạng, chấm dứt việc sử dụng Tây Tạng cho tất cả các hoạt động hạt nhân và cuối cùng là bắt đầu các cuộc đàm phán nghiêm túc về tình trạng tương lai của Tây Tạng và các mối quan hệ giữa các dân tộc Hoa - Tạng. Tất cả những gợi ý hợp lý, nhưng Tàu Cộng đã phản ứng bằng cách cáo buộc Đức Đạt Lai Lạt Ma âm mưu chia cắt đất nước.

Sự không khoan nhượng của Tàu Cộng đã dẫn đến sự cắt đứt hoàn toàn các liên hệ trong một thập niên, cho đến chuyến thăm vào tháng 9 năm 2002 của các phái viên của Đức Đạt Lai Lạt Ma tới Bắc Kinh. Theo quan điểm của người Tây Tạng, chuyến thăm nhằm giải thích cho giới lãnh đạo Tàu Cộng điều mà từ đó được gọi là Phương Pháp Tiếp Cận Trung Đạo của Đức Đạt Lai Lạt Ma, về bản chất kêu gọi sự tự trị của Tây Tạng trong Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Đức Đạt Lai Lạt Ma đã vạch ra sự khác biệt giữa tự do và độc lập, với chủ nghĩa thực dụng đặc trưng của mình, ngài nhận ra rằng độc lập hoàn toàn không còn khả thi nữa. Theo Phương pháp Trung đạo, Trung Quốc sẽ kiểm soát các chính sách đối ngoại và quốc phòng của Tây Tạng trong khi chính quyền nội bộ, văn hóa, tôn giáo và kinh tế sẽ được giao cho người Tây Tạng. Nói cách khác, Đức Đạt Lai Lạt Ma không còn kêu gọi sự độc lập và tách rời Tây Tạng khỏi Trung Hoa, nhưng Cách Tiếp Cận Trung Đạo của Ngài mang lại quyền tự trị thật sự cho toàn bộ khu vực Tây Tạng và sáu triệu người dân của nó, để họ có thể bảo tồn nền văn hóa đặc trưng, tôn giáo và lối sống của mình.

Trong tuyên bố hàng năm vào ngày 10 tháng 3, Đức Đạt Lai Lạt Ma đã nói về sự cần thiết của đối thoại như là 'cách hợp lý, thông minh và nhân văn duy nhất để giải quyết những khác biệt' và 'để bỏ lại đằng sau hàng thập kỷ cay đắng, ngờ vực và oán hận và hình thành một mối quan hệ mới dựa trên bình đẳng, hữu nghị và cùng có lợi.' Như Ngài đã chỉ ra, ‘khi nhìn khắp thế giới, chúng ta không thể không nhận thấy những xung đột không được giám sát về nguồn gốc sắc tộc có thể bùng phát theo những cách khiến chúng trở nên cực kỳ khó giải quyết.’ Ngài hy vọng rằng ban lãnh đạo mới của Tàu Cộng sẽ có cái nhìn nhân đạo và thích ứng hơn đối với những nguyện vọng của Tây Tạng như được thể hiện trong Phương Pháp Tiếp Cận Trung Đạo. Tàu Cộng, tuy nhiên, vẫn còn khó hiểu. Có những người tin rằng Tàu Cộng chỉ đang câu giờ và sẵn sàng đợi cho đến khi Đức Đạt Lai Lạt Ma hiện tại qua đời để sau đó họ có thể cài đặt một người kế vị do họ lựa chọn, người sẽ thực hiện mệnh lệnh của họ.

Đức Đạt Lai Lạt Ma đã thành công phi thường trong việc khơi dậy lương tâm của thế giới đối với hoàn cảnh khó khăn của người dân và đất nước của Ngài. Vấn đề Tây Tạng nằm rất nhiều trong chương trình nghị sự của thế giới mặc dù các chính phủ vẫn không ủng hộ hoàn toàn. Các tổ chức phi chính phủ ủng hộ chính nghĩa của Tây Tạng đã mọc lên như nấm, chẳng hạn như Chiến dịch Quốc tế cho Tây Tạng, nhằm tìm cách tác động đến các chính sách của các chính phủ khác nhau để hỗ trợ 'nguyện vọng chính đáng của người dân Tây Tạng'. Nỗ lực bền bỉ, thầm lặng của Đức Đạt Lai Lạt Ma, không có luận chiến hay khiêu khích, đã giành được bạn bè và những người ủng hộ người Tây Tạng trên khắp thế giới. Năng lượng không mệt mỏi đã đưa Ngài đến các quốc gia trên toàn cầu, kiên nhẫn giải thích, tìm kiếm sự hiểu biết và hỗ trợ cho mục tiêu của Ngài, không có một chút dấu vết của sự thù hận hay đổ lỗi. Cách tiếp cận hòa bình và bất bạo động của Ngài trong việc cố gắng giải quyết ngay cả vấn đề nan giải nhất này đã giúp Ngài đoạt giải Nobel Hòa bình năm 1989, giải thưởng này cũng tượng trưng cho sự công nhận của quốc tế đối với tất cả các giá trị tinh thần sâu sắc mà Ngài đại diện. Trích dẫn nói rằng, ‘Đức Đạt Lai Lạt Ma đã phát triển triết lý hòa bình của mình từ sự tôn kính lớn lao đối với tất cả mọi sinh vật sống và dựa trên khái niệm về trách nhiệm phổ quát, bao trùm tất cả nhân loại cũng như thiên nhiên.’

Đức Đạt Lai Lạt Ma thường nói rằng những ý tưởng của Ngài về trách nhiệm toàn cầu đã phát triển từ các truyền thống cổ xưa của Ấn Độ, và rằng với tư cách là một tu sĩ Phật giáo, toàn bộ quá trình tu tập của Ngài đều bắt nguồn từ văn hóa Ấn Độ. Đối với Ngài, Ấn Độ về mọi mặt là quê hương tinh thần của Ngài. Như Ngài chỉ ra, Phật giáo đã đến Tây Tạng từ Ấn Độ cùng với nhiều ảnh hưởng văn hóa quan trọng khác. Ngài thậm chí còn đi đến mức nói rằng theo ý kiến của Ngài, Ấn Độ có yêu cầu đối với Tây Tạng tốt hơn so với Trung Quốc, 'nước có ảnh hưởng tốt nhất lại chỉ quá sơ sài’. Đức Đạt Lai Lạt Ma thích mối quan hệ giữa Ấn Độ và Tây Tạng giống như mối quan hệ giữa thầy và trò.

Nền tảng triết lý chính trị của Đức Đạt Lai Lạt Ma là niềm tin rằng tình yêu thương, lòng từ bi và sự tha thứ có thể dẫn đến sự thay đổi hòa bình, và rằng một cuộc cách mạng bất bạo động có vẻ không thực tế đối với một số người thật sự có thể thực hiện được. Ngài biết rằng nhiều người Tây Tạng cảm thấy rằng đã đến lúc phải dùng đến những phương cách quân sự hơn để đối phó với Tàu Cộng . Tuy nhiên, Đức Đạt Lai Lạt Ma đã kiên định với niềm tin của mình vào bất bạo động (ahimsa), và đã nói rằng nếu phong trào đòi tự do trở nên bạo lực, Ngài sẽ thoái vị.

Cuộc sống lưu vong ở Ấn Độ đã mang lại cho Đức Đạt Lai Lạt Ma cơ hội để xem xét lại toàn bộ và hiện đại hóa các thực hành và thể chế cổ xưa khác nhau của Tây Tạng, theo một cách vừa thực dụng vừa có tầm nhìn xa. Sự nghiêm nhặt về nghi thức xung quanh con người của Ngài đã được giảm bớt và đơn giản hóa, khiến Ngài dễ tiếp cận hơn với người dân của mình. Chế độ thần quyền lâu đời đã được chuyển đổi thành một nền dân chủ đang hoạt động với điều đáng chú ý nhất là Đức Đạt Lai Lạt Ma tự nguyện từ bỏ quyền lực tạm thời của mình cho các thể chế hiện đang quyết định vận mệnh của người dân Tây Tạng, trong phạm vi mà hội đồng dân cử, chiếm 2/3. đa số phiếu, có thể loại bỏ Đức Đạt Lai Lạt Ma khỏi chức vụ. Điều này thật sự mang tính cách mạng và chưa từng có vào thời điểm nó được ban hành vào đầu những năm 1960. Kể từ đó, Đức Đạt Lai Lạt Ma đã tuyên bố rằng khi Tây Tạng cuối cùng giành lại được tự do, Ngài sẽ không có vai trò chính trị hay hành chính nào trong chính phủ, vì nếu không có những trách nhiệm đó thì tốt hơn Ngài nên phục vụ người dân của mình với tư cách là một chính khách cao tuổi, người khi được kêu gọi sẽ cố vấn và hỗ trợ. Ngài có niềm tin vững chắc rằng nếu Tây Tạng muốn tồn tại trong thế giới hiện đại thì nó phải phản ánh ý chí tập thể của người dân thay vì chỉ của một cá nhân.

Ngày nay, Chính phủ lưu vong Tây Tạng hoạt động từ Dharamsala và có tất cả các cơ quan cần thiết để điều hành công việc của mình. Cơ quan hành pháp đứng đầu là một hội đồng bộ trưởng, được bầu ra và chịu trách nhiệm trước hội đồng. Một cơ quan tư pháp độc lập tồn tại. Hiến pháp, được gọi là Hiến chương của người Tây Tạng lưu vong, được thông qua năm 1991, tuân thủ chặc chẽ Tuyên ngôn Nhân quyền Toàn cầu và cung cấp cho tất cả người dân Tây Tạng sự bình đẳng trước pháp luật và được hưởng các quyền và tự do mà không bị phân biệt đối xử về giới tính, tôn giáo chủng tộc, ngôn ngữ hoặc nguồn gốc xã hội.

Trong suốt nhiều năm sống lưu vong, mối quan tâm thường trực của Đức Đạt Lai Lạt Ma là phúc lợi và sự phục hồi của những người tị nạn từ Tây Tạng. Ngoài khía cạnh nhân đạo rõ ràng, Đức Đạt Lai Lạt Ma từ lâu đã tin rằng cách duy nhất để bảo tồn văn hóa, tôn giáo và lối sống của Tây Tạng là xây dựng các cộng đồng mạnh mẽ và sôi nổi ở nước ngoài. Với sự hỗ trợ và giúp đỡ của chính phủ Ấn Độ, những người tị nạn đã được tái định cư tại một số trung tâm trên khắp đất nước, nơi họ có thể tổ chức lại cuộc sống của mình cũng như bảo tồn và tiếp tục truyền thống của họ. Ngày nay ở Ấn Độ, nền văn minh Tây Tạng vẫn còn sống động dù đã bị hủy diệt phần lớn trên chính mảnh đất của mình. Các sáng kiến do Pandit Nehru đưa ra và các chính phủ kế tiếp ở Delhi theo sau đã tạo ra vô số kế hoạch phục hồi người tị nạn. Trong một biểu hiện điển hình của cách tiếp cận sang suốt và tự do của mình, Nehru đã nói rằng để bảo tồn văn hóa Tây Tạng, cần phải có các trường học riêng cho người tị nạn, và vì mục đích này, ông đã thành lập Hiệp hội Giáo dục Tây Tạng độc lập trong Bộ Giáo dục của Ấn Độ. Nehru cũng khuyên rằng mặc dù trẻ em Tây Tạng cần có kiến thức thấu đáo về lịch sử và văn hóa của chính mình, nhưng điều quan trọng là chúng phải hoàn toàn quen thuộc với cách thức của thế giới hiện đại, và để làm được điều này, điều cần thiết là phải biết tiếng Anh và sử dụng nó như phương tiện giảng dạy vì nó là ngôn ngữ quốc tế của tương lai.Lời khuyên này, được thực hiện tốt, đã giúp cộng đồng Tây Tạng sống rải rác làm cho sự hiện diện của họ được cảm nhận trên trường quốc tế, vượt xa so với quy mô nhỏ bé của họ.

Nông nghiệp, dệt thảm, sản xuất hàng may mặc, kinh doanh thực phẩm và nhà hàng và lĩnh vực dịch vụ là trụ cột của cộng đồng Tây Tạng ở Ấn Độ. Ngày nay, có hơn 80 trường học với gần 30.000 học sinh ở Ấn Độ và Nepal, 54 khu định cư và văn phòng phúc lợi, hàng chục cơ quan truyền giáo ở nhiều quốc gia khác nhau ngoài các viện văn hóa, thư viện, kho lưu trữ, nhà xuất bản và quỹ từ thiện. Các cơ sở tôn giáo bao gồm hơn 200 tu viện và ni viện, với khoảng 20.000 môn nhân đại diện cho tất cả các tông phái của Phật giáo Tây Tạng. Nghệ thuật và thủ công phong phú và độc đáo của Tây Tạng, truyền thống y học và triết học của nó vẫn còn sống động và phát triển mạnh mẽ.

Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng là Quỹ Trách nhiệm Toàn cầu, được thành lập bởi Đức Đạt Lai Lạt Ma từ số tiền mà Ngài nhận được từ giải thưởng Nobel. Theo điều lệ của nó, nó tìm cách mang lại lợi ích cho mọi người ở mọi nơi, bất kể quốc tịch, chủng tộc hay tín ngưỡng; để vun đắp nền tảng chung giữa các đức tin khác nhau; để hỗ trợ các phương pháp bất bạo động; thúc đẩy sự giao tiếp giữa khoa học và tôn giáo; bảo đảm quyền con người và các quyền tự do dân chủ. Quỹ công nhận sự phụ thuộc lẫn nhau không chỉ của các quốc gia và cộng đồng mà còn của tất cả các sinh vật sống, và trên thực tế đại diện cho tư tưởng đạo đức và chính trị của Đức Đạt Lai Lạt Ma trong hành động. Trong số các chương trình mà Quỹ hiện đang hỗ trợ có chương trình Phụ nữ trong An ninh, Quản lý Xung đột và Hòa bình (WISCOMP), đã thực hiện công việc dũng cảm giúp đỡ các nạn nhân của bạo lực dân quân ở Kashmir, đã trao học bổng để nâng cao hiệu quả nghề nghiệp của phụ nữ châu Á trong quan hệ quốc tế và các dự án tái tạo môi trường. Các chương trình khác do Quỹ điều hành cho phép sinh viên dành thời gian ở các tu viện Tây Tạng và các nhà lãnh đạo tôn giáo đến thăm những nơi thờ cúng tín ngưỡng của nhau.

Đức Đạt Lai Lạt Ma và Ấn Độ tin rằng mọi người trên khắp thế giới về cơ bản đều giống nhau; họ tìm kiếm hạnh phúc và tránh đau khổ. Đau khổ là do vô minh, ích kỷ và tham lam gây ra. Hạnh phúc thực sự đến từ cảm giác bình yên và mãn nguyện, điều này đạt được thông qua lòng từ bi, sự đồng cảm và tình yêu thương, và bằng cách loại bỏ sự sân hận, thù oán và tham lam. Những vấn đề mà thế giới phải đối mặt ngày nay đều do con người tạo ra: xung đột bạo lực, nghèo khó, nạn đói, hủy hoại môi trường và nhiều vấn đề khác. Tất cả chúng đều có thể được giải quyết bằng nỗ lực, sự hiểu biết của con người và sự phát triển của tình huynh đệ đại đồng. Đức Đạt Lai Lạt Ma đã nhiều lần lên tiếng chống lại sự bất khoan dung tôn giáo, điều chắc chắn sẽ gieo rắc sự ngờ vực và chia rẽ cộng đồng.

Đức Đạt Lai Lạt Ma là hiện thân của chính những phẩm chất mà Ngài thuyết giảng: tình yêu thương, lòng từ bi và lòng nhân đức, sự tha thứ và lòng từ thiện, và trách nhiệm toàn cầu. Những lời dạy của Ngài rất đơn giản và sáng suốt, không có biệt ngữ và những mớ siêu hình phức tạp, đồng thời được truyền tải một cách thẳng thắn, quyến rũ và một khiếu hài hước không ngừng. Niềm vui sống và cách truyền đạt dễ dàng của Ngài ngay lập tức thiết lập mối quan hệ cá nhân thân thiết với tất cả những người đến nghe Ngài nói hoặc những người may mắn được gặp Ngài. Ngài hoàn toàn không khoa trương và là một người khiêm tốn thật sự. Tôi nhớ lại một dịp khi Đức Đạt Lai Lạt Ma kêu gọi Tổng thống Venkataraman xin lời khuyên của ông vào đêm trước chuyến công du nước ngoài về cách Ngài nên phản ứng với các vấn đề khác nhau có thể được nêu ra. “Tôi là ai, chỉ là một người phàm,” Tổng thống trả lời, “để tư vấn cho một vị thần hiện thân trên trái đất!’ Phản ứng của Đức Đạt Lai Lạt Ma, sau một khoảnh khắc hoàn toàn ngạc nhiên, là phá lên một tràng cười lớn, có sức lan tỏa.

Khi được hỏi rằng Ngài muốn được hậu thế nhớ đến như thế nào, Đức Đạt Lai Lạt Ma trả lời: “Chỉ với tư cách là một con người; có lẽ là một con người hay mỉm cười.’ Nhận xét đó đã tóm gọn bản chất nhân cách của Đức Đạt Lai Lạt Ma: trí tuệ sâu sắc, tình thương và lòng từ bi sâu sắc, sự khiêm tốn sâu sắc./.

Ẩn Tâm Lộ - 2022
Trích từ quyển Understanding the Dalai Lama - Rajiv Mehrotra 

 

TÂM CỦA KIM CANG TÁT ĐỎA TRUNG TÂM CỦA SỰ SÁM HỐI, VUA CỦA SỰ THỰC HÀNH TỊNH HÓA

Heart of Vajrasattva—The Heart of Confession, the King of Purification Practices

from 'The Immaculate Secret Vajrasattva'
by Traktung Lekyi Pawo (Do Khyentsé Yeshé Dorjé)

***

Om! Đức Phật nguyên sơ Phổ Hiền, nền tảng của sự sống:
Hỡi Kim Cang Tát Đoả, Kim Cang Như Lai,
Bậc Anh hùng, chủ tể và bảo hộ vĩ đại của chúng sanh:
Hãy hướng tình yêu của ngài đến chúng con, hãy nhìn chúng con bằng đôi mắt trí tuệ!

Ah! Tất cả là từ sự thuần khiết vô thỉ vô sanh nguyên sơ,
Tuy nhiên những tư tưởng nhận thức, phát sinh tức thời trong tâm thức ô nhiễm của chúng con,
Nguyên nhân si mê, nhận thức nhị nguyên, tổn hại và đổ vỡ,
Là những thứ chúng con sám hối bây giờ trong sự mở rộng của pháp giới mẫu, hoàn toàn thuần khiết !

Kim Cang! Chủ tể của những bí mật, Kim Cang Thủ, bậc tuyên bố giáo chỉ Kim Cang,
Của tất cả hàng trăm nghìn giới nguyện[2] bí mật
Của thân thể, lời nói, và tâm ý; bất cứ thệ nguyện nào mà chúng con đã làm tổn hại hay những bảo đảm mà chúng con đã phá vỡ
Với sự ăn năn và hối hận sâu xa nhất, chúng con công nhận và sám hối tất cả!

Tát Đoả! Bây giờ là thời gian đã qua cho những tổn hại trở thành lỗi lầm,
Và những nguyên nhân cho những sự trừng phạt nghiêm khắc được điều khiển bởi
Những Kim Cang không hành giả, mà sự nghiêm nghị của họ là làm việc đó
Chúng con sám hối đã bị chướng ngại cho kiếp này và kiếp sau, bằng việc tích lũy những nguyên nhân cho địa ngục lớn!

Hùm! ‘Vua của tình yêu thương‘, Kim Cang nguyên sơ vĩ đại
Tự do với bất cứ khái niệm tham chiếu nào, vượt khỏi tất cả mọi đổ vỡ và sám hối nào,
Là Phổ Hiền, luôn luôn toàn hảo, sự rộng mở bao la của tuệ giác ban sơ[3],
Mãi mãi hiện diện như không gian của pháp giới: Ah

Đây là vua của mọi sự sám hối, những từ ngữ Kim Cang này,
Sẽ làm luân hồi trống không tận những chiều sâu của nó,
Giống như viên đá của triết gia biến sắt thành vàng.
Đây là hướng dẫn truyền khẩu vốn bảo vệ
Nhưng ai đã vấp ngã làm mồi cho si mê và bị tổn hại những mật nguyện
Nó bùng lên từ tâm tuệ trí của Phổ Hiền

Heart of Vajrasattva | Lotsawa House

LỜI KHUYÊN DÀNH CHO MỘT HÀNH GIẢ LÂM CHUNG

 

Nguyên tác: Advice for a Dying Practitioner 
Tác giả: Dodrupchen Jigme Tenpe Nyima
Anh dịch: Adam Pearcey, 2006
Việt dịch: Quảng Cơ /Tuệ Uyển hiệu đính

***

Bạn sẽ cần chuẩn bị trước khi thời gian lâm chung đến. Có nhiều khía cạnh về vấn đề này, nhưng tôi sẽ không đi vào chi tiết quá nhiều ở đây. Tóm lại, đây là điều bạn nên làm khi gần đến giờ chết.

Hãy tự nghĩ đi nghĩ lại rằng: “Dù cái chết đến sớm hay muộn, cuối cùng không có cách nào khác hơn là từ bỏ thân xác này và tất cả tài sản của tôi. Đây chỉ là cách nó diễn ra đối với toàn thế giới. Suy nghĩ theo những dòng này, hãy cắt đứt hoàn toàn những ràng buộc của ham muốn và dính mắc. Hãy thú nhận tất cả những hành động có hại mà bạn đã phạm phải trong kiếp này và tất cả những kiếp khác của mình, cũng như bất kỳ sai sót hoặc vi phạm giới nguyện nào mà bạn có thể đã mắc phải, dù cố ý hay vô tình, và lập nhiều lần cam kết sẽ không bao giờ hành động theo cách như vậy trong tương lai.

Đừng cảm thấy lo lắng hay sợ hãi về cái chết. Thay vào đó, hãy cố gắng nâng cao tinh thần của bạn và nuôi dưỡng một cảm giác vui vẻ rõ ràng, ghi nhớ tất cả những điều tích cực, đạo đức mà bạn đã làm trong quá khứ. Không hề cảm thấy tự hào hay kiêu ngạo, hãy ăn mừng thành tích của bạn hết lần này đến lần khác. Hồi hướng tất cả công đức của bạn và lặp đi lặp lại những lời cầu nguyện, để trong tất cả các kiếp tương lai, bạn có thể ghi nhớ con đường viên mãn của thừa tối thượng, với sự hướng dẫn của một người bạn tâm linh đức hạnh, và với những phẩm chất như niềm tin, siêng năng, trí tuệ và tận tâm—nói cách khác, tất cả những hoàn cảnh hoàn hảo nhất, cả bên ngoài lẫn bên trong. Cũng hãy cầu nguyện để bạn không bao giờ rơi vào ảnh hưởng của những người bạn đồng hành xấu xa hoặc những cảm xúc tiêu cực.

Các bản văn của Luật tạng giải thích rằng một trong những nguyên nhân chính để nhận được một hình thức tái sinh tối cao, ví dụ như một người sống một cuộc sống có kỷ luật trước sự hiện diện của Đức Phật, là thực hiện những lời cầu nguyện và ước nguyện vào lúc chết. Đây là lý do tại sao người ta nói rằng 'bất cứ thứ gì gần nhất và bất cứ thứ gì quen thuộc nhất' sẽ có sức mạnh to lớn.[1]

Bất kỳ nguyện vọng nào bạn thực hiện nên được tiếp thêm động lực bằng cách đưa ra những lời cam kết kiên quyết như thế này: “Trong tất cả cuộc đời của tôi, tôi sẽ làm tất cả những gì có thể để rèn luyện trên con đường của tánh không với lòng bi mẫn như cốt lõi của nó!” Để đánh giá đúng tầm quan trọng của điều này, hãy cân nhắc xem việc nói mạnh mẽ với bản thân rằng: “Sáng mai tôi sẽ dậy sớm!” sẽ hiệu quả hơn biết bao nhiêu! hơn là chỉ phát nguyện “Mong cho tôi thức dậy sớm.”

Để hoàn thành dễ dàng hơn bất cứ lời cầu nguyện nào bạn đã cầu nguyện hoặc ý định mà bạn đã hình thành, việc nương tựa vào một hiện thân của sức mạnh tâm linh là vô cùng lợi ích. Do đó, hãy nhớ đến người mà bạn có lòng sùng mộ lớn nhất, hoặc người mà bạn cảm thấy có mối liên hệ sâu sắc nhất thông qua thực hành của mình, cho dù đó là Đạo sư vĩ đại và vinh quang của Oḍḍiyāna, Đạo sư Liên Hoa Sanh, hay Quán Thế Âm Cao quý, Chủ tể của Thế giới, và, với niềm tin chắc chắn rằng người đó là hiện thân của tất cả nguồn quy y quý báu, hãy nhất tâm cầu nguyện cho sự thành tựu những nguyện vọng của bạn.

Vào giây phút thực sự của cái chết, sẽ rất khó để thu thập đủ sức mạnh tâm trí để thiền định về điều gì đó mới hoặc không quen thuộc, đó là lý do tại sao bạn phải chọn trước một cách thiền thích hợp và thực hành cho đến khi bạn quen thuộc với nó. Sau đó, khi bạn qua đời, bạn nên dành tâm trí của mình cho việc hành thiền càng nhiều càng tốt, cho dù đó là tưởng nhớ Đức Phật, tập trung vào cảm giác từ bi, trau dồi quan điểm về Tánh Không, hay tưởng nhớ Pháp hay Tăng. Để điều này xảy ra thành công, điều quan trọng nữa là bạn phải rèn luyện bản thân trước để suy nghĩ: “Từ giờ trở đi, khi tôi trải qua thời điểm quan trọng này của cái chết, tôi sẽ không cho phép bất kỳ suy nghĩ tiêu cực nào xâm nhập vào tâm trí mình.”

Các bậc thánh trong quá khứ có một câu nói: “Thay vì làm nhiều việc thiện mà đầu óc u mê, chỉ bằng làm một việc thiện trong một ngày với tinh thần minh mẫn.” Như điều này nói, nếu bạn thực hành tất cả những điều này trước tiên bằng mọi nỗ lực để phát triển cảm giác hứng khởi và niềm vui, thì điều đó sẽ hiệu quả hơn nhiều.

Mặc dù những người như tôi khó có thể làm lợi ích cho người khác, nhưng tôi sẽ tụng bài kệ quy y và cầu nguyện rằng trong tất cả các kiếp tương lai của bạn, bạn có thể tuân theo giáo lý Đại thừa.

Được viết bởi người tên là Không Sợ Hãi (Jigme).

| Translated by Adam Pearcey, 2006. Dedicated to the memory of Ian Maxwell.

 

https://www.lotsawahouse.org/tibetan-masters/dodrupchen-III/advice-dying-practitioner

 

 

---

[1] Nói cách khác, những suy nghĩ mà chúng ta có trong những khoảnh khắc cận kề cái chết và những suy nghĩ mà chúng ta đã quen thuộc nhất trong cuộc sống sẽ có ảnh hưởng lớn nhất trong việc xác định sự tái sinh của chúng ta. ↩