PHÁT TRIỂN TÂM LÝ VÀ NĂM YẾU TỐ

 

Nguyên tác: Psychological Development and the Five Elements
Tác giả: Asa Hershoff
Việt dịch: Quảng Cơ
Biên tập: Tuệ Uyển
****

Theo bản chất của chúng, những chân lý phổ quát đã được khám phá và tái khám phá trong suốt lịch sử loài người. Trong những bối cảnh và nền văn hóa khác nhau, và giữa những loại cá nhân khác nhau, những hiểu biết này đã nảy sinh như một bông hoa nở rộ một cách kỳ diệu trên mảnh đất màu mỡ của tâm trí. Đôi khi mối liên hệ này rõ ràng, đôi khi ẩn giấu, nhưng tất cả những tiết lộ này đều phản ánh chân lý cốt lõi ban đầu, khiến nó luôn tươi mới và có sẵn theo một cách mới lạ. Và cũng giống như vậy với năm yếu tố (năm đại), một chủ đề chính đã được biết đến trong ít nhất 5.000 năm nhưng vẫn hiện hữu vĩnh cửu.

Khám phá của Erikson

Vào những năm 1950 trở đi, nhà tâm lý học lỗi lạc Erik H. Erikson (1902–94), người chưa bao giờ tốt nghiệp đại học, tuy nhiên đã bắt đầu công bố các lý thuyết của mình về sự phát triển của con người, từ lúc mới sinh ra cho đến khi chết. Ông đã trở thành—và vẫn đang—là người có ảnh hưởng lớn trong lĩnh vực này, và vào năm 2002 được vinh danh là nhà tâm lý học quan trọng thứ 12 của thế kỷ 20. Tuy nhiên, danh tiếng và sự khét tiếng không phải là mối quan tâm của chúng ta ở đây, cũng không phải là sự đánh giá hữu ích về giá trị hoặc tính hợp lệ của công trình của ông. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là mối quan hệ giữa tám giai đoạn cuộc đời của ông với sự tiến triển của sự phát triển Nguyên tố. Nó rõ ràng phản ánh lý thuyết Ngũ hành Ấn-Âu và Ấn-Tây Tạng, cũng như hậu duệ của nó, Tâm lý học Nguyên tố. Dưới đây là tám giai đoạn của Erikson, mà chúng ta gán cho Năm Yếu Tố (năm đại) theo một chuỗi tiến triển.

1. Tin tưởng so với ngờ vực (0–1 tuổi)—ĐẤT (địa đại)
2. Tự chủ so với xấu hổ (1–3 tuổi)—NƯỚC (thủy đại)
3. Sáng kiến ​​so với tội lỗi (3–6 tuổi)—LỬA (hỏa đại)
4. Cần cù so với tự ti (7–11 tuổi)—KHÍ (phong đại - gió, chuyển động)
5. Bản sắc so với bối rối (12–18 tuổi)—KHÔNG GIAN (không đại)
6. Gần gũi so với cô lập (19–29 tuổi)— NƯỚC + ĐẤT trưởng thành
7. Sáng tạo so với trì trệ (30–64 tuổi)—LỬA + KHÍ trưởng thành
8. Chính trực so với tuyệt vọng (65 tuổi trở đi)—KHÔNG GIAN trưởng thành

Lưu ý rằng trong giai đoạn 6–7 có sự hợp nhất của hai yếu tố, do đó, điều này dễ dàng có thể là—và có lẽ nên là—10 giai đoạn, tạo ra hai chuỗi năm yếu tố.

Sơ đồ của Steiner

Thật thú vị khi một sơ đồ tương tự đã được đề xuất bởi Rudolf Steiner (1861–1925), nhà huyền môn và triết gia người Đức, người sáng lập ra phong trào Nhân học, một phần dựa trên các giáo lý Thần học trước đó. Việc ông áp dụng hệ thống tính khí bốn yếu tố của Hy Lạp-La Mã rất nổi tiếng và đặc biệt ảnh hưởng đến hệ thống giáo dục trẻ em Waldorf mà ông đã tạo ra. Đáng chú ý là hệ thống phát triển gồm 10 chu kỳ bảy năm của ông đã không tính đến điều này.

Erikson cơ bản

Một lời giải thích sâu hơn từ góc nhìn nguyên tố giúp làm sáng tỏ những gì Erikson khám phá ra thông qua quan sát. Nếu ông biết kiến ​​thức lý thuyết về năm nguyên tố , ông có thể đã đào sâu hiểu biết của mình hơn rất nhiều

Dưới đây, như trong Tâm lý học Năm Nguyên Tố, chúng tôi đặt tên mô tả cho các nguyên tố để mô tả chức năng của chúng trong tâm lý

1. TRÁI ĐẤT (địa đại) – NGƯỜI TRỊ VÌ – Niềm tin

Cho đến khi được một tuổi, chúng ta phát triển cảm giác ổn định và an toàn, trải nghiệm một thế giới mà chúng ta có thể tin tưởng và dựa vào. Điều này đi kèm với nền tảng bảo vệ của một cuộc sống sinh học ổn định và cảm giác hiện diện không lời. Chúng ta được đặt trên hành tinh Trái đất (địa đại), hoặc ít nhất là góc rất nhỏ của chúng ta trên đó.

2. NƯỚC (thủy đại) – NGƯỜI YÊU – Tự chủ

Từ 1 đến 3 tuổi, có những khởi đầu của sự tách biệt khỏi ma trận của mẹ và sự sáng tạo của bản thân và người khác. Cho đến bây giờ, trải nghiệm của chúng ta là một khối rắn chắc. Bây giờ, giống như nước tìm thấy hình dạng của riêng mình, người ta bắt đầu có cảm giác về ranh giới của mình và sự kết nối với thứ mới này được gọi là “người khác”.

3. LỬA (hỏa đại) – CHIẾN BINH – Sáng kiến

Từ 3 đến 6 tuổi, có sự bùng nổ của Lửa, ý chí muốn trở thành và đạt được những gì mình mong muốn. Mặc dù còn non nớt, nhưng động lực này sẽ thúc đẩy những nỗ lực và thành công trong tương lai ở mọi cấp độ, nếu được hỗ trợ đúng cách—không quá áp bức và không quá khoan nhượng và dễ dãi.

4. KHÔNG KHÍ (phong đại) – NGƯỜI SÁNG TẠO – Ngành công nghiệp

Từ 7–11 tuổi, trí óc nảy sinh một lượng lớn sự tò mò và sáng tạo trong giai đoạn đầu. Cuộc sống là một thử nghiệm, một hành trình khám phá—và dường như có vô vàn trò nghịch ngợm để khám phá.

5. KHÔNG GIAN (không đại) – GURU – Bản sắc

Tuổi từ 12 đến 18 là những năm tiền dậy thì và vị thành niên, thời điểm mà theo truyền thống, một người trở thành người lớn. Mặc dù điều đó có thể bị trì hoãn vô thời hạn trong văn hóa phương Tây, nhưng nếu có đủ điều kiện, người ta bắt đầu hiểu được nền tảng của cuộc sống bên ngoài của mình và cách nó hòa hợp với phong cách của bản thể bên trong thực sự của mình. Sự hướng dẫn đúng đắn của cha mẹ, giáo viên hoặc những người có ảnh hưởng khác là vô cùng hữu ích, mặc dù hiếm.

6. NƯỚC + ĐẤT – NGƯỜI YÊU & NGƯỜI TRỊ VÌ – Sự thân mật

Tuổi 19–29 là thời điểm mà một người có thể thiết lập mối quan hệ tình yêu cũng như sự nghiệp. Tần suất điều này xảy ra sai sót, hoặc bị trì hoãn hoặc gây chấn thương, là một tuyên bố khác về tình trạng đảo lộn của nền văn minh phương Tây. Sự ổn định của các truyền thống và nghi lễ đều đang trong gió, hoặc được khám phá lại hoặc được tái tạo theo một hình thức khác.

7. LỬA + KHÔNG KHÍ – CHIẾN BINH & NGƯỜI SÁNG TẠO – Sự sinh sôi

Trong giai đoạn trưởng thành hoặc trưởng thành kéo dài này, từ 30–64 tuổi, “linh hồn” sẽ tìm kiếm những chiều sâu mới—hoặc trì trệ. Thông qua trải nghiệm, quan sát các hành động và kết quả của chúng, suy ngẫm về cảnh tượng của những năm tháng cuộc đời đang diễn ra trước mắt chúng ta, và những dấu vết chúng ta đã để lại, tiềm năng của chúng ta có thể chín muồi và đi đến kết quả. Tâm linh, các giá trị đạo đức và một số mức độ trí tuệ đóng vai trò trung tâm.

8. KHÔNG GIAN TRƯỞNG THÀNH – GURU BÊN TRONG – Chính trực

Bước vào phạm vi của người cao tuổi, trung tâm của mandala, Nguyên tố Không gian, phải ở vị trí thống lĩnh. Tất cả các phẩm chất khác của cá nhân—quyền cai trị, một trái tim nhân hậu, tinh thần chiến binh, sự sáng tạo—đều được sắp xếp xung quanh một trung tâm trí tuệ. Trí tuệ ở đây có nghĩa là sự kết hợp của tất cả các bộ phận chuyển động này xung quanh một cốt lõi của sự chấp nhận, lòng từ bi và sự cởi mở cân bằng và hài hòa. Bất kể con đường gập ghềnh và “những mũi tên may mắn” nào đã giáng xuống chúng ta, hy vọng viên kim cương thô của chúng ta đã được đánh bóng sáng chói, phản ánh giá trị trong mọi việc chúng ta làm.

Chúng ta có thể thể hiện sự tiến triển này theo sơ đồ bằng cách sử dụng chồng nguyên tố hoặc bảo tháp theo truyền thống của Tây Tạng (và Nhật Bản), như minh họa ở trên.

Kiểu Học Phát Triển

Mỗi giai đoạn Erikson này có thể được chia thành Năm yếu tố, tức là các kiểu tâm lý, cũng như những khiếm khuyết và biến dạng của chúng. Theo cách này, chúng ta có thể có một bản đồ chính xác hơn nhiều về sự phát triển của con người và sự chuyển đổi tiềm năng. Chúng ta sẽ hiểu rõ hơn về cách thức và lý do tại sao mọi thứ lại trở nên tồi tệ, cũng như cách để sửa chữa chúng. Những cách đó có thể bao gồm các phương pháp tư vấn tâm lý thông thường. Nhưng để có hiệu quả thật sự, những điều kỳ diệu của thiền Kim Cang thừa (Vajrayana) và các kỹ thuật năng lượng sinh học khác chính là con đường long trọng dẫn đến sự trở lại hợp lý hóa với sự tỉnh táo cơ bản và lòng tốt cơ bản./.
***


https://www.buddhistdoor.net/features/psychological-development-and-the-five-elements/