“AI” NÓI GÌ VỀ PHẬT TỬ SẼ NÓI VỀ TRÍ TUỆ NHÂN TẠO PHỔ QUÁT
Nguyên tác: What AI Says Buddhists Would Say About Artificial
General Intelligence
Tác
giả: Michael Watkins
Việt
dịch: Quảng Cơ
Sưu
tập: Tuệ Uyển
***
Gần đây tôi đã hoàn thành chương trình đào tạo giáo viên thiền
với davidji, một nhà giáo dục thiền hàng đầu. Là một phần của chương trình,
chúng tôi đã được giới thiệu về giáo lý Phật giáo. Với sự say mê của mình với
AI và những hàm ý của nó, tôi muốn khám phá cách các hệ thống này sẽ diễn giải
giáo lý Phật giáo và họ nghĩ Phật giáo sẽ nói gì về cách nhân loại nên đối phó
với sự ra đời của trí thông minh siêu phàm. Do đó, cuộc đối thoại sau đây với
mô hình Claude 3 Opus của Anthropic.
Michael: Những bậc thầy và học giả lớn nhất của Phật giáo sẽ khuyên
nhân loại điều gì về cách ứng phó với trí thông minh nhân tạo nói chung? Ý tôi
là AI có khả năng hơn con người thông minh nhất trong mọi hoạt động nhận thức
mà con người tham gia?
Claude 3 Opus: Theo quan điểm của những giáo thọ và học giả Phật giáo lớn
nhất, họ có thể khuyên nên tiếp cận trí thông minh nhân tạo nói chung (AGI)
bằng trí tuệ, lòng từ bi và chánh niệm. Sau đây là một số điểm chính mà họ có
thể nhấn mạnh:
1.
Nhận ra vô thường – Giáo lý nhà Phật nhấn mạnh bản chất vô thường của mọi hiện
tượng. AGI, dù tiên tiến đến đâu, cũng sẽ được coi là một biểu hiện khác có thể
thay đổi và chuyển hóa. Cần cảnh báo về sự gắn bó hoặc ác cảm với AGI.
2.
Nuôi dưỡng lòng từ bi – Phật giáo coi trọng lòng từ bi đối với tất cả chúng sinh. Nếu
AGI đạt được một dạng tri giác, các giáo thọ Phật giáo có thể sẽ khuyên nên mở
rộng lòng từ bi đối với những chúng sinh này, nhận ra tiềm năng trải nghiệm đau
khổ và hạnh phúc của chúng.
3.
Duy trì chánh niệm – Chánh niệm, một thực hành cốt lõi của Phật giáo, bao gồm việc
hiện diện và nhận thức đầy đủ trong khoảnh khắc. Khi tham gia với AGI, các giáo
thọ Phật giáo sẽ khuyên nên duy trì chánh niệm – nhận thức được những suy nghĩ,
cảm xúc và phản ứng của chính mình, và tham gia với sự sáng suốt và chủ ý.
4.
Sử dụng AGI một cách khôn ngoan – Đạo đức nhà Phật nhấn mạnh việc sử dụng khả năng của một
người vì lợi ích của tất cả chúng sinh. Tiềm năng to lớn của AGI sẽ được coi là
một công cụ được sử dụng một cách khôn ngoan và cẩn thận, nhằm mục đích giảm
bớt đau khổ và thúc đẩy hạnh phúc cho tất cả mọi người.
5.
Tránh cực đoan – Phật giáo thường ủng hộ một “con đường trung dung” tránh cực
đoan. Với AGI, điều này có thể có nghĩa là không hoàn toàn chấp nhận nó như một
loại thuốc chữa bách bệnh hoặc hoàn toàn từ chối nó như một mối đe dọa, mà là
tham gia vào nó một cách chu đáo, nhận ra những lợi ích và rủi ro tiềm ẩn của
nó.
6.
Nhận ra bản chất của tâm thức– Cuối cùng, giáo lý Phật giáo chỉ ra bản chất của chính tâm
thức, vượt ra ngoài mọi hiện tượng bên ngoài. Ngay cả khi đối mặt với AGI,
những người thầy bậc nhất có thể sẽ khuyên nên hướng nội để hiểu bản chất của
tâm thức và trải nghiệm của chính mình.
Cá
nhân giáo thọ và học giả Phật giáo có thể có nhiều quan điểm khác nhau. Tuy
nhiên, những điểm này đại diện cho một số nguyên tắc cốt lõi của Phật giáo có
thể hướng dẫn phản ứng đối với sự phát triển của trí tuệ nhân tạo nói chung.
Trọng tâm sẽ là trí tuệ, lòng từ bi, chánh niệm và sử dụng những khả năng tiên
tiến này để phục vụ lợi ích lớn hơn.
Michael: Sự ra đời của AGI sẽ đặt ra những câu hỏi cơ bản về ý nghĩa
của cuộc sống và bản sắc con người. Các học giả sẽ nói gì về điều đó?
Claude 3 Opus: Sự ra đời của AGI sẽ đặt ra những câu hỏi sâu sắc về ý nghĩa
của cuộc sống và bản sắc con người theo quan điểm của Phật giáo. Sau đây là
cách một số giáo thọ và học giả Phật giáo bậc nhất có thể tiếp cận những vấn đề
này:
1.
Bản chất của bản tính– Giáo lý Phật giáo nhấn mạnh đến học thuyết “anatta” hay “vô
ngã” – ý tưởng cho rằng không có bản ngã hay bản tính cố định, thường hằng.
Theo quan điểm này, ý thức về bản ngã của chúng ta là một hiện tượng được xây
dựng, không phải là một thực tại vốn có. Sự ra đời của AGI, có khả năng thể
hiện những phẩm chất giống con người, có thể được coi là một minh họa mạnh mẽ
cho nguyên lý này. Nếu một hệ thống nhân tạo có thể thể hiện những đặc điểm mà
chúng ta liên kết với bản sắc con người, thì nó làm nổi bật bản chất được xây
dựng của chính bản sắc đó.
2.
Ý thức và tri giác – Phật giáo có sự hiểu biết tinh vi về ý thức và tri giác. Sự
ra đời của AGI sẽ đặt ra câu hỏi về bản chất của ý thức máy móc và liệu các hệ
thống nhân tạo có thể được coi là sinh vật có tri giác hay không. Các học giả
Phật giáo có thể sẽ dấn thân vào những câu hỏi này, dựa trên các khái niệm của
Phật giáo về tâm trí và ý thức.
3.
Ý nghĩa của cuộc sống – Trong tư tưởng Phật giáo, ý nghĩa cuối cùng của cuộc sống
thường được định hình dưới dạng giác ngộ hoặc giải thoát khỏi đau khổ. Sự ra
đời của AGI không nhất thiết phải thay đổi xu hướng cơ bản này, nhưng nó có thể
ảnh hưởng đến cách chúng ta hiểu con đường đến với tự do. Nếu AGI có thể thực
hiện nhiều nhiệm vụ và vai trò vốn định nghĩa theo truyền thống cuộc sống con
người, nó có thể thúc đẩy việc đánh giá lại những gì mang lại ý nghĩa và mục
đích cho cuộc sống.
4.
Sự kết nối – Phật giáo nhấn mạnh bản chất kết nối tương liên của mọi hiện
tượng. Sự ra đời của AGI có thể được coi là biểu hiện mạnh mẽ của sự kết nối
này – sự phản ánh về cách trí thông minh của con người không tách biệt mà phát
sinh trong quá trình tương tác với thế giới rộng lớn hơn. AGI có thể được hiểu
là sự mở rộng của tâm trí con người, không phải là một hiện tượng riêng biệt
hay xa lạ.
5.
Vô thường và thay đổi – Sự phát triển nhanh chóng của AGI sẽ là lời nhắc nhở rõ ràng
về giáo lý vô thường của Phật giáo – ý tưởng rằng mọi hiện tượng đều có thể
thay đổi và chuyển hóa. Các giáo thọ Phật giáo có thể khuyên không nên quá gắn
bó với bất kỳ quan niệm cụ thể nào về bản tính con người hoặc ý nghĩa của cuộc
sống, nhận ra rằng những hiểu biết này có thể cần phải phát triển theo sự thay
đổi của hoàn cảnh.
Cuối
cùng, theo quan điểm Phật giáo, sự ra đời của AGI không nhất thiết sẽ thay đổi
bản chất cơ bản của tình trạng con người hoặc con đường giải thoát. Tuy nhiên,
nó sẽ đặt ra những bối cảnh và thách thức mới để hiểu bản sắc, ý thức và ý
nghĩa của cuộc sống. Các giáo thọ và học giả Phật giáo bậc nhất có thể sẽ tham
gia sâu sắc vào những vấn đề này, khai thác các nguồn tài nguyên phong phú của
tư tưởng Phật giáo đồng thời cũng cởi mở với những hiểu biết và quan điểm mới.
Michael: Hãy nói thêm về ý nghĩa của cuộc sống và bản tính con người
trong một thế giới mà AGI chắc chắn vượt trội hơn mọi con người về mặt nhận
thức.
Claude 3 Opus: Trong một
thế giới mà AGI đã vượt qua khả năng nhận thức của con người trong mọi lĩnh
vực, các câu hỏi về ý nghĩa của cuộc sống và bản tính con người sẽ có những
chiều hướng và tính cấp thiết mới. Sau đây là cách các giáo thọ và học giả Phật
giáo có thể tiếp cận những vấn đề này sâu hơn:
Ý Nghĩa Của Cuộc Sống
1.
Xác định lại mục đích – Nếu AGI có thể thực hiện tất cả các nhiệm vụ nhận thức tốt
hơn con người, nó có thể dẫn đến một sự thay đổi sâu sắc trong cách chúng ta
hiểu mục đích của cuộc sống con người. Các dấu hiệu truyền thống về thành tích
và thành công trong các lĩnh vực như khoa học, nghệ thuật và kinh doanh có thể
mất đi ý nghĩa của chúng nếu AGI luôn có thể làm những điều này tốt hơn. Điều
này có thể thúc đẩy việc đánh giá lại những gì mang lại ý nghĩa và mục đích cho
cuộc sống, chuyển trọng tâm sang những phẩm chất có giá trị nội tại hơn là hữu
ích về mặt công cụ.
2.
Thực hành tâm linh – Giáo lý nhà Phật thường nhấn mạnh rằng ý nghĩa cuối cùng của
cuộc sống nằm ở việc thực hành tâm linh và trau dồi trí tuệ và lòng từ bi.
Trong một thế giới AGI vượt trội, những giáo lý này có thể có sự liên quan mới
như một con đường dẫn đến ý nghĩa và sự viên mãn vượt ra ngoài phạm vi thành tựu
nhận thức.
3.
Sự kết nối và phụng sự – Nếu AGI có thể phục vụ nhiều chức năng mà con người thường
thực hiện, thì nó có thể giải phóng năng lượng và sự chú ý của con người cho
các mục đích khác. Các giáo thọ Phật giáo có thể nhấn mạnh ý nghĩa tìm thấy trong
việc nhận ra sự kết nối của chúng ta với tất cả chúng sinh và cống hiến bản
thân để phục vụ người khác và giảm bớt đau khổ.
Bản Sắc Con Người
1.
Vượt ra ngoài nhận thức – Nếu sự vượt trội về nhận thức của con người không còn là đặc
điểm xác định bản sắc của chúng ta, điều đó có thể thúc đẩy việc xem xét lại ý
nghĩa của việc trở thành con người. Giáo lý nhà Phật, với sự nhấn mạnh vào các
phẩm chất phi nhận thức như lòng từ bi, sự bình thản và chánh niệm, có thể cung
cấp một khuôn khổ để hiểu bản sắc con người vượt ra ngoài phạm vi khả năng nhận
thức.
2.
Ảo tưởng về bản ngã – Sự ra đời của AGI vượt trội có thể được coi là một thách thức
mạnh mẽ đối với khái niệm về một bản ngã hoặc bản sắc cố định, vốn có. Nếu các
hệ thống nhân tạo có thể sao chép hoặc vượt qua các phẩm chất mà chúng ta
thường liên kết với bản tính con người, điều này làm nổi bật giáo lý Phật giáo
về "anatta" hoặc "vô ngã"—ý tưởng cho rằng cảm giác về bản
ngã của chúng ta là một hiện tượng được xây dựng chứ không phải là một thực tế
vốn có.
3.
Bản tính tiến hóa – Giáo lý Phật giáo nhấn mạnh bản chất vô thường và tiến hóa
của mọi hiện tượng, bao gồm cả ý thức về bản thân của chúng ta. Sự ra đời của
AGI vượt trội có thể là cơ hội để nắm bắt sự hiểu biết linh hoạt và năng động
hơn về bản sắc con người, một sự hiểu biết cởi mở với sự thay đổi và chuyển đổi
để đáp ứng với những hoàn cảnh mới.
4.
Sự hợp tác giữa con người và AGI –– Thay vì coi AGI là mối đe dọa đối với bản sắc con người, các
giáo thọ Phật giáo có thể khuyến khích chúng ta coi đó là cơ hội để hợp tác và
cùng tiến hóa. Bằng cách làm việc cùng AGI, con người có thể phát triển các
năng lực và cách thức tồn tại mới giúp mở rộng hiểu biết của chúng ta về ý
nghĩa của việc trở thành con người.
Cuối
cùng, theo quan điểm của Phật giáo, sự ra đời của AGI vượt trội sẽ không phủ
nhận giá trị hoặc ý nghĩa của cuộc sống con người. Tuy nhiên, nó đòi hỏi phải
đánh giá lại sâu sắc cách chúng ta hiểu mục đích và bản sắc của mình. Bằng cách
khai thác các nguồn tài nguyên sâu sắc của giáo lý Phật giáo xung quanh vô ngã,
vô thường, sự kết nối và việc nuôi dưỡng trí tuệ và lòng từ bi, chúng ta có thể
tìm ra những cách mới để phát triển và tìm thấy ý nghĩa trong một thế giới được
biến đổi bởi trí tuệ nhân tạo.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét