Tác giả: Đức Đạt Lai Lạt Ma
Anh dịch: Thupten Jinpa
Việt dịch: Quảng Cơ
Hiệu đính: Tuệ Uyển
Chương 6: Quán sát toàn bộ những giai đoạn của con đường
***
TRONG PHẦN
THỰC HÀNH SAU ĐÂY, bạn nhận được phước lành bằng cách xem lại toàn bộ con đường
của kinh điển và mật tông. Hình dung tất cả chúng sinh xung quanh bạn. Nếu
bạn ở một mình và có thời gian rảnh rỗi, hãy suy ngẫm về việc thực hành lòng
sùng kính đạo sư và suy nghĩ từ sâu thẳm trái tim mình: Không có nơi nương tựa
nào cao hơn chủ trì tôn sư (đạo sư gốc) của tôi. Với sự củng cố niềm tin như
vậy, bạn nên suy ngẫm về thực tế rằng tất cả các vị Phật của mười phương đã đảm
nhận hình dạng bình thường này như đạo sư gốc của bạn để thuần hóa bạn. Với sự
hiểu biết như vậy, hãy vun đắp đức tin mạnh mẽ và cũng tôn trọng. Yêu cầu đạo
sư chăm sóc bạn, không chỉ trong kiếp này mà trong suốt tất cả các kiếp tương
lai. Sau đó, hãy đọc tụng từ đây trở đi. Khi bạn thực hiện yêu cầu này, hãy
tưởng tượng rằng đạo sư chấp thuận và hài lòng với quyết tâm của bạn. Cam lồ
chảy xuống từ thân thể của đạo sư, đi vào thân thể bạn và thân thể của tất cả
chúng sinh, và tất cả những điều tiêu cực, đặc biệt là những điều tiêu cực liên
quan đến việc thực hành lòng sùng kính đạo sư, đều được thanh lọc giống như
trong thực hành quy y. Hãy nghĩ rằng tất cả chúng sinh và chính bạn đều có đức
tin mạnh mẽ có khả năng nhìn thấy đạo sư như một vị Phật thật sự và sự tôn
trọng cần thiết để nhận ra lòng sùng kính đạo sư.
Giải
thích tiếp theo sẽ theo phác thảo của Jhangchub Lamrim Chenmo của Lama
Tsongkhapa.
84.
Hỡi các bậc thầy thánh thiện và đáng kính,
không gian công đức tối cao,
Xin truyền cảm hứng cho con để dâng lễ vật và
thỉnh cầu tận tụy
Đến các ngài, hỡi những đấng bảo vệ và gốc rễ
của mọi sự an lành,
Để con có thể đến dưới sự chăm sóc vui vẻ của
các ngài.
Câu kệ
này đề cập đến phác thảo đầu tiên, giải thích các phương thức thích hợp để
nương tựa vào bậc thầy, nền tảng của mọi con đường.
85.
Xin truyền cảm hứng cho con nhận ra cách tái
sinh thuận lợi và may mắn này
Rất hiếm và chỉ tìm thấy một lần và nhanh
chóng mất đi,
Và do đó, không bị phân tâm bởi những việc
làm vô nghĩa của cuộc sống này,
Để nắm bắt được bản chất có ý nghĩa của nó.
Phác
thảo thứ hai, các giai đoạn rèn luyện tâm trí trên cơ sở sự nương tựa như vậy,
bắt đầu bằng đoạn văn này, đến lượt nó được chia thành hai phần. Phần đầu tiên
cố gắng thúc đẩy người thực hành tiếp nhận bản chất của hình thể con
người quý giá, bằng cách giải thích sự hiếm có và giá trị to lớn của nó. Câu kệ
giải thích cách hình thể này
được ban cho sự nhàn hạ và cơ hội. Bây giờ chúng ta có trong tay cơ hội chưa
từng có này để có một sự tồn tại của con người được ban tặng đầy đủ, nói chung
là điều gần như không thể đạt được. Sau khi xác định được những sự phú cho và
giá trị của một cơ hội như vậy, hãy quyết định: Tôi phải tham gia vào việc thực
hành giáo pháp, vì nếu tôi trở về tay không từ một cơ hội như vậy thì đó sẽ là
một mất mát lớn.
Thực
hành thực tế của việc tiếp nhận bản chất của hình dạng con người được chia
thành ba phần, trong bối cảnh của ba phạm vi - phạm vi nhỏ, phạm vi trung bình
và phạm vi cao nhất. Các chủ đề như vô thường được thiền định. "Hiếm và
tìm thấy nhưng một lần và nhanh chóng mất đi" hoặc "nhận ra bản chất
của sự nhanh chóng tan rã" giải thích về vô thường. Vì chúng ta là những
hiện tượng được tạo ra, chúng ta phải chịu sự thay đổi và tất cả chúng ta đều
phải chết. Vì một hiện tượng được tạo ra là do một điều kiện gây ra, nó
là vô thường; chỉ riêng sự kiện được tạo ra đã đủ là nguyên nhân cho sự tan rã
của một hiện tượng, bởi vì sự tan rã không đòi hỏi một nguyên nhân thứ hai.
Tiềm năng tan rã vốn có trong sự sản sinh đơn thuần. Nói chung, từ sản sinh có
nghĩa tích cực, và vô thường có hàm ý tiêu cực hơn, ngụ ý sự tan rã. Nhìn bề
ngoài, chúng nghe có vẻ đối lập; nhưng khi chúng ta tìm hiểu sâu hơn, chúng ta
thấy rằng bản thân sự sản sinh có bản chất là sự hủy diệt. Điều này không chỉ
áp dụng cho các hiện tượng bên ngoài; khi suy nghĩ về nó, bạn nên tập trung vào
các uẩn của chính mình. Chúng ta được sinh ra không phải do phước lành của Đức
Phật hay một năng lực trung tính nào đó, mà là thông qua năng lực của
những hành động mà chúng ta đã thực hiện trong quá khứ. Là vô thường, chúng ta
phụ thuộc vào các yếu tố khác. Câu nói của Pháp Xứng (Dharmakirti), "Trong
bản chất của đau khổ vì vô thường"(32)
thật sự rất mạnh mẽ. Chúng ta là sản phẩm của chính hành động của mình, do đó
chúng ta phải chịu đau khổ. Bản chất vô thường cho thấy chúng ta phụ thuộc vào
nguyên nhân và điều kiện, và trong trường hợp này, nguyên nhân và điều kiện ám
chỉ đến hành động nghiệp chướng và sự ô nhiễm của chúng ta. Miễn là chúng ta để
bản thân chịu ảnh hưởng của các trạng thái tiêu cực của tâm trí, thì không có
chỗ cho hạnh phúc. Ví dụ, miễn là người Tây Tạng chúng ta còn chịu sự chuyên
chế của những người cộng sản Trung Quốc, thì không có cơ hội nào để có hạnh
phúc. Chúng ta không có sự độc lập; chúng ta bị người khác thúc đẩy và phụ
thuộc vào các yếu tố khác. Trong trường hợp của chúng ta, chúng ta cũng bị
người khác thúc đẩy ở chỗ chúng ta chịu ảnh hưởng hoặc sức mạnh của các hành
động tiêu cực và đau khổ về mặt cảm xúc, mà đến lượt chúng lại bắt nguồn từ
thái độ tự chấp, quan niệm về sự tồn tại cố hữu của các hiện tượng, vốn là một
ý thức méo mó.
Bạn nên
suy ngẫm theo những dòng này về các cấp độ thô của vô thường và cả các cấp độ
vi tế. Ví dụ, hãy lấy chính chúng ta làm ví dụ: Mặc dù chúng ta đã được sinh
ra, nhưng chúng ta đã trong quá trình già đi và đang tiến gần đến cái chết. Sự
ra đời của chúng ta có tiềm năng hoàn toàn cho sự già đi và cái chết. Chỉ có sự
thực hành giáo pháp của bạn mới giúp ích vào lúc chết. Sự liên tục của ý thức
này sẽ tiếp tục, mặc dù cơ thể hiện tại sẽ bị bỏ lại phía sau. Tất cả các hiện
tượng này mà hình thức vật chất phụ thuộc, giống như sự giàu có, nơi
trú ẩn, sức mạnh, v.v., sẽ không giúp ích và sẽ không đi cùng bạn đến kiếp sống
tương lai. Chỉ có sự liên tục của ý thức mới đồng hành cùng bạn. Nếu bạn tập
hợp bất kỳ phẩm chất đức hạnh nào trên cơ sở ý thức này, bạn sẽ có thể mang
chúng theo. Tôi nghĩ tôi có thể nói rằng ngay cả khi chúng ta nói về các phẩm
chất tinh thần dựa trên cấp độ thô của tâm thức, chúng ta càng quen thuộc với
chúng thì chúng ta càng có thể để lại dấu ấn trên ý thức vi tế. Ví dụ, khi một
người có một lực tâm trí rất mạnh trên một đối tượng nhất định trong thời gian
thức, thì trong
khi ngủ, người đó có thể trải nghiệm nó bằng một ý thức vi tế trong giấc mơ.
Điều này cho thấy hai cấp độ tâm thức bổ sung cho nhau. Vì vậy, chúng ta càng
quen thuộc ngay cả ở các cấp độ ý thức thô hơn, thì ấn tượng trên các cấp độ vi
tế sẽ càng mạnh. Nếu bạn có mong muốn rất mạnh mẽ là thức dậy sớm, bạn có thể
thức dậy vào thời điểm đó, mặc dù trong trạng thái ngủ, ý thức là vi tế. Tương
tự như vậy, nếu bạn muốn tạo ra một số hiệu ứng trong kiếp sau thông qua việc
thực hành giáo pháp của mình, bạn không nên áp dụng một phong cách thực hành
thoải mái mà phải rất mạnh mẽ và thực hành với sự tỉnh thức. Tôi nghĩ rằng mức
độ thực hành của một người càng sâu sắc thì nó càng có thể mang lại nhiều sự
chuyển hóa và có thể ảnh hưởng đến người đó nhiều hơn. Vì vậy, chỉ có thực hành
giáo pháp mới giúp ích vào những thời điểm như vậy.
Ở đây,
các thiền định về sự hiếm có của hình thể con người quý báu và sự vô thường
được đề cập cùng nhau. Khi chánh niệm về bản chất tan rã trong chốc lát của nó,
bạn không nên lãng phí ngay cả khoảnh khắc ngắn nhất của cuộc sống con người.
Sau khi đọc xong thi kệ này, hãy tưởng tượng những giọt cam lồ chảy xuống từ cơ
thể của nhân vật trung tâm và đi vào bạn, và bản thân bạn đạt được sự nhận thức
về sự hiếm có của hình thể con người quý báu và sự vô thường của nó.
86.
Mặc dù tôi sợ ngọn lửa thiêu đốt của đau khổ
ở các cõi thấp hơn,
Xin truyền cảm hứng cho tôi để thật tâm quy y
Tam Bảo
Và nhiệt thành phấn đấu tránh xa điều bất
thiện và
Hoàn thành mọi tập hợp đức hạnh.
Hãy suy
ngẫm về những đau khổ của các cõi thấp: địa ngục, súc sinh và ngạ quỷ. Về các
cõi địa ngục, thật khó để chấp nhận những gì được viết trong a tỳ đạt ma
(abhidharma) và các văn bản liên quan, nhưng bất kể có những cõi địa ngục như
vậy hay không, chúng ta có thể suy ra rằng có một trạng thái đau khổ tột cùng.
Ví dụ, tôi thường nói rằng vì chúng ta có thân xác vật lý này với các tế bào
não, v.v., nên chúng ta không nghi ngờ gì về sự tồn tại của nó; nhưng nếu chúng
ta giải thích cấu trúc của một cơ thể với hệ thần kinh, và đặc biệt là các tế
bào não, cho một người từ một hành tinh khác, anh ta sẽ khó mà tin được. Sẽ rất
khó để thuyết phục anh ta. Tương tự như vậy, nếu chúng ta được cho xem nhiều
loại côn trùng và thực vật qua kính lúp, chúng ta sẽ tin rằng chúng tồn tại,
nhưng nếu ai đó nói với chúng ta rằng có những loài côn trùng này, v.v. khi
chúng ta chưa từng nhìn thấy chúng, thì sẽ rất khó để tin rằng có sự đa dạng
như vậy của sự sống. Vì vậy, vì chúng ta chưa từng trải qua địa ngục trong suốt
cuộc đời này, nên chúng ta không dễ bị thuyết phục. Chúng ta có xu hướng nghĩ
rằng, "Có thứ như vậy không?" Nhưng cũng rất khó để chứng minh rằng
chúng không tồn tại. Điều tốt nhất chúng ta có thể làm là nói rằng, "Tôi
hy vọng rằng những cõi như vậy hoàn toàn không tồn tại!"
Bản chất
của nghiệp, hay hành động, rất phức tạp và không thể tưởng tượng được. Chúng
ta biết rằng việc thuần hóa và cải thiện tâm trí của một người mang lại hạnh
phúc ngay cả trong cuộc đời này. Từ đó, chúng ta có thể suy ra rằng thông qua
việc rèn luyện tâm trí, người ta cũng có thể nuôi dưỡng những chứng ngộ cao,
cuối cùng dẫn đến trạng thái toàn trí. Các yếu tố rèn luyện tâm trí hướng tới
mục tiêu cao cả như vậy là những khía cạnh tích cực của tâm trí. Về mặt ngược
lại, nếu bạn nghĩ về điều đó, bạn sẽ thấy rằng những đau khổ về mặt cảm xúc thô
thiển như tức giận, v.v. gây ra rất nhiều bất hạnh. Điều này gần như dẫn chúng
ta đến suy luận rằng những cõi bất hạnh và đau khổ như vậy thật sự tồn tại. Nếu
một người tin rằng thông qua sức mạnh của các hành động đức hạnh, người ta có
thể đạt được một hình thức tốt hơn và sống ở một nơi tốt hơn, v.v., thì cũng có thể suy ra rằng những hành
động tiêu cực của một người thật sự mang lại những hậu quả không mong muốn như
tái sinh ở các cõi thấp hơn.
Chúng ta
biết rằng có hai loại tái sinh do trạng thái tâm thức thuần hóa và không thuần
hóa gây ra. Mặc dù hình thể con người là sản phẩm của trạng thái tâm thức
tốt, nhưng chúng ta vẫn đau khổ theo những cách rõ ràng ngay từ khi sinh ra. Vì
vậy, chúng ta có thể thấy rằng hình dạng con người thật sự là sản phẩm của tỷ
lệ hành động ít nhiều bằng nhau dựa trên trạng thái tâm thức tốt và xấu. Khi
trạng thái tâm thức tốt hơn có sức mạnh hơn, kết quả sẽ trong sạch hơn và cao
hơn, chẳng hạn như tái sinh ở những cõi cao hơn, như những tầng trời cõi dục,
cõi sắc và vô sắc. Vì những sự tái sinh này vẫn ở trong cõi luân hồi, nên chúng
vẫn còn gốc rễ vô minh của thái độ bám chấp tự ngã. Tùy theo những mức độ khác
nhau của tâm thức đạo đức, những kết quả có bản chất khác nhau. Giống như thế,
năng lực của tâm thức tiêu cực càng mạnh thì chúng sẽ mang đến những nỗi khổ
đau hơn. Việc một người có tái sinh ở trạng thái cao hơn hay không được
xác định bởi trạng thái tâm thức mà người đó có hiện tại. Vì vậy, nếu một người
khác với một người bình thường vì có thái độ đức hạnh, thì người đó có hy vọng
trải nghiệm trạng thái cao hơn trong tương lai. Đó là ý nghĩa của việc nói rằng
số phận tương lai của bạn nằm trong tay bạn. Vì vậy, hiện tại chúng ta đang ở
ngã ba đường.
Ở cõi
thấp của động vật, vật nuôi có phần khá hơn, nhưng, ví dụ, cá trong đại dương
phải trải qua tình huống mà những con lớn ăn thịt những con nhỏ hơn. Chúng phải
dành cả cuộc đời trong trạng thái như vậy, và không có khả năng nào để chúng
tích lũy công đức. Có một số cơ hội để động vật trên bề mặt trái đất tích lũy
công đức. Một thi kệ
nói rằng:
Nếu ai đó nhìn vào một bức tượng Phật trên
bức tranh tường,
Ngay cả khi trạng thái tinh thần của người đó
bị xáo trộn,
Người đó vẫn sẽ tích lũy công đức để có được
tầm nhìn
Của hàng triệu vị Phật trong tương lai.
Những
sinh vật dưới đại dương cũng bị ảnh hưởng bởi hành động của con người. Không
phải là coi trọng chúng, thái độ của người khác đối với chúng không phải là coi
chúng là chúng sinh mà là coi chúng là thức ăn. Thật đáng thương. Những sinh
vật này có một cuộc sống mà chúng chắc chắn coi trọng nhất, giống như chúng ta
vậy; chúng cũng có thái độ tự yêu mến bản thân. Niềm an ủi
duy nhất là một khi chúng bị bắt và đưa lên mặt đất khô ráo, chúng không phải
chịu đau khổ lâu. Những trạng thái đau khổ này là hiển nhiên và dễ thấy đối với
chúng ta. Khi một người nghĩ theo hướng này, thật sự rất đáng sợ khi ăn thịt. Ở
một nơi mà người ta có đủ mọi điều kiện cần thiết - rau củ, v.v. - thì tốt nhất
là ăn chay. Nhưng nếu bạn phải cân nhắc đến sức khỏe của mình và tính đến môi
trường, thì đó lại là một vấn đề khác. Vì vậy, nỗi đau khổ của động vật trên
hành tinh này đúng là
vô hạn.
Sau khi
suy ngẫm về trạng thái của động vật, hãy nghĩ rằng việc bạn có được tái sinh
vào trạng thái như vậy hay không sẽ được quyết định bởi chính nghiệp lực của
bạn. Sau khi quán chiếu về những trạng thái đáng sợ như vậy, người ta nên quy
y, đó là cánh cổng để trở thành Phật tử. Điều quan trọng nhất là phải suy ngẫm
về những phẩm chất của giáo pháp. Ở đây, điều rất quan trọng là phải hiểu được
cấu trúc của các lý luận được nêu trong các văn bản về logic chứng minh sự tồn
tại của trạng thái chấm dứt (diệt độ). Có thể phát triển suy luận về sự tồn tại
của trạng thái này bằng cách nhận ra thực tế rằng các ô nhiễm trong tâm thức
của chúng ta là ngoại lai và do đó có thể tách biệt khỏi bản
chất cốt lõi của tâm trí. Tuy nhiên, nhận thức như vậy phụ thuộc vào sự hiểu
biết về tính không theo trường phái tư tưởng trung quán cụ duyên phái (madhyamaka
prasangika) và quan điểm độc đáo của trường phái này về bản chất của các ô
nhiễm trong tâm thức. Nhìn chung, khi chúng ta có trải nghiệm thô thiển về ham
muốn, lòng căm thù, v.v., chúng ta thấy rằng sự hiểu biết của chúng ta về sự
tồn tại cố hữu của đối tượng mà chúng ta có những năng lực cảm xúc mạnh mẽ như
vậy cũng rất mạnh mẽ. Mặc dù trong cả trạng thái trung tính và trạng thái cảm xúc
mạnh mẽ, sự xuất hiện của bản chất cố hữu luôn hiện diện, nhưng trong trạng
thái sau, nó mạnh mẽ và rõ ràng hơn. Do đó, bạn có thể xác định đối tượng phủ
định trên cơ sở những trải nghiệm như vậy. Khi bạn có một lực bám víu rất mạnh,
bạn cảm thấy đối tượng của cảm xúc của mình là độc lập, tối cao, không thể thay
đổi, như thể nó luôn tốt đẹp.
Quá
trình này cũng áp dụng cho các trạng thái tiêu cực khác của tâm thức như lòng
căm thù: Bạn thấy đối tượng của lòng căm thù thật sự là người tồi tệ nhất, đáng
ghét nhất, v.v. Trong hai trạng thái - có sức mạnh cảm xúc mạnh hơn và không -
chúng ta biết chắc chắn rằng trạng thái sau dễ chịu hơn.
Mặc dù
các trạng thái tiêu cực của tâm thức như lòng căm thù và thái độ tự bám chấp
rất mạnh mẽ, nhưng chúng không có sự hỗ trợ hợp lệ hoặc nền tảng vững chắc. Mặt
khác, sự hiểu biết về tính không, mặc dù có thể rất yếu ở giai đoạn đầu, nhưng
có nền tảng hợp lệ và do đó có tiềm năng tăng lên đến mức tối đa. Do đó, chúng
ta càng tìm kiếm và phân tích tính không, thì nó càng trở nên rõ ràng và đáng
giá hơn, trong khi khi chúng ta kiểm tra quá trình nắm bắt các trạng thái tiêu
cực của tâm thức, chúng càng ít hợp lệ hơn và cuối cùng chúng được coi là hoàn
toàn xuyên tạc. Các trạng thái như sự hiểu biết về tính không là những phẩm
chất đức hạnh dựa trên ý thức. Không giống như sức nóng của nước hay sức mạnh
thể thao của một vận động viên - vốn là những khả năng vật lý và do đó không ổn
định - những phẩm chất tinh thần này có nền tảng rất vững chắc và ổn định. Bởi
vì chúng là những phẩm chất đức hạnh dựa trên tâm thức, nên chúng có tiềm năng
được tăng lên đến mức tối đa mà không cần phải phụ thuộc vào nỗ lực mới khi
người ta đã quen thuộc với chúng. Vì vậy, thật sự có một thứ gọi là pháp.
Hiện
tại, có thể khó suy ra sự tồn tại của một thứ gì đó như chân lý về sự chấm dứt
(diệt độ). Mặc dù tôi khó có thể giải thích từ kinh nghiệm của riêng mình,
nhưng tôi nghĩ người ta có thể hiểu rằng các phiền não có tiềm năng được thanh
lọc hay tịnh hóa. Nếu một thứ được gọi là sự chấm dứt như vậy không tồn tại,
thì đó là một vấn đề; nhưng nếu có một thứ như vậy tồn tại, thì thật sự có một
hy vọng lớn. Một trạng thái như vậy thực sự là sự giải thoát thật sự khỏi sự
ràng buộc. Khi bạn suy ngẫm về pháp, hãy nghĩ rằng chính Đức Phật đã trải qua
trạng thái này và đã chỉ ra con đường dẫn đến nó; do đó, ngài không lừa dối.
Những người bạn đồng hành mà người ta tìm kiếm, cộng đồng tăng đoàn, là những
người đi theo một vị thầy chân chính và đi trên con đường đúng đắn. Do đó, bạn
sẽ thấy ý nghĩa của Tam Bảo thật sâu sắc. Như đã giải thích trong Jhangchub
Lamrim Chenmo, người ta không thể tự nhiên đạt được sự trải
nghiệm về pháp chấm dứt (diệt độ) kết quả bằng cách duy trì trạng thái nhàn rỗi
và tận hưởng sự nhàn hạ; nó phải được thực hiện thông qua thiền định và thực
hành liên tục.
Để nhận
ra trạng thái chấm dứt như vậy, trước tiên bạn phải kiềm chế bản thân không đắm
chìm trong những điều tiêu cực. Do đó, cần phải tránh mười hành động bất
thiện.(33) Trong văn bản, lý do để tránh những hành động bất thiện này được
giải thích, với lời giải thích về luật nhân quả tại thời điểm này. Điều này có
cơ sở, bởi vì luật nhân quả quy định rằng nếu một người làm điều thiện, người
đó sẽ trải nghiệm sự thoải mái, và nếu một người làm điều ác, người đó sẽ trải
nghiệm đau khổ. Luật này không phải do đấng sáng tạo hay đức Phật tạo ra, mà là
một luật tự nhiên. Để trải nghiệm hạnh phúc, người ta phải kiêng những hành
động tiêu cực. Như đã nói trong A Tỳ Đạt Ma Câu Xá Luận của Thế Thân
(Abhidharmakosha của Vasubandhu):
- Khi cô
đọng lại, những hành động thiện và bất thiện được chứa đựng trong mười hành
động.
Những
hạn chế được áp dụng thông qua việc áp dụng đúng các phương thuốc đối trị được
gọi là mười hành động thiện (thập thiện giới).
Tuân
theo luật nhân quả là giới luật quy y (tam quy ngũ giới). Người đang thực hành
Lama Chöpa phải dựa trên những gì được viết ở đây để thực hành. Người ta không
phân biệt giữa những người thực hành Lama tốt hay xấu Lama Chopa chỉ dựa trên
sự sáng suốt của sự quán tưởng mà thôi. Những người tự nhận là hành giả của
Lama Chöpa mà không tuân theo luật nhân quả thì không phải là hành giả đúng
nghĩa; họ chỉ giống như những bức vẽ của hành giả. Nếu một người phủ nhận sự
tồn tại của luật nhân quả, thì người đó đang hành động trái với lời khuyên của
bậc thầy tâm linh, vì các bậc thầy khuyên chúng ta tuân theo luật nhân quả. Sự
phủ nhận như vậy cũng cấu thành sự mâu thuẫn với các giới luật liên quan đến
Tam Bảo. Chính bạn sẽ là người thua cuộc, vì không có sự khác biệt nào về phía
Tam Bảo. Việc tuân theo luật nhân quả không nên được coi là điều gì đó giúp ích
cho giáo pháp, mà đúng hơn là một hành động giúp ích cho hạnh phúc của chính
bạn. Bạn không nên có ý niệm: Mặc dù cá nhân tôi không cần giáo pháp,
nhưng nếu tôi không thực hành, giáo lý của Đức Phật có thể bị suy thoái. Đây là
thái độ sai lầm. Keutsang Jamyang Rinpoche đã nói trong Chagchen Zin-dri (Ghi
chú về Đại thủ ấn), một cuốn sách hướng dẫn thiền về tánh không: "Nếu một
người có ý niệm rằng việc thực hành pháp của mình góp phần vào pháp, hoặc làm lợi
cho pháp, thì đó là một thái độ sai lầm."
II. CÁC
GIAI ĐOẠN CHUNG CHO PHẠM VI TRUNG GIAN
87.
Bị sóng gió của ảo tưởng và nghiệp chướng dữ
dội xô đẩy như tôi,
Bị lũ quái vật biển - ba nỗi khổ -
Hãy truyền cảm hứng cho tôi phát triển một
khát khao mãnh liệt để được giải thoát
Khỏi đại dương vô biên khủng khiếp của sự tồn
tại.
Đoạn văn
này phác họa sự phản ánh về những đau khổ chung của luân hồi và về bản chất của
chân lý về đau khổ (khổ đế) và nguồn gốc của nó (tập đế), giúp chúng ta hiểu
được quá trình mà chúng ta quay cuồng trong vòng luân hồi này. Đoạn văn nói về
bốn chân lý cao quý (tứ diệu đế). Khi Đức Phật giảng dạy giáo pháp, trước tiên
Ngài đã giảng dạy bốn chân lý cao quý. Chủ đề này rất rộng lớn. Mặc dù người ta
phải thiền định về sự hiếm có của hình hài con người quý báu, v.v., tôi nghĩ
rằng việc suy ngẫm về những chân lý này sẽ mang lại nhiều thay đổi hơn trong
dòng tâm thức của một người. Nếu ngay từ đầu, người ta không thể xác định được
giáo pháp và phát triển sự chắc chắn rằng nó có giá trị to lớn, thì người ta sẽ
không thể tham gia vào việc thực hành đúng đắn. Đôi khi tôi cảm thấy trình tự
của lamrim nên được mô phỏng theo trình tự của bốn chân lý cao quý như chính
Đức Phật đã giải thích. Trong lamrim có mô tả về những đau khổ của cõi địa
ngục, nhưng rất khó để thuyết phục mọi người về sự tồn tại của chúng và để họ
tưởng tượng ra chúng. Thật ra không cần thiết phải làm như vậy, vì chúng ta đã
có đủ đau khổ với chính cơ thể của mình trên hành tinh này, nên người ta chỉ
cần suy ngẫm về những điều đó. Chúng ta đã tái sinh trong vô số kiếp và sự liên
tục của ý thức vẫn tiếp diễn. Ngay cả khi bạn nghĩ rằng bạn sẽ tiếp tục tái
sinh thành một con người, bạn có thể suy ngẫm về những đau khổ của con người:
lần đầu tiên sinh ra, rồi
trưởng thành, già đi và chết đi, v.v. Nếu bạn tiếp tục trong chu kỳ này, hãy
nói là hàng trăm, hàng nghìn và hàng triệu lần, thì thật sự không có nhiều ý
nghĩa trong đó. Do đó, nếu có bất kỳ khả năng nào để chấm dứt sự luân chuyển vô
nghĩa này, thì đã đến lúc chúng ta phải tìm kiếm nó.
"Người
lãnh đạo" của chúng ta thật sự là những ô nhiễm và hành động tiêu cực. Nếu
một người không thể nổi loạn chống lại và vượt qua những yếu tố có hại nhất đó,
thì người đó không thật sự là con người. Thay vào đó, nếu một người giữ chúng
bên trong chính mình và luôn đổ lỗi cho những linh thức có hại bên ngoài và coi
chúng là kẻ thù tồi tệ nhất của mình, thì điều này thật sự khá trái ngược với
việc thực hành Bồ đề tâm. Nếu tôi là một linh thức có hại và ai đó chỉ tay vào
tôi và nói, "Bạn là một linh hồn có hại", tôi sẽ rất vui vì điều đó
cho thấy người buộc tội tôi không thể xác định được kẻ thù của chính mình, và
do đó dễ bị tổn thương trước những tác hại của tôi. Nếu một người thật sự thực
hành Bồ đề tâm đúng đắn và xem tất cả chúng sinh là bạn bè, thì những linh thức
có hại sẽ không làm hại người đó, vì người đó sẽ bất khả xâm phạm.
Những
đau khổ về mặt cảm xúc như sự gắn bó được gọi là "mũi tên hoa", bởi
vì, giống như những mũi tên hoa, chúng không thể xuyên thủng bất cứ thứ gì một
cách dữ dội, nhưng chúng lại ảnh hưởng đến chúng ta theo một cách nhẹ nhàng.
Những phiền não rất có hại. Khi chúng ta có chúng theo cách rõ ràng và hiển
nhiên, chúng ta quên mất bản chất hủy diệt của chúng. Nếu, dưới ảnh hưởng của
những yếu tố có hại này, bạn đắm chìm trong những hành động tiêu cực, thì chắc
chắn là bạn sẽ phải trải qua những hậu quả. Vì vậy, bị bệnh, chẳng hạn, thật sự
là hậu quả của những hành động trong quá khứ của chính bạn. Có thể có một chút
tác hại từ những người khác như những linh thức bên ngoài, nhưng chủ yếu là hậu
quả của những hành động của chính bạn. Tương tự như vậy, hạnh phúc mà bạn trải
nghiệm về cơ bản là hậu quả của những hành động của chính bạn; các hộ pháp có
thể cung cấp sự hỗ trợ hoàn cảnh có thể dẫn đến kết quả sớm hơn của các hành
động, và sau đó nhận toàn bộ công lao cho điều đó! Kết quả là họ được thưởng
bằng lễ vật cúng dường torma!
Khi cơn
giận dữ nổi lên, những phản ứng như hét vào mặt mọi người và xúc phạm họ, v.v.
tự nhiên sẽ xảy ra; nó rất tự phát, và bạn sẽ đắm chìm vào những hành động tiêu
cực. Những hậu quả khó chịu đang xảy ra được trải nghiệm ngay
tại thời điểm đó. Ngay tại thời điểm đó, ngay cả biểu cảm trên khuôn mặt của
bạn cũng thay đổi và bạn cảm thấy rất khó chịu và căng thẳng; đó chỉ là khởi
đầu của đau khổ. Kết quả là, khi một người đắm chìm trong một hành động tiêu
cực, nó để lại dấu ấn trên tàng thức. Khi chúng ta nói về nền tảng mà các dấu
ấn trên tàng thức được lưu lại, thì có hai loại: nền tảng lâu dài là cái tôi
đơn thuần và nền tảng tạm thời là ý thức. Những dòng này trong một lời cầu
nguyện do Đức Đạt Lai Lạt Ma đầu tiên, Gedun Drubpa, viết, giúp ích rất nhiều:
Suy ngẫm về lòng tốt của tất cả chúng sinh
nói chung,
Và vun đắp sự tôn trọng đối với những người
tâm linh nói riêng.
Chừng
nào các ô nhiễm chưa bị dập tắt, người ta không bao giờ có thể vượt qua đau khổ
hoàn toàn; do đó, cho đến khi đạt được giai tầng như vậy, đau khổ vẫn vô hạn.
Tôi nghĩ rằng trong số những người thực hành Lamrim có những người có đức tin
mạnh mẽ vào giáo pháp. Đối với những người có đức tin mạnh mẽ nhưng không hiểu
nhiều, tốt nhất là nên được hướng dẫn bắt đầu bằng việc quán chiếu về sự hiếm
có của hình hài con người quý báu. Nhưng, như đã đề xuất trước đó, có một số
loại người mà tốt hơn là nên hướng dẫn dựa trên bốn chân lý cao quý, mặc dù,
nhìn từ góc độ hời hợt, có vẻ như họ đang được dẫn dắt ở phạm vi trung bình
trước khi đến phạm vi nhỏ. Sự hướng dẫn như vậy sẽ mang lại cho họ sự hiểu biết
rất toàn diện, bởi vì khi ai đó được hướng dẫn theo trình tự đó, thì tự nhiên
là người đó sẽ thấy được tiềm năng của hình hài con người quý báu và giá trị
của nó. Người ta có thể thấy rằng vị đạo sư rất có giá trị thông qua một quá
trình như vậy. Bằng không, nếu giá trị của vị đạo sư được thiết lập bằng cách
trích dẫn các câu kinh và mật tông ngay từ đầu, thì sẽ rất khó để một loại
người nhất định chấp nhận. Trước hết, người đó sẽ đặt câu hỏi về tính hợp lệ
của chính kinh điển.
88.
Tôi đã từ bỏ quan điểm coi nhà tù không thể
chịu đựng được này
Của luân hồi là một khu rừng khoái lạc;
Hãy truyền cảm hứng cho tôi để duy trì ba sự tu tập, kho tàng của những bậc
thánh giả,
Và do vậy giương ngọn cờ giải thoát.
Ý nghĩa
của "sự tồn tại luân hồi" trong đoạn văn này là trạng thái mà những
đau khổ về mặt cảm xúc được ưu tiên và không bị tổn hại. Bất kể bạn có thể tận
hưởng cuộc sống thịnh vượng nào với tư cách là một con người hay chư
thiên(deva), bạn vẫn thấy mình trong sự tồn tại luân hồi. Bạn thậm chí có thể
đạt được trạng thái sinh ra cao hơn như "đỉnh cao của sự tồn tại", ở
giai đoạn đó, bạn tạm thời không trải qua đau khổ hoặc thậm chí là hạnh phúc
thô thiển, dao động, chỉ duy trì ở trạng thái rất trung tính. Trong trạng thái
này, những suy nghĩ khái niệm thô thiển đã chấm dứt, vì vậy bạn tạm thời trải
nghiệm sự bình yên và hạnh phúc lớn lao, giống như sự hòa tan vào trạng thái
chấm dứt, trong một thời gian dài. Nhưng vì bạn vẫn sẽ có thái độ tự chấp bên
trong mình, bạn sẽ không đạt được sự giải thoát. Miễn là còn có những ô nhiễm
bên trong bạn, sẽ không có hạnh phúc. Do đó, luân hồi được so sánh với nhà tù.
Tham chiếu đến việc cầm "cờ giải thoát" là thực hành đạo đức, nhiều
hơn trong bối cảnh của phạm vi trung bình. Việc rèn luyện định an trụ và tuệ
giác đặc biệt được giải thích trong Lama Chopa trong phần về phạm vi lớn.
III. CÁC
GIAI ĐOẠN CỦA PHẠM VI LỚN
89.
Tôi đã xem xét tất cả những chúng sinh đau
khổ này là
Mẹ của tôi, những người đã tử tế chăm sóc tôi
hết lần này đến lần khác;
Truyền cảm hứng cho tôi phát triển lòng từ bi
chân thành
Giống như một người mẹ yêu thương đứa con quý
giá của mình.
Đoạn văn
này phác thảo việc thực hành Bồ đề tâm. Trong Kachem Lung Kurma, Yongdzin Yeshe
Gyaltsen được trích dẫn:
Các vị Bồ tát có năng lực cao hơn rèn luyện
Theo các kỹ thuật hoán đổi bản thân với người
khác,
Và các vị Bồ tát có căn cơ thấp hơn luyện tập
Theo các kỹ thuật của phương pháp nhân quả
bảy điểm.
Trong
cả hai trường hợp, bạn đều tu tập lòng từ bi. Để đạt được Bồ đề tâm chân chính,
cần phải có lòng từ bi, điều này phụ thuộc vào việc đã phát triển lòng từ bi
tập trung vào tất cả chúng sinh. Về các kỹ thuật để tu tập lòng từ bi như vậy,
hai hệ thống chính đã xuất hiện: phương pháp nhân quả bảy điểm và phương pháp
bình đẳng và trao đổi bản thân với người khác. Trong văn bản này, cả hai hệ
thống này đều được tích hợp thành một phương pháp duy nhất.
Sau
khi nhận ra người khác là mẹ và nhớ lại lòng tốt của họ, người ta phải đền đáp
họ. Lòng từ bi của bạn càng mạnh mẽ, thì sự phát sinh lòng từ bi và tình yêu
của bạn cũng như thái độ khác thường sẽ càng mạnh mẽ.
90.
Vì không ai mong muốn ngay cả nỗi đau khổ nhỏ
nhất
Cũng không bao giờ có đủ hạnh phúc,
Không có sự khác biệt giữa tôi và người
khác;
Do đó, hãy truyền cảm hứng cho tôi để vui
mừng khi người khác hạnh phúc-
Đoạn
văn này giải thích về thực hành hoán đổi bản thân với người khác. Đối với thực
hành này, không có kỹ thuật nào vượt trội hơn những kỹ thuật được nêu trong
Hướng Dẫn Bồ Tát Đạo (Bodhisattvacharyavatara) mà bạn có thể khá quen thuộc.
Ngoài thái độ tự chấp, thái độ tự yêu mến được các vị Bồ tát coi là một trong
những kẻ thù đặc biệt tệ hại của họ. Đối với chúng ta, hai loại ý thức này,
thái độ tự chấp và thái độ tự yêu mến, giống như cặp song sinh. Chúng tồn tại
bên trong chúng ta như không thể tách rời; chúng hỗ trợ lẫn nhau. Thông qua sức
mạnh đạt được sự chứng ngộ trực tiếp về tính không và con đường thiền định, bạn
có thể từ bỏ thái độ tự chấp. Vì vậy, ở giai đoạn đó, chỉ còn lại thái độ tự
yêu mến. Thái độ tự yêu mến này có nhiều cấp độ khác nhau, tinh tế và thô thiển
hơn. Đối với một vị Bồ tát rất mạnh mẽ chưa từ bỏ những ảo tưởng, thái độ tự yêu bản thân sẽ không
mạnh mẽ như thái độ tự chấp. Nhưng thái độ tự chấp và tự yêu bản thân trong
chúng ta vẫn thoải mái, vì chúng ta không nổi loạn chống lại chúng. Chúng ta
đọc bản gốc về trí tuệ, chúng ta tụng Lama Chopa, nhưng điều đó không ảnh hưởng
gì đến chúng. Không có gì gây ra bất kỳ mối đe dọa nào cho chúng.
Từ
đây trở đi, bản văn giải thích những bất lợi của thái độ tự yêu bản thân và
những lợi thế của thái độ trân trọng phúc lợi của người khác.
91.
Căn bệnh mãn tính này của việc tự yêu bản
thân
Là nguyên nhân của đau khổ không mong muốn;
Nhận ra điều này, nguyện tôi được truyền cảm
hứng để đổ lỗi, oán giận
Và tiêu diệt con quỷ khổng lồ của sự tự yêu
bản thân này.
92.
Trân trọng những bà mẹ tôi và tìm cách bảo vệ
họ trong hạnh phúc
Là cánh cổng dẫn đến những đạo đức vô
hạn;
Nhìn thấy điều này, nguyện tôi được truyền
cảm hứng để trân trọng họ hơn sự sống của,
Ngay cả khi họ trở thành kẻ thù của tôi.
93.
Tóm lại, chúng sinh trẻ con chỉ lao động vì
lợi ích của riêng mình,
Trong khi các vị Phật chỉ làm việc vì người
khác;
Hiểu được sự khác biệt giữa lỗi lầm và đức
hạnh của chúng,
Nguyện tôi xin được truyền cảm hứng để có thể
trao đổi bản thân mình với người khác.
Những
đoạn văn này giải thích khả năng trao đổi bản thân với người khác. Ở đây trong
bản gốc có nói rằng không cần phải giải thích chi tiết về việc thực hành này,
nhưng tóm lại, người ta có thể thấy những bất lợi và lợi thế của việc trân
trọng bản thân và người khác chỉ bằng cách so sánh bản thân và Đức Phật.
Thiền
Về Sự Bình Thản
Kyabje
Trijang Rinpoche đã có một bài thiền rất độc đáo về sự tu tập sự bình thản,
giải thích nó trong bối cảnh của các chân lý thông thường và chân lý tối hậu
(thế đế và chân đế),
1.
Phần đầu tiên, liên quan đến chân lý thông thường, được chia thành hai điểm:
(a) quan điểm của người khác và (b) quan điểm của bản thân. Lần lượt, mỗi phần
này được chia thành ba phần:
a)
Ba yếu tố để tu tập sự bình thản từ quan điểm của người khác được mô tả dưới
đây.
Đầu
tiên là suy nghĩ rằng tất cả chúng sinh, bao gồm cả bản thân bạn, không mong
muốn đau khổ và do đó không có lý do gì để thiên vị hoặc phân biệt đối xử.
Thứ
hai là sự thừa nhận rằng chúng sinh và bản thân bạn đều mong muốn hạnh phúc như
nhau, nhưng lại thiếu nó; do đó, không có lý do gì để phân biệt đối xử. Giống
như một tình huống khi có nhiều người ăn xin - không có lý do gì để phân biệt
đối xử giữa họ khi chúng ta bố thí cho họ.
Điểm
đầu tiên là tóm tắt và điểm thứ hai là giải thích.
Điểm
thứ ba giải thích rằng tất cả chúng sinh đều bình đẳng trong việc thiếu hạnh
phúc. Mặc dù họ mong muốn hạnh phúc và tránh đau khổ, nhưng họ vẫn bị đau khổ.
Tương tự như vậy, nếu nhiều bệnh nhân mắc cùng một căn bệnh, thì không có lý do
gì để phân biệt đối xử giữa họ khi điều trị cho họ.
Đây
là ba yếu tố theo quan điểm của người khác. Người ta rèn luyện thái độ,
"Tôi sẽ không bao giờ phân biệt đối xử giữa các chúng sinh khi tôi giúp họ
vượt qua đau khổ và đạt được hạnh phúc."
b)
Ba yếu tố để nuôi dưỡng sự bình thản theo quan điểm của bản thân liên quan đến
ý tưởng rằng nếu một người muốn nhìn nhận mọi thứ từ theo quan điểm của
người khác, cần phải thấy tất cả họ đều bình đẳng với mình.
Đầu
tiên, người ta có thể nghĩ rằng, "Trong số những người khác, một số người
làm hại tôi và một số người giúp tôi", và do đó có thể cố gắng biện minh
cho thái độ phân biệt đối xử. Sau đó, người ta nên suy ngẫm về thực tế rằng tất
cả chúng sinh đều là họ hàng, mẹ, bạn bè, v.v. của mình. Họ đã giúp mình trong
quá khứ và đang giúp mình bây giờ, và họ cũng sẽ giúp mình trong tương lai. Qua
những dòng lý luận như vậy, người ta đi đến kết luận rằng không có lý do gì để
phân biệt đối xử.
Thứ
hai, người ta có thể nghĩ rằng, "Mặc dù thỉnh thoảng chúng sinh có thể
giúp mình, nhưng họ vẫn có hại hoặc trung lập, và những người trung lập có thể
bị bỏ mặc vì thật ra họ hoàn toàn không liên quan đến mình". Thái độ như
vậy cũng sai. Để đưa ra một ví dụ: Mặc dù tất cả những người đã đóng góp vào
việc xây dựng ngôi chùa này, chẳng hạn như những người bán gỗ và xi măng, v.v.,
đều không có ở đây, nhưng gián tiếp họ đã giúp ích cho chúng ta. Vì vậy, khi
một người suy nghĩ theo hướng này, người đó thấy rằng có nhiều dịp người khác
giúp đỡ và ít dịp họ làm hại hơn. Kẻ thù đặc biệt rất tử tế, vì họ đóng vai trò
là động lực cho việc thực hành của chính mình, như được giải thích kỹ lưỡng
trong Hướng Dẫn Bồ Tát Đạo (Bodhisattvacharyavatara). Đó là kỹ thuật thứ hai để
nuôi dưỡng sự bình thản.
Thứ
ba, người ta có thể nhận ra rằng về phần mình, người đó chịu ảnh hưởng của
nghiệp và nhiều ô nhiễm và tương tự như vậy, những chúng sinh khác cũng chịu
ảnh hưởng của nghiệp và ô nhiễm. Như đã giải thích trong Hướng Dẫn Bồ Tát Đạo,
không có lý do gì để một người có bản chất vô thường, đau khổ và thói quen lại
căm ghét một người có cùng bản chất.
2.
Phần thứ hai giải thích về việc tu tập sự bình thản theo nghĩa tối thượng. (Từ
"tối thượng" này không nên được hiểu là ám chỉ chân lý tối thượng của
tính không - mà đúng hơn, nó có nghĩa là lời giải thích này tương đối tối
thượng khi so sánh với nghĩa của phần trước.)
Đầu
tiên, nếu có một hiện tượng như một người là một kẻ thù cần phải bị
loại bỏ, thì Đức Phật, người có tâm toàn tri, nên nhìn thấy kẻ thù đó. Đức Phật
chưa từng nhìn thấy một người như vậy; Ngài nhìn thấy tất cả mọi người như bạn bè.
Ngoài ra, kẻ thù và bạn bè thực ra là họ hàng bà con.
Cũng như Gungtang Rinpoche đã nói:
Ngay cả người bạn thân nhất của bạn
ngày hôm nay,
Nếu bị cuốn vào một sự hiểu lầm nhỏ do
một vài lời nói gây khó chịu,
Có thể trở thành kẻ thù tồi tệ nhất
của bạn vào ngày mai;
Vì vậy, câu hỏi về gần và xa kết thúc
ở đó.
Thứ
hai, những "kẻ thù" này có thể thay đổi, vì vậy họ không phải là vĩnh
viễn. Cũng như được giải thích trong Chatu-shataka Shastra của Thánh Thiên
(Aryadeva), "Nếu có một kẻ thù cuối cùng, Đức Phật nên nhìn thấy kẻ thù
đó; và một người như vậy không nên thay đổi, mà điều đó không đúng."
Thứ
ba, như đã giải thích trong Luận về Nghiệp, kẻ thù và bạn bè thật sự được đặt
ra trong sự phụ thuộc lẫn nhau và do đó chỉ là tương đối. Chúng ta có thể nói rằng
kẻ thù và bạn bè tồn tại ở cấp độ thông thường hoặc tương đối, nhưng điều chúng
ta thật sự đang cố gắng ngăn chặn là trạng thái tiêu cực của tâm thức về lòng
căm thù và sự gắn bó liên quan đến kẻ thù và bạn bè. Chúng ta không ngăn chặn
việc nhận ra ai đó là kẻ thù và bạn bè mà đang cố gắng ngăn chặn những cảm xúc
dao động của chúng ta dựa trên việc có kẻ thù và bạn bè ở cấp độ tương đối. Ví
dụ, Đức Phật coi tất cả chúng sinh là bạn bè, nhưng ngài không tạo ra bất kỳ sự
gắn bó nào. Thật sự có những linh thức có hại cản trở sự phát triển của giáo
pháp, nhưng người ta không nên căm ghét họ chỉ vì điều đó. Các dòng lý luận
trong điểm thứ ba này thật sự không phủ nhận sự tồn tại thông thường của kẻ thù
và bạn bè, mà đúng hơn là chúng phủ nhận sự tồn tại cố hữu của kẻ thù và bạn
bè. Chính sự hiểu biết này về kẻ thù và bạn bè là tồn tại cố hữu đã làm phát
sinh các trạng thái tiêu cực của tâm thức như lòng căm thù và sự gắn bó.
Vì
vậy, tổng cộng chín điểm thiền định để nuôi dưỡng sự bình thản đã được giải
thích. Chúng rất sâu sắc. Những phương pháp này được sắp xếp và giải thích
theo cách rất thực tế và có nguồn gốc từ Hướng Dẫn Bồ Tát Đạo
(Bodhisattvacharyavatara) và Bảo Hành Vương chính Luận (Tràng Hoa Quý Báu-Ratnavali).
Thật tốt khi nghiên cứu và thực hành hai văn bản này cùng nhau.
Nếu
bạn định thực hành hai kỹ thuật chính để vun trồng bồ đề tâm theo cách tích
hợp, trước tiên bạn nên vun trồng sự bình thản. Đây là sự bình thản cũng phổ
biến đối với các thừa thấp hơn; do đó, sự bình thản được ví như một mặt đất
bằng phẳng được làm ẩm bởi tình yêu thương, như một bậc thầy đã
mô tả trong câu thi kệ sau:
Con cầu xin nguồn cảm hứng của ngài,
hỡi Đấng toàn Tri-
Ngài đã đạt được quả tối thượng của
cây bồ đề tâm,
Sinh ra từ hạt giống của lòng từ bi
không ngừng,
Được làm ẩm bởi tình yêu thương trong
đất bình thản.
Thứ
tự phát sinh là (1) bình thản; (2) nhận ra tất cả chúng sinh là mẹ; (3) nhớ lại
lòng tốt của họ; (4) đền đáp lòng tốt của họ; tại thời điểm đó, (5) sự bình
thản đặc biệt được vun đắp từ quan điểm của bản thân và người khác; (6) sự suy
ngẫm về những bất lợi của thái độ tự yêu bản thân; (7) hiểu được những lợi ích
của việc yêu người khác. Từ đó nảy sinh một lòng từ bi rất độc đáo được tạo ra
bởi thái độ trao đổi bản thân với người khác. Nó hoàn toàn khác với tình yêu
được tạo ra trước đó. Trạng thái từ bi này mạnh mẽ hơn nhiều so với trạng thái
được vun đắp và tạo ra bằng cách nhận ra những người mẹ, nhớ lại lòng tốt của
họ và đền đáp lại. Sau đó là sự trao đổi thật sự của bản thân với người khác.
Đến lượt mình, điều này được theo sau bởi thực hành (8) cho và (9) nhận, được
tạo ra bởi tình yêu thương và lòng từ bi tương ứng; và sau đó (10) phát triển
thái độ đặc biệt khác thường, dẫn đến (11) việc vun đắp bồ đề tâm thật sự.
94.
Tự yêu bản thân là cánh cửa dẫn đến
mọi sự sa ngã,
Trong khi yêu mẹ tôi là nền tảng của
mọi điều tốt đẹp;
Xin truyền cảm hứng để tôi biến cốt
lõi sự thực hành của mình thành
Yoga trao đổi bản thân với người khác.
Ở
đây, bạn phải phát triển niềm tin, "Không có sự thực hành nào cao hơn sự
thực hành trao đổi bản thân với người khác. Đây là cốt lõi của mọi giáo lý; do
đó, tôi sẽ dành toàn bộ nỗ lực của mình để tham gia vào sự thực hành vĩ đại này
của 'cho và nhận'
95.
Do đó, hỡi các bậc thầy từ bi đáng
kính,
Xin gia hộ cho tôi rằng mọi
nghiệp chướng và đau khổ
Của những người mẹ lưu chuyển chín
muồi trên tôi ngay bây giờ,
Và rằng tôi có thể trao tặng người
khác hạnh phúc và những việc làm tốt của mình
Để tất cả chúng sinh có được hạnh phúc.
Đây
là sự thực hành thật sự, được thực hiện liên quan đến sự hình dung về cho và
nhận. Long Thọ (Nagarjuna) đã giải thích điều này trong Ratnavali như sau:
Nguyện
những quả tiêu cực của họ chín muồi trên tôi,
Và
những quả tích cực của tôi chín muồi trên họ.
Khi
Panchen Lama Lozang Chökyi Gyaltsen lần đầu tiên biên soạn văn bản này, dòng
đầu tiên đã không được đưa vào. Vì nó rất mạnh mẽ, nên ông được yêu cầu chèn
thêm một dòng nữa. Do đó, có năm dòng trong câu kệ này. Sau khi suy ngẫm về
những ưu điểm và nhược điểm của hai loại thái độ, tại thời điểm mà một người
thật sự tạo ra một sự thay đổi nhất định trong dòng tâm thức của mình, người đó
cầu nguyện với vị đạo sư, "Vì vậy, con cầu xin, hỡi vị đạo sư từ bi nhất,
cầu mong những chướng ngại và đau khổ tiêu cực của tất cả chúng sinh khác ngay
lập tức đến với con và cầu mong con có thể chia sẻ đức hạnh và hạnh phúc của
mình với những chúng sinh khác." Thật tốt khi đọc câu kệ này ít nhất ba
lần.
Mặc
dù trong văn bản, chúng ta thấy những đau khổ, chướng ngại và tiêu cực được đề
cập cùng nhau, nhưng khi bạn thực hành, bạn nên thay vào đó hãy hình dung
chúng riêng lẻ, khi bạn đọc chúng. Đầu tiên, tất cả những đau khổ dưới dạng một
đống đen, hoặc đám mây, hoặc dưới dạng chất lỏng màu đen hòa tan vào sâu trong
tim bạn tại điểm mà bạn thường hình dung ra sự tập trung. Đó là nơi bạn có cảm
giác mạnh mẽ về "tôi". Hãy tưởng tượng chúng hòa tan vào giọt bất
diệt của bạn. Trong lần lặp lại thứ hai, tất cả các nguyên nhân của những đau
khổ này, thái độ tự chấp và các dẫn xuất của nó như lòng căm thù, v.v., hòa tan
vào giọt bất diệt. Sau đó, trong lần lặp lại thứ ba, những dấu ấn do các ô
nhiễm để lại, là những chướng ngại vật đối với sự toàn tri, nên được hình dung
dưới dạng nhiều loài côn trùng đáng sợ. (Thật buồn cười, tôi thấy sâu bướm rất
đáng sợ!) Bạn có thể hình dung những con côn trùng đáng sợ đến từ mọi hướng và
tan biến vào giọt nước bất diệt ở tim bạn, và tưởng tượng rằng chúng đang tiêu
thụ cơ thể và tâm trí quý giá của bạn. Mọi người thường thấy bọ cạp rất đáng
sợ; một số thậm chí không đề cập đến tên của nó, chỉ gọi nó là "những điều
tiêu cực"!" Nếu thực hiện một hình dung như vậy hoàn tất, nó thật sự
gây hại cho thái độ tự yêu bản thân, vì nó mang lại trải nghiệm về mối đe dọa
đối với cảm giác về sự trường tồn và độc lập thường gắn liền với cảm giác
"Tôi" của chúng ta.
Sau
khi đã nhận lấy mọi đau khổ và ô nhiễm, v.v. cho bản thân, tiếp theo hãy phát
triển thực hành từ bi bằng cách cho đi. Hãy trao tặng tất cả những phẩm chất
tốt nhất trong bản thân bạn, đức hạnh, sự giàu có, cơ thể và mọi thứ. Chúng nên
được trao tặng cho những chúng sinh khác mà không có bất kỳ cảm giác keo kiệt
nào.
Thực
hành nhận mọi loại đau khổ có thể được mở rộng bằng cách nhận lấy những chướng
ngại đối với sự toàn trí từ các vị Bồ tát ở các cấp độ cao. Trên thực tế, bạn
không thể lấy bất cứ thứ gì từ những người chỉ mới đạt đến sự giác ngộ - nhưng
bạn có thể trao tặng đức hạnh của mình để họ có thể tăng cường sức mạnh của các
phương thuốc giải độc để dập tắt những chướng ngại đối với sự toàn trí. Tương
tự như vậy, bạn không thể nhận bất cứ điều gì tiêu cực từ vị thầy của mình hoặc
từ Đức Phật, nhưng có là thứ bạn có thể cho đi. Bạn không thể nghĩ rằng vị đạo
sư và các vị Phật là thiếu hạnh phúc và
bạn có thể chia sẻ hạnh phúc của mình, mà đúng hơn, bạn có thể tưởng tượng các đức
tính của mình dưới dạng các lễ vật và sau đó thực hiện các lễ vật này cho họ.
96.
Mặc dù thế giới và chúng sinh trong đó
đầy rẫy những quả báo của điều ác,
Và những đau khổ không mong muốn đổ
xuống tôi như mưa,
Xin truyền cảm hứng cho tôi để xem chúng
như phương tiện để làm cạn kiệt kết quả của nghiệp tiêu cực,
Và coi những điều kiện khốn khổ này
như một con đường.
Từ
đây trở đi, văn bản giải thích về việc thực hành chuyển hóa tư tưởng. Hầu hết
bảy điểm của bảy điểm chuyển hóa tư tưởng đều được đưa vào đây. Vào thời điểm
suy đồi này, khi chúng ta gặp phải những hoàn cảnh bất lợi, chúng ta nên có thể
đưa những yếu tố này vào bối cảnh thực hành Bồ đề tâm. Bạn không nên để mình
rơi vào ảnh hưởng của những hoàn cảnh này mà thay vào đó nên quyết tâm rằng
trong bất kỳ hoàn cảnh nào, bạn sẽ thực hành Bồ đề tâm, cho dù bạn ốm hay khỏe.
Trong cả kiếp này và kiếp sau, bạn phải có quyết tâm tiếp tục thực hành Bồ đề
tâm. Vì vậy, khi bạn tận hưởng hạnh phúc, bạn nên dành tặng nó cho hạnh phúc
của tất cả chúng sinh.
97.
Tóm lại, bất kể những hình tướng nào
có thể xuất hiện, dù tốt hay xấu,
Xin truyền cảm hứng cho tôi để đưa họ
vào con đường nâng cao hai Bồ đề tâm
Thông qua việc thực hành năm lực
lượng, bản chất của toàn bộ giáo pháp -
Và do đó chỉ tận hưởng một tâm trí
hạnh phúc.
Đoạn
văn này giải thích cách thực hành trọn một đời người trên căn bản hàng ngày. Nó
giải thích những gì được gọi là năm năng lực:
1) Sức mạnh của ý định.
Đây là ý định tham gia vào một hoạt động. Khi bạn thức dậy vào buổi sáng, bạn
phải phát triển ý định: Trong suốt ngày hôm nay, tôi sẽ tham gia vào việc thực
hành đúng đắn của Bồ đề tâm, đặc biệt là rèn luyện thái độ trao đổi bản thân
mình với người khác. Đây là sự chuẩn bị.
2) Sức mạnh của sự quen
thuộc. Như đã giải thích trước đây, sức mạnh của các phẩm chất tốt đẹp
của tâm phụ thuộc vào sự quen thuộc với chúng. Chỉ hình dung và thiền định một
lần sẽ không giúp ích nhiều. Vì vậy, khi bạn gặp những chúng sinh đau khổ, bạn
nên nhớ lại thực hành này. Trên thực tế, mọi hoàn cảnh đều nên nhắc nhở một
người về việc thực hành Bồ đề tâm; đó là ý nghĩa của sức mạnh của sự quen
thuộc. Điều này rất quan trọng đối với tất cả các thực hành.
3) Sức mạnh của các
hành động công đức. Điều này ám chỉ việc tham gia vào các hành động
công đức để tăng cường thực hành Bồ đề tâm.
4) Sức mạnh của sự từ
chối, tức là kiềm chế những việc làm xấu.
5) Sức mạnh của nguyện
vọng. Khi bạn đi ngủ, bạn nên hồi hướng tất cả công đức, đặc biệt là từ
việc thực hành Bồ đề tâm, cho phúc lợi của tất cả chúng sinh.
Cố gắng tích hợp những năng lực này mỗi ngày là cách bạn nên
thực hành. Trạng thái tâm trí của một hành giả như vậy sẽ không bị xáo trộn bởi
bất kỳ hoàn cảnh bên ngoài nào, dù chúng thuận lợi hay bất lợi.
98.
Xin truyền cảm hứng cho
tôi để ngay lập tức kết hợp bất cứ điều gì tôi gặp phải vào thiền định
Bằng phương tiện khéo
léo của việc có bốn ứng dụng,
Và để làm cho sự tái
sinh thuận lợi này trở nên xứng đáng
Bằng cách thực hành lời
khuyên và chí nguyện của việc rèn luyện tâm trí.
Đoạn văn này nói về việc sử dụng bốn hành động. Đó là (1) tích lũy công đức; (2) thanh lọc những
hành động tiêu cực; (3) dâng torma cho những linh thức có hại; và (4) giao phó
cho những vị hộ pháp với sự hoạt động. Ở đây, người ta yêu cầu các linh
thức có hại gây ra nhiều tác hại hơn cho chính mình, vì nếu chúng làm vậy, điều
đó sẽ ảnh hưởng đến thái độ tự yêu bản thân của người đó - thông thường chúng
ta sẽ yêu cầu chúng không làm phiền chúng ta. Ở đây, nó cũng đề cập đến việc
yêu cầu các hoạt động của các hộ pháp để có một thực hành chuyển hóa tư tưởng
rất thành công. Sau đó, văn bản tiếp tục giải thích mười tám chí nguyện chuyển
hóa tư tưởng và các giới luật của thực hành chuyển hóa tư tưởng.
Tám Bài Kệ Về Chuyển Hóa
Tư Tưởng
Bây giờ tôi sẽ đọc và giải thích ngắn gọn một trong những văn
bản quan trọng nhất về chuyển hóa tư tưởng, Lojong Tsigyema (Tám bài kệ về
chuyển hóa tư tưởng). Văn bản này được biên soạn bởi Geshe Langri Tangba, một
vị bồ tát rất khác thường. Bản thân tôi đã đọc nó hàng ngày và nhận được sự
truyền lại với bình luận từ Kyabje Trijang
Rinpoche.
(i)
Với quyết tâm hoàn thành
Phúc lợi cao nhất cho
tất cả chúng sinh,
Những người hơn cả một
viên ngọc ước,
Tôi sẽ học cách trân
trọng họ vô cùng.
Người đang cầu nguyện: Mong tôi có thể xem họ như một viên ngọc
quý vì họ là đối tượng mà tôi có thể đạt được sự toàn tri; vì vậy, mong tôi có
thể trân trọng họ.
(ii)
Bất cứ khi nào tôi giao du với
người khác,
Tôi sẽ học cách nghĩ về
bản thân mình là người thấp kém nhất trong số tất cả,
Và tôn trọng coi người
khác là tối cao,
Từ sâu thẳm trái tim
mình.
"Tôn trọng coi người khác là tối cao" có nghĩa là
không coi họ là một đối tượng đáng thương hại mà bạn coi thường, mà đúng hơn là
coi họ là những đối tượng cao hơn. Ví dụ, hãy lấy côn trùng làm ví dụ: Chúng
thấp kém hơn chúng ta vì chúng không biết những điều đúng đắn để áp dụng và loại bỏ trong khi chúng ta biết vì chúng ta thấy bản chất hủy
diệt của các ô nhiễm. Đó là trường hợp, nhưng chúng ta cũng có thể nhìn nhận sự
thật từ một góc độ khác. Mặc dù chúng ta nhận thức được bản chất hủy diệt của
các ô nhiễm, nhưng chúng ta vẫn để mình chịu ảnh hưởng của chúng, và theo nghĩa
đó, chúng ta thấp kém hơn côn trùng.
(iii)
Trong mọi hành động, tôi sẽ học
cách tìm hiểu tâm thức của chính mình,
Và ngay khi một cảm xúc
phiền não nảy sinh,
Gây nguy hiểm cho bản
thân và người khác,
Tôi sẽ kiên quyết đối
mặt và ngăn chặn nó.
Khi một người tham gia vào một thực hành như thế này, những điều
duy nhất gây ra chướng ngại là các ô nhiễm trong dòng tâm thức của chính người
đó; mặt khác, các linh thức.v.v. không gây ra bất kỳ chướng ngại nào. Vì vậy,
bạn không nên có thái độ lười biếng và thụ động đối với kẻ thù bên trong, mà
thay vào đó, bạn nên cảnh giác và sẵn sàng, chống lại các ô nhiễm ngay lập tức.
iv)
Tôi sẽ trân trọng những chúng
sinh có bản chất xấu,
Và những người bị áp bức
bởi những tiêu cực và đau khổ mạnh mẽ,
Như thể tôi đã tìm thấy
một kho báu quý giá
Rất khó tìm.
Những dòng này nhấn mạnh sự chuyển hóa của những suy nghĩ tập
trung vào những chúng sinh có bản chất tiêu cực rất mạnh; nói chung, sẽ khó có
lòng từ bi hơn đối với những người phải chịu đau khổ, v.v., khi họ có bản chất
và tính cách rất xấu. Trên thực tế, những người như vậy nên được coi là đối
tượng tối cao nhất của lòng từ bi của một người. Thái độ của bạn, khi bạn gặp
những người như vậy, nên như thể bạn đã tìm thấy một kho báu.
(v)
Khi những người khác, vì ghen
tị, đối xử tệ với tôi
Bằng cách lăng mạ, vu
khống, v.v.,
Tôi sẽ học cách chấp
nhận mọi mất mát
Và trao chiến thắng cho
họ.
Nói chung, nếu người khác làm hại bạn mà không có lý do chính
đáng, thì theo thuật ngữ thế gian, việc trả thù là hợp pháp; nhưng người thực
hành các kỹ thuật chuyển hóa tư tưởng phải luôn trao chiến thắng cho người
khác.
(vi)
Khi một người mà tôi đã làm lợi
với hy vọng lớn
Làm tổn thương tôi một
cách vô lý,
Tôi sẽ học cách xem
người đó
Là một người hướng dẫn
tâm linh tuyệt vời.
Sau đó, đối với những chúng sinh mà bạn đã làm rất nhiều, thông
thường bạn mong họ đền đáp lòng tốt của bạn và do đó bạn đặt hy vọng vào họ.
Nhưng thay vào đó, bạn nên nghĩ: Nếu một người như vậy làm hại tôi thay vì đền
đáp lòng tốt của tôi, tôi không muốn trả thù anh ta, mà thay vào đó hãy suy
ngẫm về lòng tốt của anh ta và có thể coi anh ta là một người hướng dẫn đặc
biệt.
(vii)
Tóm lại, tôi sẽ học cách cống
hiến cho tất cả mọi người mà không có ngoại lệ
Mọi sự giúp đỡ và hạnh
phúc trực tiếp và gián tiếp,
Và bí mật gánh
chịu
Mọi tổn hại và đau khổ
của những người mẹ của tôi.
Có câu, "Tóm lại, tôi có thể cống hiến mọi phẩm chất tốt
đẹp mà tôi có cho tất cả chúng sinh" - đây là thực hành bố thí - và,
"Tôi có thể bí mật gánh chịu mọi tổn hại và đau khổ của họ trong kiếp này
và kiếp sau". Điều này ám chỉ quá trình hít vào và thở ra.
Cho đến đây, các câu thơ đã đề cập đến việc thực hành bồ đề tâm
thông thường. Các kỹ thuật để vun đắp bồ đề tâm thông thường không nên bị ảnh
hưởng bởi những thái độ như: Nếu tôi thực hành cho và nhận, tôi sẽ có sức khỏe
tốt hơn, v.v., điều này sẽ chỉ ra ảnh hưởng của những cân nhắc thế gian. Bạn
không nên có thái độ: Nếu tôi thực hành như vậy, mọi
người sẽ tôn trọng tôi và coi tôi là một hành giả tốt. Tóm lại, việc thực hành
các kỹ thuật này của bạn không nên bị ảnh hưởng bởi bất kỳ động cơ thế gian
nào.
(viii)
Tôi sẽ học cách giữ tất cả các
thực hành này
Không bị ô uế bởi các
vết nhơ của tám quan niệm thế gian,
Và, bằng cách hiểu rằng
mọi hiện tượng đều giống như ảo ảnh,
Tôi sẽ được giải thoát
khỏi sự ràng buộc của sự chấp trước.
Những dòng này nói về việc thực hành Bồ đề tâm tối thượng. Khi
chúng ta nói về thuốc đối trị cho tám thái độ thế gian, có nhiều cấp độ. Thuốc
giải thật sự để vượt qua ảnh hưởng của những thái độ thế gian như vậy là hiểu
được bản chất không cố hữu của các hiện tượng. Mọi hiện tượng không tồn tại cố
hữu - chúng giống như ảo ảnh. Mặc dù chúng xuất hiện như thật sự tồn tại nhưng
không có thực tại. "Khi đã hiểu được bản chất tương đối của chúng, nguyện
tôi được giải thoát khỏi nút thắt ràng buộc của thái độ tự chấp."
Bạn nên đọc Lojong Tsigyema mỗi ngày để nâng cao việc thực hành
lý tưởng Bồ tát của mình.
99.
Để tôi có thể giải cứu tất cả chúng sinh khỏi đại dương bao la
của sự trở thành,
Xin truyền cảm hứng cho tôi để làm chủ được Bồ đề tâm thật sự,
Thông qua tình yêu thương, lòng từ bi và ý định cao cả
Kết hợp với kỹ thuật lấy và cho trên hơi thở.
Sau khi đã thực hiện việc quán tưởng về thực hành lojong, bạn
nên quán tưởng các cam lồ đang giáng xuống, v.v.
100.
Xin truyền cảm hứng cho tôi để
hăng hái phấn đấu trong việc thực hành
Ba giới đạo đức của Đại
thừa,
Và để ràng buộc dòng tâm
thức của tôi bằng những thệ nguyện Bồ tát thanh tịnh,
Con đường duy nhất mà
các bậc chiến thắng của ba thời đã đi qua.
Bài kệ này nói về các thệ nguyện Bồ tát. Tôi nghĩ rằng tại thời
điểm này, người ta có thể thọ giới Bồ tát dựa trên cuốn cẩm nang này, vì các
điều kiện tiên quyết như quy y, sám hối, v.v. đã hoàn tất. Việc thọ giới bây
giờ có thể được thực hiện bằng cách thiền định về bài kệ "Sangye
Chötsogma":
Tôi quy y Đức Phật, pháp
và cộng đồng tối cao
Cho đến khi tôi đạt được
giác ngộ hoàn toàn;
Nhờ công đức bố thí và các công
đức khác mà tôi đã tích lũy được,
Nguyện tôi đạt được quả
vị Phật để giúp đỡ chúng sinh.
hoặc, thi kệ trong Hướng Dẫn Bồ Tát Đạo
(Bodhisattvacharyavatara):
Cũng như các vị Thiện Thệ trước đã tạo ra bồ đề tâm quý báu
Và thực hành theo các giới luật của nó,
Vì vậy, tôi sẽ, để mang lại lợi ích cho tất cả chúng sinh,
Phát triển tâm quý báu đó và tuân theo các giới luật của nó.
Nếu bạn muốn vun đắp khía cạnh nguyện vọng của bồ đề tâm, bạn
nên làm điều đó tại thời điểm này.
Các thi kệ tiếp theo giải thích về sáu ba la mật. Bốn yếu tố
chín muồi được bao gồm trong sáu ba la mật. Ở đây, chúng ta sẽ xem xét lại sáu
ba la mật.
101.
Xin truyền cảm hứng cho
tôi để chuyển hóa cơ thể, của cải và đức hạnh của ba thời
Thành các đối tượng mà
mỗi chúng sinh mong muốn;
Và thông qua lời khuyên
về việc tăng cường sự bố thí vô tư,
Hoàn thiện sự hoàn hảo
của lòng quảng đại bố thí.
Câu đầu tiên trong số những câu này nói về việc thực hành lòng
quảng đại bố thí. Những tài sản mà bạn có thể cho đi nên được cho đi với lòng
quảng đại, nhưng điều quan trọng nhất là tăng cường và phát triển thái độ rộng
lượng,
102.
Xin truyền cảm hứng cho
tôi để hoàn thiện sự hoàn hảo của hành vi đạo đức
Bằng cách làm việc vì
chúng sinh, tích lũy các phẩm chất đạo đức,
Và không vi phạm các giới hạn
của ba la đề mộc xoa (pratimoksha),
Bồ đề tâm hay các thệ
nguyện mật tông, ngay cả khi phải trả giá bằng mạng sống của tôi.
Đoạn văn này nói về việc thực hành ba loại đạo đức, kiềm chế,
tích lũy các đức tính và làm việc vì phúc lợi của người khác.
103.
Nếu tất cả chín loại
chúng sinh trong ba cõi
Nổi giận với tôi, lăng
mạ, quở trách, đe dọa hoặc thậm chí giết tôi,
Xin truyền cảm hứng cho
tôi để hoàn thành sự hoàn hảo của lòng nhẫn nhục
Và, không bị quấy rầy,
làm việc vì lợi ích của họ để đáp lại sự tổn hại của họ.
Thực hành lòng nhẫn nhục: "Ngay cả khi tất cả chúng sinh
xuất hiện như kẻ thù của tôi và lấy đi mạng sống của tôi, tôi có thể kiềm chế
bản thân không trả thù và mất đi lòng nhẫn nhục." Câu thơ cũng giải thích
các loại nhẫn nhục khác như những loại được phát triển bằng cách tự nguyện chấp
nhận đau khổ và thông qua niềm tin vào giáo pháp.
104.
Ngay cả khi tôi phải ở
trong ngọn lửa của Avici (địa ngục a tỳ)
Trong một đại dương của
hàng kiếp vì lợi ích của mỗi chúng sinh,
Xin truyền cảm hứng cho
tôi để hoàn thành sự hoàn hảo của nỗ lực vui vẻ,
Và thông qua lòng từ bi
để phấn đấu cho sự giác ngộ tối thượng.
Điều này nói về việc thực hành nỗ lực vui vẻ: "Thông qua
sức mạnh của lòng từ bi, nguyện tôi không bao giờ mất đi lòng can đảm để làm
việc đạt được sự giác ngộ tối thượng vì lợi ích của người khác."
105.
Bằng cách tránh những
lỗi lầm của sự trì trệ, kích động và mất tập trung,
Với sự tập trung nhất
tâm
Đặt vào phương thức tồn
tại của tất cả các hiện tượng - sự trống rỗng của sự tồn tại thật sự -
Xin truyền cảm hứng cho
tôi để hoàn thành sự hoàn hảo của sự tập trung.
Đoạn này giải thích về việc thực hành thiền ổn định:
"Nguyện tôi có thể vượt qua sự chìm đắm về tinh thần và sự phấn khích về
tinh thần, đó là những trở ngại bên trong đối với sự tập trung." Ở đây,
đối tượng được lấy để thiền ổn định là sự trống rỗng hay tánh không ; một quá
trình phân tích đã được áp dụng, thiền hấp thụ được thực hiện. Đây là ý nghĩa của
việc tìm kiếm thiền hấp thụ thông qua quá trình phân tích.
106.
Nhờ trí tuệ phân biệt
được chân như
Kết hợp với sự tĩnh lặng
và đại lạc được tạo ra,
Xin truyền cảm hứng cho
tôi để hoàn thiện sự hoàn hảo của trí tuệ
Thông qua yoga giống như
không gian hấp thụ vào chân lý tối thượng.
Ở đây, sự hoàn hảo của trí tuệ được giải thích. Trí tuệ phân
biệt bản chất của các hiện tượng - khi được hỗ trợ bởi các yếu tố của sự mềm
dẻo về tinh thần và thể chất phát sinh sau khi nhận ra tính không - sau đó có
thể tham gia vào yoga của sự cân bằng thiền định giống như không gian.
107.
Xin truyền cảm hứng cho tôi để
hoàn thiện sự tập trung giống như ảo ảnh
Bằng cách nhận ra cách
tất cả các hiện tượng bên ngoài và bên trong
Thiếu sự tồn tại thực sự
nhưng vẫn xuất hiện
Giống như ảo ảnh, giấc
mơ hoặc hình ảnh mặt trăng trong một hồ nước tĩnh lặng.
Về việc thực hành của một người trong giai đoạn sau khi đạt được
sự cân bằng, câu thơ nói rằng mặc dù tất cả các hiện tượng, cả bên ngoài và bên
trong, đều thiếu sự tồn tại cố hữu, chúng vẫn xuất hiện; chúng giống như sự
phản chiếu. Mặc dù chúng có vẻ tồn tại khách quan, nhưng không có sự tồn tại
như vậy. Sự tồn tại của chúng chỉ ở mức độ danh nghĩa. Vì vậy, bạn nên có niềm
tin: Mặc dù ở giai đoạn này, mọi thứ xuất hiện với tôi như là tồn tại cố hữu,
vì tôi đã có kinh nghiệm về sự trống rỗng của chúng trong sự cân bằng thiền
định, tôi biết tất cả chúng đều giống như ảo ảnh. Điều này giải thích cho thiền
định giống như ảo ảnh của giai đoạn sau thiền định.
108.
Luân hồi và niết bàn
không có một nguyên tử tồn tại thật sự,
Trong khi sự phát sinh
phụ thuộc bởi nhân và quả là không lừa dối;
Xin truyền cảm hứng cho
tôi để nhận ra ý nghĩa của tư tưởng của Long Thọ (Nagarjuna):
Hai điều này không mâu
thuẫn nhau mà bổ sung cho nhau.
Những dòng này giải thích việc nhìn thấy tính không theo quan
điểm của sự phát sinh phụ thuộc, và sự phát sinh phụ thuộc theo quan điểm của
tính không; chính thông qua lý luận của sự phát sinh phụ thuộc mà người ta
thiết lập được tính không. Bởi vì nó không độc lập, bản thân tính không cũng
không tồn tại cố hữu. Văn bản giải thích rằng thực tại quy ước, sự xuất hiện và
phương thức tồn tại cuối cùng, tính không, bổ sung cho nhau. Vì vậy, khi bạn
phát triển sự xác định về tính không thể sai lầm của luật tương thuộc, bạn sẽ
biết rằng mọi thứ phụ thuộc vào các yếu tố khác và chúng không có bản chất độc
lập. Do đó, bạn sẽ có thể nhận thức rằng sự xuất hiện và trạng thái thực tế
không mâu thuẫn mà đúng hơn là bổ sung cho nhau.
IV. CÁC GIAI ĐOẠN CỦA CON ĐƯỜNG MẬT TÔNG
109.
Sau đó, thông qua lòng tốt của
người lái đò của tôi, Vajradhara (Kim Cang Trì),
Xin truyền cảm hứng cho
tôi vượt qua đại dương mê cung của tantra
Bằng cách giữ lời thệ
nguyện và lời cam kết của tôi, gốc rễ của những thành tựu (siddhis),
Quý hơn cả mạng sống của
tôi.
Đoạn văn này giải thích về thực hành tantra: "Sau khi đã
nhận được sự khai tâm, cầu mong tôi có thể tuân thủ các lời thệ nguyện và cam
kết đã thực hiện vào thời điểm đó."
110.
Xin truyền cảm hứng cho
tôi để tẩy sạch mọi vết nhơ của sự bám chấp vào hình dạng bình thường
Thông qua yoga giai đoạn
đầu tiên của việc chuyển hóa sinh, tử và trung ấm thân (bardo)
Thành ba thân thể của
những đấng chiến thắng,
Và để thấy bất cứ điều gì xuất
hiện như là vị bổn tôn.
Thi kệ này nói về thực hành của giai đoạn phát sinh. Đối tượng
của việc từ bỏ giai đoạn phát sinh là quan niệm và hình dạng bình thường. Có
hai lập trường: Một cho rằng theo tantra thì hai điều này, quan niệm và hiện
tượng thông thường, thực ra là hai chướng ngại; lập trường kia khẳng định rằng
hiện tượng thông thường và quan niệm thông thường là đối tượng của sự từ bỏ
trong bối cảnh tantra ở giai đoạn phát sinh. Ít nhất trong buổi thiền, bạn nên
ngăn mình khỏi bị ảnh hưởng của hiện tượng thông thường và quan niệm. Sự chứng
ngộ giai đoạn phát sinh làm cho hành giả trưởng thành để thực hành giai đoạn
hoàn thiện.
111.
Đặt chân của bạn, hỡi đấng bảo vệ, vào tám cánh hoa của trái tim
tôi
Trong kênh trung tâm, hãy truyền cảm hứng cho tôi để hiện thực
hóa
Con đường hợp nhất linh quang và thân ảo ảnh Ngay trong kiếp
này.
Để
giải thích điều này trong bối cảnh của Bí Mật Tập Hội (Guhyasamaja), thông qua
"yoga tinh tế của sự phân tích" và "yoga thô của sự chánh niệm
đơn nhất", người ta có thể trải nghiệm thân thể biệt lập và lời nói biệt
lập, dẫn đến tâm thức biệt lập. Ở giai đoạn tâm thức biệt lập, sau khi nhận
được sự truyền cảm hứng của Lama Lozang Thubwang Dorje Chang, vị đạo sư vẫn ở
trong giọt bất hoại tại luân xa tim của chính bạn như là vị đạo sư-bổn tôn.
Thực
hành giai đoạn hoàn thiện, nếu bạn đang thực hiện cụ thể, nên được thực hiện
tại thời điểm này.
Người
ta nói rằng tất cả các thực hành đức hạnh đều được thực hiện trên cơ sở của đạo
sư du già (guru yoga). Nếu bạn đang thực hành trong khuôn khổ như vậy, bạn nên
tụng Lama Chopa vào đầu ngày, nhưng ruộng phước không được tan biến. Bạn nên
thực hiện các thực hành hàng ngày khác và các hoạt động khác trong ngày, và khi
bạn đi ngủ, bạn có thể hòa tan ruộng phước và kết thúc Lama Chopa. Khi vị đạo
sư hòa tan vào bạn, hãy tưởng tượng rằng thân, khẩu và ý của bạn được vị đạo sư
ban phước; vì quá may mắn, bạn nên bước vào linh quang của giấc ngủ. Khi bạn
thức dậy vào buổi sáng, hãy tưởng tượng mình đang bước ra khỏi linh quang hay
ánh sáng trong suốt này.
Vì
vậy, bạn có thể dừng lại ở thời điểm này hoặc ở giai đoạn sau (trước thi kệ
115). Việc dừng lại Lama Chopa ở thời điểm này ít nhất cũng là trung thực, bởi
vì bạn đang nói với không gian công đức hay ruộng phước, "Tôi đã làm một
số điều thiện và tôi cũng đã làm một số điều bất thiện", và vì vậy bạn
đang đưa ra một tuyên bố trung thực. Thật sự có một truyền thống như vậy, mà
tôi nghĩ là rất tốt. Bạn có thể dừng lại ở thời điểm này; bản thân tôi dừng lại
ở đây và thực hiện tất cả các thực hành hàng ngày, nghi quỹ (sadhana), v.v. của
mình ở giữa. Toàn bộ mục đích của việc thực hành sadhana là để đạt được sự giác
ngộ trong kiếp này. Tốt hơn là thực hiện các thực hành sau trong văn bản này,
chẳng hạn như phowa (chuyển di thần thức) v.v., là các thực hành cuối cùng, vào
cuối ngày khi bạn đi ngủ. Trước đó, bạn sẽ thực hiện tất cả các kỹ thuật khác
như các nghi quỹ (sadhana) v.v., điều đó có nghĩa là bạn đã làm hết sức mình.
112.
Tôi không nên hoàn thành các vấn đề
của con đường vào thời điểm lâm chung,
Xin truyền cảm hứng cho tôi để tôi có
thể đến được cõi tịnh độ
Bằng cách hướng dẫn áp dụng năm
lực,
Hoặc bằng phương tiện mạnh mẽ để giác
ngộ,
Sự trao truyền của đạo sư.
Thực
hành phowa, phép chuyển
di thần thức, được đề cập ở đây, cũng như năm lực đã giải thích trước đó. Ở đây
ý nghĩa của chúng cụ thể cho thời điểm chết:
1) năng lực của ý định: tại thời điểm
chết có ý định không tách rời khỏi bồ đề tâm
2) năng lực của sự quen thuộc: làm
quen với các giai đoạn tan biến liên quan đến trải nghiệm cái chết. Sau đó, nhờ
sự rèn luyện của bạn, khi bạn thật sự trải nghiệm chúng, bạn sẽ có thể nhận ra
chúng mà không có bất kỳ trở ngại nào. Điều này phải được thực hiện thông qua
sự làm quen liên tục.
3) năng lực của hạt giống đức hạnh: từ
bỏ mọi sở hữu vật chất của mình bằng cách cúng dường các đối tượng cao hơn. Vào
thời điểm chết, bạn không nên có bất kỳ sự gắn bó nào tập trung vào người thân,
tài sản, v.v. Điều này rất quan trọng; bạn phải rất rõ ràng về điều đó. Bạn
càng thật sự từ bỏ tài sản, bạn sẽ càng cảm thấy tốt hơn.
4) năng lực của đối trị: các thực hành
tự khai tâm và các hình thức thanh lọc khác
5) năng lực của nguyện vọng: rằng vào
thời điểm chết hoặc sau khi chết trong trạng thái trung ấm, người ta nên nguyện
cầu nguyện vọng: Mong rằng tôi không bao giờ tách rời khỏi bồ đề tâm ngay cả
khi chết, trong trạng thái trung ấm của tôi, v.v.
Nếu
bạn chuyên về thực hành chuyển di tâm thức, bạn có thể chuyển hóa Lama Lozang
Thubwang Dorje Chang thành Đức Phật A Di Đà, hoặc bạn có thể tập trung sự chú ý
của mình vào Đức Phật A Di Đà trong không gian công đức và mời ngài đến
đỉnh đầu của bạn. Hình dung kênh trung tâm của bạn, rộng hơn về phía đầu và hẹp
hơn ở đầu dưới. Giọt bất diệt nên được hình dung dưới dạng chữ A màu trắng, và
ở đầu trên của kênh, bạn nên hình dung Đức Phật A Di Đà đối mặt với cùng một
cách với bạn. Hình dung cả kênh trung tâm của vị bổn tôn đầu dưới của kênh này
nối với đầu trên của kênh trung tâm của riêng bạn. Tập trung vào âm tiết hạt
giống ở tim bạn, nuôi dưỡng mong muốn đưa nó lên trên và bắn vào tim của Đức
Phật A Di Đà ở đỉnh đầu của bạn. Khi bạn đang rèn luyện trong việc chuyển
di thần thức, bạn phải kéo hạt giống bất diệt xuống một lần nữa. Bạn sẽ đạt đến
một giai đoạn trong quá trình này, khi bạn cảm thấy một loại cảm giác ngứa ngáy
nào đó ở đỉnh đầu - đó là dấu hiệu cho thấy bạn thật sự đã được rèn luyện.
Nhưng vào thời điểm chết, bạn sẽ không rút lại chủng tự (âm tiết) mà thay vào
đó tiếp tục bắn nó lên. Tất cả những hình dung này đều có trong các giảng luận
về sự chuyển di thần thức.
Bạn
nên có hiểu biết rất rõ về quá trình giải thể như được giải thích trong mật
điển Bí Mật Tập Hội (tantra Guhyasamaja)- sự tan biến của hai mươi lăm hiện
tượng thô, v.v. Nếu bạn trải qua cái chết với trạng thái tâm trí đức hạnh,
chẳng hạn như với sự hiểu biết về tính không, đức tin mạnh mẽ vào vị đạo sư,
v.v., ngay cả khi bạn có thể đã đắm chìm trong những hành động tiêu cực trong
cuộc đời mình, thì sức mạnh của hoàn cảnh tạm thời đó sẽ có tác động lớn đến
việc quyết định sự tái sinh của bạn.
113.
Tóm lại, hỡi đấng bảo hộ, hãy truyền
cảm hứng cho con
Để con được ngài chăm sóc không thể tách rời
trong mọi kiếp sống tương lai của con,
Và trở thành đệ tử đứng đầu của ngài,
Giữ mọi bí mật về thân, khẩu và ý của ngài.
114.
Ôi đấng bảo hộ, xin hãy ban cho con
may mắn
Được trở thành người đứng đầu trong
đoàn tùy tùng của ngài bất cứ nơi nào ngài biểu hiện Phật quả,
Và mọi mong muốn và nhu cầu tạm thời
và tối thượng của tôi
Đều được đáp ứng một cách dễ dàng và
tự phát.
Nếu
bạn đang thực hành Lamrim một cách cụ thể, tại thời điểm này, bạn nên chèn lời
cầu nguyện thỉnh cầu./.
Phụ giải
32.
Pramanavartika, chương hai.
33. Mười
hành động bất thiện như sau: ba hành động về thân—sát hại, trộm cắp và tà dâm;
bốn của lời nói—nói dối, nói chia rẽ, nói lời thô ác, và nói chuyện phiếm vô
nghĩa; và ba tâm—tham lam, ác ý, vànhững quan điểm lệch lạc. Việc kiềm chế bản
thân khỏi những hành động này tạo thành mười hành động tích cực hay đức hạnh.
