Reflections on the Realistic Approach of Buddhism:
Talks to Former Dharamsala Residents from the West
His
Holiness the Fourteenth Dalai Lama
Dharamsala, India, November 2 – 3, 2010
Ghi lại: Sean Jones và Michael Richards
Hiệu đính: Luke Roberts và Alexander Berzin
Chuyển ngữ: Tuệ Uyển
Dharamsala, India, November 2 – 3, 2010
Ghi lại: Sean Jones và Michael Richards
Hiệu đính: Luke Roberts và Alexander Berzin
Chuyển ngữ: Tuệ Uyển
PHẦN
4:
XÃ HỘI PHƯƠNG TÂY TỪ QUAN ĐIỂM CỦA PHẬT GIÁO
Tôn
Giáo
Như tôn giáo được quan tâm, tôi luôn luôn nói rõ
ràng với quý vị những người Tây phương rằng tốt nhất là hãy giữ truyền thống của
quý vị. Dĩ nhiên trong hàng triệu người thì cũng có một số cá nhân, như quý vị,
những người … À, tôi nghĩ một số quý vị trong những năm sáu mươi như phong trào
hippy - hơi rối rắm trong tâm thức của quý vị và có một thái độ hơi nổi loạn đối
hoàn cảnh hiện hữu, kể cả đối với những niềm tin tôn giáo Tây phương của quý vị,
có phải không? Cho nên khi đi đây đi đó, nơi nọ nơi kia, giống như quý vị quý vị
không có bất cứ một phương hướng nào, và cuối cùng quý vị thấy một ý tưởng mới
mẻ nào đó của Phật Giáo. Cho nên tốt
thôi, nếu quý vị thật sự cảm thấy đấy là điều gì đó có ích, điều gì đấy hữu dụng,
thế thì tốt thôi.
Giống như người Tây Tạng - hơn 99% là Phật tử, nhưng
cùng lúc có những người Hồi giáo Tây Tạng, và tôi nghĩ từ thế kỷ 20 cũng có
thêm những người Ki Tô giáo ở đấy. Cho nên điều ấy là khả dĩ. Trong những người
phương Tây với truyền thống Do Thái - Ki Tô - và cũng mở rộng đến một số người
Hồi giáo - một số họ thấy truyền thống của họ không thực tế lắm, và họ chọn vị
thế không tín ngưỡng. Hơi bị xáo động trong cấp độ tinh thần, họ thấy một lợi
ích nào đó trong giáo huấn nhà Phật về rèn luyện tâm thức của họ, và vì thế họ
quyết định đi theo truyền thống này. Điều ấy tốt thôi, Đấy là một quyền cá
nhân.
Giáo
Dục
Như một Phật tử, hay ngay cả bất cứ là loại người
gì, chúng ta cần có đầu óc thực tế. Một sự tiếp cận không thực tiển đem đến thảm
họa, vì thế chúng ta phải thực tế. tôi nghĩ mục tiêu chính của giáo dục là để
giúp chúng ta giảm thiểu khoảng cách giữa hiện tướng và thực tại. Quá nhiều cảm
giác không thực tế phát triển do bởi khoảng cách giữa hiện tướng và thực tại.
Chúng ta có sự thông minh của con người,
và vì thế, vâng, chúng ta cần giáo dục. Mục tiêu chính của giáo dục là tâm thức
chúng ta phải thông tuệ, phải có lý trí, phải là thực tế. Mục tiêu thật sự của
giáo dục là chúng ta phải thực tế về toàn bộ đời sống của chúng ta, và toàn bộ
mục tiêu của chúng ta. Ngay cả với những mục tiêu tàn phá, như khủng bố - nhằm
đề đạt được mục tiêu của họ, nhưng phương pháp của họ phải thực tế; bằng khác
đi thì họ có thể chết trước khi đạt đến mục đích. Bất cứ hành động con người
nào cũng phải thực tế.
Bây giờ có sự khủng hoảng về kinh tế. Có quá nhiều
suy đoán mà không biết chính xác những gì sẽ xảy ra và sau đó làm ra vẻ mọi thứ
là okay. Đôi khi những người này biết những gì sẽ xảy ra, nhưng họ đưa ra công
chúng một cảnh tượng đã trù tính trước. Như vậy là không đạo đức . Cho nên nó
là do si mê và do tham lam. Theo một số người bạn của tôi, đấy là một bộ phận của
nguyên nhân làm ra sự khủng hoảng kinh tế. Nếu người ta đã nói sự thật một cách
công khai và đúng đắn một cách hiển nhiên ngay từ đầu, thế thì khi lời tuyên bố
cuối cùng đưa ra, công chúng sẽ không quá sốc. Họ phải làm cho nó thật rõ ràng
ngay từ đầu. Nhưng bây giờ mọi thứ là rất khó khăn, có phải không? Cho nên
chúng ta phải thực tế về toàn bộ đời sống của chúng ta. Và rồi thì cũng dĩ
nhiên trong những mối quan hệ quốc tế, và cũng như trong những vấn đề môi trường,
hay bất cứ lãnh vực nào - trong bất cứ và mỗi cung cách nào, chúng ta cần phải
thực tế.
Nền giáo dục hiện đại có thiếu sót một thứ, và đấy
là sự dạy dỗ về lòng nhiệt tình, hay sự tốt bụng. Nhưng bây giờ trong một số học
viện, một số trường đại học, thật sự đang tiến hành một nghiên cứu nào đó về điều
này. Họ đang tiến hành những thí nghiệm với các sinh viên: Nếu họ có một sự thiền
tập ngắn hạn nào đó để rèn luyên tâm thức của họ về bi mẫn như một bộ phận
trong sự học vấn hàng ngày của họ, nó có thể làm nên một sự khác biệt sau 8 tuần
rèn luyện. Cho nên thế nào đi nữa đấy là một khía cạnh.
Sức
Khỏe
So sánh với thú vật và những hình thức sống khác,
chúng ta rất may mắn để có thân thể con người, bởi vì chúng ta có bộ não kỳ diệu
này - chúng ta có khả năng để phát triển lòng vị tha vô hạn và chúng ta có khả
năng để khảo sát về thực tại cứu kính. Bất cứ hình thức nào của sự sống với một
bộ não ít phức tạp hơn sẽ không có khả năng để làm việc ấy. Tất cả những chúng
sanh bình thường là những kẻ nô lệ của si mê. Chỉ não bộ con người mới có khả
năng để biết những sai lầm của si mê này. Vì thế cho nên thân thể con người là
điều gì đấy quý giá, và vì thế chúng ta cần bảo về sự sống này. Trong một nghìn
năm, tất cả chúng ta có thể làm là cầu nguyện đến một số bổn tôn này theo giả
thiết là gia hộ cho chúng ta trường thọ, nhưng bây giờ chúng ta có thuốc men và
việc tập thể thao, kể cả yoga, và điều này là rất hữu dụng để bảo vệ thân thể của
chúng ta, có phải không? Giống như thế.
Kinh
Tế
Dĩ nhiên tri thức của chúng ta là rất giới hạn trong
lãnh vực này. Trước nhất, lý thuyết kinh tế của Karl Marx - tôi nghĩ là rất hấp
dẫn đối với quan điểm trong lý thuyết kinh tế của ông về sự chia sẻ tài sản
bình đẳng. Đó là một nguyên tắc đạo đức; trái lại chủ nghĩa tư bản không nói về
điều này, chỉ nói về vấn đề làm sao tạo
nên lợi nhuận. Cho nên, như sự quan tâm đến lý thuyết kinh tế xã hội, tôi vẫn
là một người Marxist.
Điều gọi là ''chủ nghĩa xã hội'' được thi hành trong
cựu Liên Bang Sô Viết và trong thời gian đầu ở Trung Hoa hiện đại - và trong một
số quốc gia xã hội chủ nghĩa khác - nền kinh tế của họ cuối cùng đối diện với sự
mụ mẫm. Đấy là một thực tế. Cho nên chủ nghĩa tư bản phương Tây là một sức mạnh
năng động hơn theo như sự phát triền kinh tế được quan tâm. Dưới sự lãnh đạo của
Đặng Tiểu Bình, Hoa Lục đã hy sinh sự thực thi chủ thuyết kinh tế Marxist và tự
động đi theo chủ nghĩa tư bản. Bây giờ, tôi không nghĩ người ta có thể quy
trách hệ thống tư bản đối với tất cả những khó khăn mà Hoa Lục đang đối diện
ngày nay. Tôi nghĩ một quốc gia tự do có thể đi theo chủ nghĩa tư bản [mà không
có những rắc rối này], nhưng [đối với điều ấy] cùng lúc quý vị cần một nền tư
pháp độc lập và truyền thông tự do. Nếu truyền thông tuân theo một nguyên tắc
trong sáng, chính quyền dân cử có thể chịu trách nhiệm. Cho nên với chủ nghĩa
tư bản, chúng ta cần những phương pháp khác để làm cho xã hội công bằng hơn.
Bây giờ Trung Hoa chỉ là chủ nghĩa tư bản - không có
tư pháp độc lập, không có tư do báo chí, không có trách nhiệm giải trình. Tư
pháp bị đảng điều khiển, kinh tế bị kiểm soát bởi đảng, và truyền thông bị khống
chế bởi đảng viên. Cho nên đấy là lý do chính tại sao Hoa Lục đang đối diện với
những vấn nạn hiện nay. Vô vàn tham nhũng, và không có phương pháp hữu hiệu để
kềm chế những điều này. Những người nghèo liên hệ với tham nhũng bị án tử hình,
nhưng những kẻ ở vị trí cao thì ở trên
luật pháp. Cho nên đó là lý do.
Khi Bức tường Bá Linh sụp đổ, những quốc gia Đông Âu
được tự do - thí dụ Cộng hòa Czech và Slovakia. Tôi là người thăm viếng đầu
tiên, tôi nghĩ, đến Cộng hòa Czech, qua lời mời của Tổng thống Havel, và rồi
thì tôi cũng đã viếng thăm những quốc gia vùng Baltic, cũng như Hungary và
Bulgaria. Tôi đã từng ở Romania, tôi đã đi thăm cựu liên bang Nam Tư - Kosovo,
Croatia, và Slovenia. Lần đầu tiên thăm Cộng hòa Czech, tôi đã nói, "Bây
giờ là đúng lúc để tiến hành thêm nhiều nghiên cứu. Lấy những phần tốt đẹp của
hệ thống xã hội chủ nghĩa, lấy những phần ưu thắng của tư bản chủ nghĩa, và có
thể tổng hợp thành một hệ thống kinh tế mới." Tôi đã nói điều này, nhưng
chúng chỉ trở thành những từ ngữ trống rỗng. Nhưng dĩ nhiên tôi không có kiến
thức về kinh tế.
Lối
Sống Chủ Nghĩa Vật Chất
Tôi đã đề cập vắn tắt lối sống phương Tây hôm qua.
Và không chỉ phương Tây - có một xã hội vật chất bây giờ ở Ấn Độ bây giờ, có phải
không, một cộng đồng vật chất chủ nghĩa hơn? Họ đã tìm thấy niềm vui của họ qua
những cửa sổ giác quan - kịch nghệ, phim ảnh, âm nhạc, thức ăn ngon, mùi hương
thơm, và những cảm giác vật chất tốt, kể cả tình dục. Cho nên người ta chỉ tìm
kiếm những sự thỏa mãn qua những phương tiện bên ngoài, qua trình độ của cảm
giác.
Tuy nhiên, nguồn gốc cứu kính là sự thỏa mãn bên
trong, là qua sự rèn luyện tâm thức, không chỉ qua việc dựa vào những kinh nghiệm
cảm giác này. Những hành vi nhiễm ô cần phải chấm dứt. Sự nhiễm ô của người ta
không qua môi trường; những hành vi của chúng ta trở thành nhiễm ô do bởi cái
nhìn sai lầm [tà kiến] hay si mê. Do thế nhằm để chấm dứt nghiệp nhiễm ô đã làm
nên các rắc rối, trước tiên chúng ta phải tẩy trừ si mê ở đây trong đầu của
chúng ta. Đấy là cung cách Phật Giáo. VÀ như tôi đã đề cập trước đây, những
trung tâm chuyên môn [hàn lâm] bây giờ ngày càng nhận thấy tầm quan trọng của
việc chăm sóc các cảm xúc của chúng ta, tâm thức của chúng ta. Đây là dấu hiệu
rất lành mạnh.
Tuy thế, vẫn tốt hơn nếu có thể nói, "Đời sống
của tôi thật là tốt đẹp." Phật Giáo cũng đề cập điều ấy và cho điều này,
có 4 nhân tố tuyệt diệu cho một cuộc đời sống tốt đẹp [(1) tái sanh vào cõi hạnh
phúc, (2) tìm kiếm tài nguyên, (3) giáo huấn, và (4) giải thoát]. Hai nhân tố tuyệt
vời đầu là sự tái sanh vào cõi hạnh phúc hơn hay chỉ là sự tái sanh vào cõi người,
và rồi thì những nhu cầu - sự thịnh vượng, tài sản, người cộng sự, v.v…, cho việc
đạt đến một đời sống hạnh phúc, một cuộc sống tốt đẹp. Quý vị cần tiện nghi, và
vì thế quý vị cần tiền bạc. Và vì thế tiền bạc được đề cập ở đấy. Nhưng rồi thì
về lâu về dài, mục tiêu của chúng ta phải nên là niết bàn - một sự chấm dứt thường
trực của nổi si mê này và những cảm xúc phiền não này. Cho nên đấy là giải pháp
thường hằng, và cho điều ấy chúng ta cần thực hành Phật Pháp.
Khoảng
Cách giữa Giàu và Nghèo
Và rồi thì một rắc rối khác nữa là khoảng cách giữa
giàu và nghèo. Đây là một vấn nạn rất nghiêm trọng. Khi tôi ở thủ đô Hoa Sinh
Tân, Hoa Kỳ, tại một cuộc tập họp công cộng lớn, tôi đã nói, "Đây là thủ
đô của một quốc gia giàu có nhất, nhưng ngoại ô của thành phố Hoa Sinh Tân có rất
nhiều người nghèo và gia đình nghèo. Đây không chỉ là một sự sai sót về đạo đức,
mà cũng là nguồn cội của nhiều rắc rối." Giống như sự kiện 11 tháng Chín
(9/11) - điều này cũng được liên hệ với khoảng cách lớn lao ấy. Thế giới Ả Rập
vẫn nghèo và những tài nguyên tự nhiên của họ bị khai thác tối đa bởi phương
Tây, và vì thế công chúng ở đấy đôi khi cảm thấy điều đó là bất công.
Có rất, rất nhiều hoàn cảnh phức tạp. Tôi nghĩ cộng
đồng Phật Giáo cũng phải thực hiện một hành động nào đó. Tối thiểu cố gắng chăm
sóc những người láng giếng của chúng ta; một cách tinh thần cho họ một niềm hy
vọng nào đó, một một sự tự tin nào đó.
Tôi thường nói với những người bạn Ấn Độ của tôi, những
người được gọi là "đẳng cấp thấp", những người theo tiến sĩ Ambedkar
- nhiều người trong họ là Phật tử - tôi luôn luôn nói với họ rằng khoảng cách
giữa nghèo và giàu này phải thay đổi. Thay vì là những khẩu hiệu hay biểu lộ sự
chán nản thất vọng, bộ phận những người nghèo phải xây dựng sự tự tin rằng họ
là giống nhau. Tôi nói với họ, "Phạm Thiên tạo ra bốn đẳng cấp từ bốn cái
đầu của ngài. Nhưng đấy là cùng một Phạm Thiên, có phải không? Cho nên tất cả
chúng ta phải bình đẳng.
Tôi luôn luôn nhấn mạnh về giáo dục cho những bộ phận
người nghèo. Bộ phận giàu hơn, thịnh vượng hơn, cần cung cấp phương tiện cho họ
- giáo dục, huấn luyện, và công cụ - để làm cho họ có khả năng cải thiện tiêu
chuẩn sinh sống của họ. Tôi cũng đã phát biểu điều này ở Phi châu trong một vài
trường hợp. Thật là khó khăn ở những thế giới phương Nam. Thế giới phương Bắc
thường có dư thừa. Những người ở phía Nam thậm chí không có cả những nhu cầu
căn bản. Nhưng tất cả những người này cùng là những anh chị em loài người.
Nhân
Quyền
Một vấn đề khác tôi muốn chia sẻ với quý vị là chúng
ta đã đặt nhấn mạnh quá nhiều trên tầm quan trọng của những việc ở trình độ thứ
yếu - dân tộc, tín ngưỡng, đẳng cấp - những loại thế này. Nhằm để đem đến một lợi
ích nào đó ở trình độ thứ yếu, thì chúng ta đang quên đi trình độ căn bản của
con người. Đấy là một vấn nạn. Tôi nghĩ, bất
hạnh thay, giống như Hội nghị Thượng Đỉnh Copenhagen [Hội nghị Liên Hiệp
Quốc 2009 về Thay Đổi Khí Hậu], những quốc gia quan trọng đã chú ý nhiều hơn đến
những lợi ích của quốc gia họ hơn là những quan tâm toàn cầu; vì thế đó là tại
sao chúng ta đang đối diện nhiều rắc rối không cần thiết.
Chúng ta phải thực hiện mọi nỗ lực để giáo dục con
người rằng chúng ta cùng là những con người. Rồi thì ưu tiên số một của chúng
ta phải là những quyền căn bản của con người. Những quan tâm của các quốc gia
và những cộng đồng tôn giáo khác nhau là trình độ thứ yếu. Giống như Trung Hoa
- tôi luôn luôn nói với mọi người, "Trung Hoa, cho dù mạnh thế nào đi nữa,
vẫn là một phần của thế giới. Cho nên trong tương lai, Trung Hoa vẫn phải đi
theo những xu hướng của thế giới." Như thế đấy.
Chúng ta phải quan tâm gần bảy tỉ con người này bây
giờ trên hành tinh này giống như là một hiện hữu thật sự, một gia đình nhân loại
to lớn. Tôi nghĩ đấy là điều gì đó mà chúng ta thật sự cần. Nhưng chúng ta
không thể thực hiện nó qua thuyết giảng, mà chỉ qua giáo dục và bằng việc sử dụng
tâm trạng cảm nhận chung thông thường. Điều ấy là rất quan trọng.
Chiến
Tranh
Khi chúng ta nói về nhân loại hạnh phúc, loài người
hòa bình, con người bi mẫn hơn, thì chúng ta phải thực hiện một nỗ lực để tìm
kiếm một câu trả lời thật sự vào những sự khủng bố này và đến việc sử dụng sức
mạnh quân sự. mọi thứ là liên hệ hổ tương. Kinh tế châu Âu và tương lai châu Âu
tùy thuộc vào châu Á và Trung Đông. Châu Mỹ cũng như thế. Và tương lai của
Trung Hoa cũng lệ thuộc vào toàn thể châu Á và toàn bộ thế giới còn lại. Đấy là
thực tế. Cho nên tương ứng với thực tế ấy, chúng ta không thể làm việc phân chia ranh giới và
nói, "Đây là kẻ thù. Đây là bạn bè". Không có căn bản cứng nhắc cho
việc phân chia ranh giới của kẻ thù và đồng minh. Cho nên tương ứng với thực tại
ngày nay, chúng ta phải tạo ra một cảm nhận về một "chúng ta" lớn
thay vì là "chúng tôi'' và ''họ''.
Thời xưa, một nghìn năm trước, căn bản cứng nhắc này
về "chúng ta" và "họ" là ở đấy. Và trên căn bản ấy, theo thực
tế ấy, sự tàn phá kẻ thù của quý vị - "họ" - là sự chiến thắng của
quý vị. Cho nên khái niệm về chiến tranh là một bộ phận của lịch sử loài người.
Nhưng, bây giờ, ngày nay, thực tế thế giới là hoàn toàn mới, cho nên chúng ta
phải quan tâm đến mỗi phần của thế giới như một phần của "Chúng ta". Chúng
ta phải quan tâm nghiêm túc đến sự cát tường của họ. Không có chỗ cho bạo động
trong một thế giới mà trong ấy tất cả chúng ta phải sống với nhau, liên hệ hổ
tương đến mỗi người.
Ẩn Tâm Lộ Sunday, December 21, 2014
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét