ĐỨC ĐẠT LAI LẠT MA Ở
HAVARD
Diến Thuyết Về Con Đường Của Phật Giáo Đến Hòa Bỉnh
Nguyên bản: 2- The situation of cyclic
existence
Anh
dịch: Jeffrey Hopkins
Việt dịch: Quảng Cơ
Hiệu đính: Tuệ Uyển
2- Buổi chiều thứ hai
***
CÂU HỎI VÀ TRẢ LỜI
Câu hỏi: Ngài có nghĩ rằng chúng tôi ở phương Tây phải học
cách kết hợp các con đường nghiên cứu tâm linh và khoa học lại với nhau để ngăn
ngừa tác hại cho nhân loại không?
Trả lời: Nếu chúng
ta chỉ tập trung vào phát triển khoa học mà không quan tâm đến phát triển tâm
linh - nếu chúng ta mất đi ý thức về giá trị con người - thì sẽ rất nguy hiểm.
Rốt cuộc, mục đích của tiến bộ khoa học chính là mang lại lợi ích cho nhân loại.
Nếu sự phát triển khoa học đi sai hướng và mang lại nhiều đau khổ và bi kịch
hơn cho nhân loại, thì điều này thật đáng tiếc. Tôi tin rằng sự phát triển về mặt
tinh thần và sự phát triển về mặt vật chất phải song hành.
Câu hỏi: Vui lòng đưa ra ví dụ về các hiện tượng mà
khoa học không tìm thấy.
Trả lời: Bản thân tâm thức (consciousness). Như tôi đã đề cập trước đó, mỗi khoảnh khắc chúng ta đều
có nhiều cấp độ tâm thức khác
nhau - thô và vi tế. Chưa kể đến các cấp độ tâm thức
vi tế hơn, thậm chí còn khó xác định được các cấp độ thô.
Câu hỏi: Nếu tâm
(mind) không chỉ là
não bộ hay hiện tượng vật lý, tại sao suy nghĩ có thể bị thay đổi và kiểm soát thông qua việc dùng thuốc
hoặc thông qua kích thích não bộ?
Trả lời: Có nhiều
loại tâm thức khác nhau, Một số loại
có liên quan rất nhiều đến cấp độ vật lý. Ví dụ, tâm thức của
mắt hay nhãn thức hiện tại của
chúng ta phụ thuộc vào cơ quan mắt vật lý; do đó, nếu có điều gì đó xảy ra
trong cơ quan này, nhãn thức không thể
hoạt động bình thường và nếu cơ quan mắt bị cắt bỏ, nhãn thức không thể tồn tại, trừ khi cấy ghép nội tạng. Ngay cả
trong quá khứ, trong kinh điển Phật giáo cũng có nói về
việc những người hiến tặng mắt hoặc thậm chí là cơ thể của chính họ để giúp đỡ
người khác. Một cơ quan, chẳng hạn như trái tim, được hình thành thông qua nghiệp
của một người, sau này trong cuộc đời của người đó, được cấy ghép vào cơ thể của
một người khác và được sử dụng. Nghiệp ban đầu hình thành nên trái tim thuộc về
người đầu tiên; do đó, với tôi, có vẻ như phải có một mối liên hệ nghiệp bất
thường giữa hai người này.
Trong
mọi trường hợp, một số tâm thức có liên quan rất nhiều đến các cơ
quan và tế bào não hiện tại; những tâm thức này có thể được kiểm soát thông qua
phẫu thuật não hoặc thông qua các phương pháp điện tử. Tuy nhiên, các cấp độ
tinh tế hơn của tâm độc lập hơn với cơ thể; do đó, những tâm thức này khó bị ảnh hưởng hơn thông qua
các phương tiện vật lý. Chúng ta sẽ quay lại chủ đề này sau.
Câu hỏi: Có thể có tâm thức biết tâm thức không?
Trả lời: Một số hệ
thống giáo lý khẳng định tâm thức tự biết. Ví dụ, Trường phái Duy Thức sử dụng sự tồn tại của tâm thức tự biết làm lý do chính để chứng minh
rằng tâm thức thật sự được
thiết lập. Đây là trường hợp tâm thức biết tâm thức.
Tuy
nhiên, trong tất cả các hệ thống giáo lý Phật giáo, việc một thứ gì đó tồn tại
hay không phụ thuộc vào tâm thức nhận thức hợp lệ thiết lập nên nó. Đối
với việc thiết lập tâm thức là một thức hợp lệ, chỉ có Trường
phái Hệ quả Trung Đạo giải thích rằng
điều này được thực hiện phụ thuộc vào đối tượng hiểu biết. Trong Trường phái
Duy Thức, sự tồn tại của một đối tượng hiểu biết được xác định phụ thuộc vào một
tâm thức hợp lệ, và
sự tồn tại của tâm thức hợp lệ đó được xác định phụ thuộc vào
một tâm thức tự biết.
Theo cách này, hai loại tâm thức được nêu ra, một loại hướng ra bên
ngoài và một loại hướng vào bên trong. Một tâm thức hướng vào bên trong không mang khía cạnh
của một đối tượng được hiểu mà chỉ hướng vào bên trong, chỉ mang khía cạnh của tâm thức đang hiểu.
Do đó, đây là trường hợp trình bày tâm thức biết một tâm thức.
Tuy
nhiên, những người theo trường phái Hệ quả
luận bác bỏ điều này. Họ nói rằng ngoại trừ một số trường phái ngoan cố thề rằng
có tâm thức tự biết,
thì không có bằng chứng hợp lệ nào. Họ không khẳng định một tâm thức biết chính
nó và không cần như vậy trong hệ thống của họ, nhưng họ vẫn cho rằng một tâm thức cụ thể có
thể biết một tâm thức cụ thể khác. Ví dụ, mặc dù, nói
chung, trong các thực hành thiền định, người ta thiền định không phải vào các đối
tượng bên ngoài mà vào một đối tượng bên trong như quán tưởng về
một vị Phật, đôi khi người ta tập trung vào chính tự tâm. Mặc dù, về mặt kỹ thuật, đây không
phải là vấn đề tâm thức tự biết chính nó, nhưng có thể nói rằng
một khoảnh khắc tâm thức sau đó biết một khoảnh khắc tâm thức trước đó hoặc
một khía cạnh cụ thể của tâm thức biết tâm thức chung. Do đó, theo nghĩa này, tâm thức cũng có thể
biết tâm thức.
Câu hỏi: Xin hãy nhắc lại bốn sự phụ thuộc (tứ y)
Trả lời: Đầu tiên là
không phụ thuộc vào người mà phụ thuộc vào giáo lý (y pháp bất y nhân). Mặc dù
một người nổi tiếng, người ta không được chấp nhận bất cứ điều gì người đó nói
chỉ vì người đó đã nói như vậy. Do đó, sự phụ thuộc đầu tiên có nghĩa là người
ta nên xem xét những gì người đó nói.
Thứ
hai là không phụ thuộc vào lời nói mà phụ thuộc vào ý nghĩa (y nghĩa bất y ngữ);
điều này có nghĩa là người ta không nên nhìn vào vẻ đẹp và sự du dương của lời
nói. Bởi vì, ngay cả khi lời nói đẹp, nếu chúng không có nội
dung hay, chúng không nên được chấp nhận. Ngoài ra, nếu một cái gì đó được
trình bày mà không có những từ ngữ hoa mỹ, v.v. nhưng có nội dung phù hợp, thì
nó nên được chấp nhận,
Thứ
ba là, liên quan đến ý nghĩa, không dựa vào những gì cần giải thích mà dựa vào
những gì là xác định (y liễu nghĩa bất y bất liễu nghĩa). Như đã đề cập trước
đó, có nhiều cách giải thích khác nhau, trong các trường phái giáo lý khác
nhau, về những gì cần giải thích và những gì là xác định. Ví dụ, trong Trường
phái Duy Thức, người ta nói rằng những gì có thể chấp nhận theo nghĩa đen là
xác định và những gì không thể chấp nhận theo nghĩa đen phải được giải thích.
Những gì không theo nghĩa đen phải được giải thích bằng cách chỉ ra cơ sở trong
tư tưởng của Đức Phật, khiếm khuyết đối với việc
đọc theo nghĩa đen và mục đích của một giáo lý như vậy. Trong Trường phái Trung
đạo và đặc biệt là Trường phái Hệ quả, có sự nhận dạng hai mặt về những gì là
xác định và những gì cần giải thích, một từ quan điểm của các đối tượng biểu đạt
và một từ quan điểm của các phương tiện biểu đạt. Đối với các đối tượng biểu đạt,
thực tại cuối cùng, tính không, là dứt khoát, trong khi tất cả các hiện tượng
khác đòi hỏi sự diễn giải vì chúng không phải là phương thức tồn tại cuối cùng
của các hiện tượng. Đối với các phương tiện biểu đạt, những văn bản nêu ra tính
không của sự tồn tại cố hữu là dứt khoát vì chúng trình bày phương thức tồn tại
cuối cùng của các hiện tượng. Những văn bản đó, ngay cả khi chúng có thể chấp
nhận theo nghĩa đen, nêu ra bất kỳ loại hiện tượng thông thường nào trong số
nhiều loại khác nhau cần được diễn giải để xác định phương thức tồn tại cuối
cùng của các hiện tượng đó; những văn bản này đòi hỏi sự diễn giải vì các đối
tượng biểu đạt của chúng được bao gồm trong cấp độ thông thường của các hiện tượng
và đa dạng và không phải là cuối cùng. Mặt khác, vì thực tại tính không của sự
tồn tại cố hữu là phương thức tồn tại cuối cùng của các hiện tượng, nên bất kể
người ta phân tích nhiều đến đâu, thì không có phương thức tồn tại cuối cùng
nào khác ngoài nó, và do đó nó là dứt khoát, cũng như các văn bản dạy về nó.
Do
đó, đối với ý nghĩa, người ta nói rằng người ta không nên dựa vào điều cần diễn
giải mà nên dựa vào điều dứt khoát. Sau đó, liên quan đến sự xác định, người ta
không nên dựa vào phương thức nhận thức của các tâm thức bị ảnh hưởng
bởi sự xuất hiện nhị nguyên mà dựa vào tâm thức trí tuệ cao cả của một đấng tối cao (bậc chứng đạo) trong đó mọi nhị nguyên đã bị dập tắt
hoàn toàn (y trí bất y thức).
Câu hỏi: Mối quan hệ giữa lý trí phân tích và phi
ngôn từ là gì?
Trả lời: Trong các
kinh sách, người ta đã nói đi nói lại rằng trải nghiệm sâu sắc về thực tại xác
định của sự trống rỗng của sự tồn tại cố hữu là không thể nghĩ bàn và không thể
diễn tả được. Tuy nhiên, người ta cũng nói đi nói lại rằng để hiểu được chính
phương thức tồn tại này, cần phải tham gia vào việc lắng nghe các văn bản lớn
và tham gia vào tư duy phân tích. Do đó, khi nói rằng thực tại là không thể
nghĩ bàn và không thể diễn đạt, thì ám chỉ đến một trạng thái đã vượt ra ngoài
phạm vi của các đối tượng của khái niệm và phân tích, vì thực tại khi được trải
nghiệm trong sự cân bằng thiền định bởi một đấng Siêu việt[1] không thể được diễn đạt bằng
các thuật ngữ và không thể phục vụ như một đối tượng của tâm thức nhận thức của
một chúng sinh thông thường.
Điều
quan trọng là phải biết rằng có ba loại trí tuệ - trí tuệ phát sinh từ việc lắng
nghe (văn), trí tuệ phát sinh từ việc suy nghĩ (tư) và trí tuệ phát sinh từ việc
thiền định (tu). Vào thời điểm trí tuệ phát sinh từ việc lắng nghe và phát sinh
từ việc suy nghĩ, thực tại không thể là không thể nghĩ bàn và không thể diễn đạt.
Nếu không, hai loại trí tuệ này sẽ không tồn tại! Nếu thực tại không thể diễn đạt
trong mọi khía cạnh, thì Đức Phật hẳn đã hoàn toàn im lặng, và Sáu Đức Trang
Nghiêm của thế gian cũng nên im lặng không nói gì. Tuy nhiên, các ngài đã thuyết
giảng không ngừng và biên soạn rất nhiều, rất nhiều sách. Không phải là họ giải
thích tất cả những chủ đề này vì không có gì để giải thích; họ nói vì có điều
gì đó để nói.
Tuy
nhiên, khi bạn đã suy nghĩ đi suy nghĩ lại về ý nghĩa của những chủ đề mà bạn
đã nghe rất nhiều và khi sự chiêm nghiệm thiền định của bạn đạt đến mức độ xác
định phát sinh từ thiền định, một loại trải nghiệm đặc biệt sẽ phát sinh. Sự hiểu
biết đặc biệt này hoàn toàn không phải giống như sự
hiểu biết bằng lời trước đây của bạn hoặc những gì bạn hiểu ở cấp độ hiểu biết
phân tích; nó không thể hình dung và diễn đạt được. Ví dụ, trên truyền hình, họ
quảng cáo nhiều loại thực phẩm, kẹo, v.v. mà họ tuyên bố là rất ngon, nhưng cho
đến khi bạn thực sự nếm chúng bằng lưỡi, chúng hoàn toàn không thể tưởng tượng
được. Trừ khi bạn thật sự trải nghiệm hương vị của chúng, bạn không thể nói gì
hơn ngoài câu "Ồ, nó rất ngọt". Bạn không thể nói nhiều về độ ngọt, loại,
mức độ, v.v. của nó. Tương tự như vậy, với những trải nghiệm thiền định bên
trong này, tính thực tế của chúng chỉ được một người có kinh nghiệm biết đến;
những người khác không thể hiểu được.
Câu hỏi: Sự thẩm tra về thời
gian là gì?
Trả lời: Trong các
trường phái giáo lý Phật giáo, có nhiều cách giải thích khác nhau về thời gian
- những cách giải thích được chia sẻ bởi Trường phái Đại Diễn Giải, Trường phái
Kinh Lượng Bộ, Trường phái Duy Thức và
Trường phái Trung Đạo và những khẳng định độc đáo của Trường phái Hệ Quả. Tuy nhiên, trong phần tham khảo trước đó
của tôi về việc điều tra thời gian, tôi không nói về loại thời gian đó. Thay
vào đó, việc điều tra thời gian trong bối cảnh này là trường hợp xem xét những
gì đã xảy ra trong quá khứ, những gì đang xảy ra trong hiện tại và những gì sẽ
xảy ra trong tương lai. Đây là loại phân tích được thực hiện bởi các nhà sử học,
nhiều người trong số họ thường nói rằng lịch sử lặp lại chính nó, thế thì đây là một phân tích về tương lai bằng cách
điều tra quá khứ.
Câu hỏi: Đức Thánh Thiện đã nói rất nhiều về các dấu
hiệu của việc không quan sát, nhưng làm sao người ta có thể hiểu hoặc biết một
điều gì đó mà không quan sát bất cứ điều gì?
Trả lời: Không quan
sát ở đây là không nhận thức được một điều gì đó mà nếu nó hiện diện, thì sẽ có
thể nhận thức được. Do đó, việc không nhận thức hoặc không quan sát của nó,
trong các điều kiện phù hợp với nhận thức của nó nếu nó hiện diện, có thể đóng
vai trò là dấu hiệu của sự không tồn tại của nó. Để lấy ví dụ về nhiều phân mục
của nó, hãy xem xét một người có nghi ngờ về sự hiện diện hay vắng mặt của khói
trên hồ vào ban đêm. Người ta không thể nói rằng không có khói ở đó chỉ vì người
ta không nhìn thấy khói vì nghi ngờ
cơ bản xuất hiện vì khó nhìn thấy khói vào ban đêm. Tuy nhiên, mặc dù là ban
đêm, vẫn có thể chứng minh rằng không có khói trên hồ vì không quan sát thấy lửa,
vì lửa nhất thiết phải có trước khói và vì ngay cả một lượng nhỏ lửa cũng sẽ rõ
ràng trên bờ hồ vào ban đêm. Đây là trường hợp không quan sát hoặc không nhận
thức được nguyên nhân trực tiếp, từ đó người ta có thể kết luận rằng tác động của
nó không tồn tại ở nơi đó.
Mặt
khác, vào ban ngày, người ta không thể chứng minh sự vắng mặt của khói thông
qua dấu hiệu không quan sát thấy bất kỳ đám cháy nào chỉ vì vào ban ngày, không
dễ để nhìn thấy lửa ở xa. Thay vào đó, trong trường hợp này, người ta có thể chứng
minh sự không tồn tại của lửa do không quan sát thấy bất kỳ khói nào. Đây là
trường hợp không quan sát thấy một tác động, từ đó người ta có thể kết luận rằng
nguyên nhân của nó không tồn tại.
Do
đó, những gì người ta có thể chứng minh phụ thuộc vào hoàn cảnh. Ví dụ, người
ta có thể sử dụng việc quan sát một thứ gì đó mâu thuẫn với một vật thể cụ thể
để chứng minh sự vắng mặt của vật thể đó. Nếu bạn nghi ngờ về việc liệu cái lạnh
có tồn tại hay không ở một nơi nào đó ở xa, bạn có thể hiểu rằng cái lạnh không
tồn tại ở đó do nhận thấy ngọn lửa đang bùng cháy ở vị trí đó. Lửa mâu thuẫn với
cái lạnh, việc quan sát lửa có thể chứng minh sự vắng mặt của cái lạnh. Trong
trường hợp này, việc quan sát một thứ gì đó mâu thuẫn đóng vai trò là dấu hiệu
của sự không quan sát.
Câu hỏi: Ngài có thể nói thêm về các chất luôn hiện
diện trong chúng ta và cho phép chúng ta đạt được Phật quả không?
Trả lời: Điều này
liên quan đến chủ đề về bản chất Phật (tính Phật), được gọi là dòng dõi Phật. Bản
chất của tâm thức tinh tế sâu xa nhất
là thuần khiết; còn sự tức giận, sự bám chấp, v.v. là ngoại
vi và không tồn tại trong tâm cơ bản. Trong hệ thống của Tantra Yoga
Tối thượng, tất cả các tâm thức khái niệm đều là các cấp độ thô hơn của
tâm chỉ hoạt động cho đến khi biểu
hiện của các tâm sâu hơn của hình dạng trắng sống động, màu đỏ sống động hoặc
hoặc sự gia tăng cường độ, màu đen sống động gần đạt được và tâm
linh quang. Phật tính là nền tảng
cơ bản trong tâm linh quang bẩm sinh là cấp độ vi tế
nhất của thức; nó tồn tại ở gốc rễ của mọi tâm thức. Tương tự như vậy, tất cả chúng ta đều
có một số cấp độ từ bi, bất chấp khác biệt về sự rộng lớn,
và tất cả chúng ta đều có một khả năng thông minh để phân biệt tốt và xấu. Mặc
dù nhỏ, nhưng những điều này đóng vai trò là những điều kiện cơ bản tích cực.
Bây
giờ chúng ta hãy quay lại chủ đề chính của mình.
ĐẶC ĐIỂM CỦA BỐN CHÂN LÝ CAO QUÝ
Khổ
đau thật sự - khổ đế. Mười sáu đặc điểm của bốn chân lý cao quý
được đưa ra liên quan đến mười sáu quan niệm sai lầm về chúng. Bốn đặc điểm của
khổ đế là vô thường, khổ, không và vô ngã.
Nhận ra bốn đặc điểm này sẽ chống lại bốn quan niệm sai lầm về những gì thật sự
là những trường hợp đau khổ, khốn khổ, nhưng chúng ta lại quan niệm khác. Đây
là những quan niệm sai lầm cho rằng khổ đau thật sự là trong sáng hoặc thanh tịnh,
rằng chúng là phúc lạc, rằng chúng là thường hằng và rằng chúng là bản ngã.
Thông
qua thực tế là các uẩn tinh thần và vật lý có bản chất thay đổi, nên được xác định
rằng chúng là vô thường. Ngoài ra, vì chúng chịu ảnh hưởng của một sức mạnh
khác, cụ thể là, sức mạnh của các hành động ô nhiễm và cảm xúc phiền não (klesa) chúng là những thực thể của đau khổ. Do đó,
ý nghĩa của "đau khổ" ở đây là chịu ảnh hưởng của những gì khác.
Bởi
vì các uẩn tinh thần và vật lý không có một bản ngã có thực thể riêng biệt của
riêng nó, nên được xác định rằng chúng không có một bản ngã thường còn vốn
không có sự sản sinh và tan rã. Vì không có bản ngã nào có cơ sở thực tế riêng
biệt với các uẩn tinh thần và vật lý, nên khi các uẩn tinh thần và vật lý được
sản sinh và tan rã, thì bản ngã cũng phải được sản sinh và tan rã. Do đó, có một
sự trống rỗng của một bản ngã thường còn. Ngoài ra, các uẩn tinh thần và vật lý
là vô ngã theo nghĩa là chúng không được xác lập như một bản ngã do năng
lực của chính chúng.
Ngoại
trừ một số nghi ngờ liên quan đến trường phái Chánh lượng bộ (Sammitiya) của Trường phái Đại Diễn Giải, thừa nhận một
bản ngã không thể diễn tả, còn tất cả các trường phái Phật giáo đều khẳng
định bốn thuộc tính này của sự đau khổ. Ngoài ra, vì chúng ta đang nói về một
loại vô ngã mà tất cả các trường phái Phật giáo đều khẳng định, nên sự vô ngã
được mô tả trong bốn thuộc tính này chỉ đơn thuần là sự vắng mặt của một cái
tôi độc lập và không đề cập đến các loại vô ngã tinh tế mà các trường phái giáo
lý cao hơn khẳng định. Do đó, vô ngã và tính không là các thuộc tính của khổ đế
thì thô thiển so với vô ngã và tính không mà các trường phái cao hơn khẳng định,
chẳng hạn như Trường phái Hệ quả. Trong Hướng Dẫn Bồ Tát Đạo (Nhập Bồ Tát Hạnh)
của Tịch Thiên, có người phản đối:
Người ta được giải thoát thông qua việc
nhìn thấy các chân lý,
Vậy thì việc nhìn thấy tính không có
ích gì?
Vì
người ta có thể được giải thoát khỏi sự tồn tại luân hồi qua
việc nhìn thấy mười sáu thuộc tính của bốn chân lý và trau dồi sự chứng ngộ đó
trong thiền định, thì việc thiền định về một số tính không khác có ích gì? Tịch Thiên trả lời bằng nhiều bằng chứng cho thấy rằng sự
giải thoát khỏi luân hồi không thể đạt được thông qua việc chứng ngộ bản ngã
thô và tính không thô được nêu trong mười sáu thuộc tính của bốn chân lý và chỉ
có thể đạt được thông qua việc chứng ngộ tính không vi tế nhất.
Nguồn
gốc thật sự - Tập đế. Bốn thuộc tính của nguồn gốc thật sự là
nguyên nhân, nguồn gốc, điều kiện và sự sản sinh mạnh mẽ. Bốn quan niệm sai lầm
tương ứng là đau khổ không có nguyên nhân, rằng nguồn gốc của đau khổ chỉ bao gồm
một nguyên nhân, rằng đau khổ chỉ được tạo ra trong bối cảnh giám sát của một vị
thần và rằng các trạng thái đau khổ là vô thường nhưng bản chất của chúng là
vĩnh cửu. Bốn thuộc tính của tập đế được nêu ra như là thuốc giải cho bốn quan
niệm sai lầm này.
Sự
bám chấp là nguồn gốc, gốc rễ của đau khổ; do đó, nó là nguyên nhân của đau khổ.
Ngoài ra, vì sự bám chấp, ví dụ, liên tục tạo ra đau khổ như là kết quả của
chính nó, nó là nguồn gốc; tham chiếu ở đây là nhiều nguyên nhân tạo ra đau khổ,
không chỉ một. Ngoài ra, sự bám chấp mạnh mẽ tạo ra đau khổ như là kết quả của
chính nó; do đó, nó là sự sản sinh mạnh mẽ. Hơn nữa, sự bám chấp sự luân hồi
đóng vai trò như một điều kiện hợp tác để tạo ra đau khổ, và do đó, nó là một
điều kiện.
Sự
chấm dứt thật sự - diệt đế. Bốn thuộc
tính của diệt đế là sự chấm dứt, sự bình ổn, sự cát tường
cao và sự xuất hiện chắc chắn. Bốn quan niệm sai lầm tương ứng là sự giải thoát
không tồn tại, rằng một số trạng thái ô nhiễm là sự giải thoát, rằng những gì thật
sự là trạng thái đau khổ là trạng thái giải thoát, và rằng mặc dù sự giải thoát
tồn tại, người ta có thể rơi rớt khỏi nó. Để
giải thoát những quan niệm sai lầm này, người ta cần nhận ra rằng diệt đế là sự chấm dứt theo nghĩa là bất kỳ phần nào
của đau khổ đã được giảm bớt đều đã bị loại bỏ mãi mãi. Diệt đế cũng được hiểu là sự bình ổn vì phần cảm xúc
đau khổ đó đã được bình ổn mãi mãi.Diệt đế được cho là
rất cát tường vì chúng là trạng thái tách biệt khỏi những cảm xúc đau khổ, những
trạng thái này là những thực thể mang lại sự giúp đỡ và hạnh phúc. Hơn nữa diệt đế là trường hợp thoát khỏi đau khổ một cách chắc
chắn vì người ta đã vượt qua một mức độ đau khổ đến mức nó sẽ không quay trở lại.
Con
đường chân chính – đạo đế. Bốn thuộc
tính của đạo đế là con đường, khả năng phù hợp, thành
tựu và giải thoát. Bốn quan niệm sai lầm tương ứng là con đường giải thoát
không hề tồn tại, rằng trí tuệ nhận ra sự vô ngã không phải là con đường giải
thoát, rằng một loại trạng thái tập trung nhất định là con đường giải thoát và
rằng không có con đường nào loại bỏ đau khổ mãi mãi. Sự nhận ra bốn thuộc tính
của con đường chân chính giúp chống lại bốn quan niệm sai lầm này như thế nào? Bởi
vì trí tuệ nhận ra sự vô ngã có khả năng đạt được sự giải thoát, nên nó là một
con đường. Bởi vì những cảm xúc phiền não thật sự không phù hợp, nên con đường
tạo ra một tâm thức trí tuệ nhận ra tính không là phù hợp,
thích hợp. Bởi vì con đường này trực tiếp nhận ra
phương thức tồn tại thật sự của mọi thứ mà không có sai lầm, nên nó là một sự
thành tựu. Cũng thế, bởi vì trí
tuệ nhận ra sự vô ngã chắc chắn diệt trừ gốc rễ của luân hồi, nên nó là sự giải
thoát chắc chắn.
Nói
tóm lại, đó là mười sáu thuộc tính của bốn chân lý cao quý.
THẾ GIỚI
Chúng
ta hãy xem xét những đau khổ thật sự một cách chi tiết. Như Vô Trước đã nói
trong A Tỳ Đạt Ma Tập Luận của mình, có hai loại môi trường đau khổ thật sự và
những chúng sinh trong đó. Các loại đau khổ trong sự tồn tại luân hồi được bao
gồm trong ba cõi của sự tồn tại luân hồi - Cõi Dục, Cõi Sắc và Cõi Vô Sắc. Ba
cõi là những nhóm sơ bộ các cấp độ của sự tồn tại luân hồi theo nghĩa là kết quả
của ba cấp độ tâm thức, những cấp độ này được xác định bởi
các cấp độ khái niệm. Tái sinh trong Cõi Vô Sắc là kết quả của cấp độ ổn định
thiền định vi tế nhất; tái sinh trong Cõi Sắc là kết quả của
các cấp độ thiền định thấp hơn, và tái sinh trong Cõi Dục, cõi của chúng ta, là
kết quả của cấp độ tâm thức thấp hơn chưa đạt đến sự tập trung
như vậy.
Trong
Cõi Vô Sắc, có bốn cấp độ tự chúng tiến triển từ thô đến tinh. Chúng được gọi
là Không vô biên xứ, Thức vô biên xứ, Vô sở hữu xứ, và Phi tưởng phi phi tưởng
xứ (Đỉnh của sự tồn tại tuần hoàn). Trong Cõi Sắc, tóm lại có bốn cấp độ của sự
tồn tại tuần hoàn được gọi là Sơ thiền, Nhị thiền, Tam thiền, Tứ thiền. Trong một
bài trình bày mở rộng hơn, có mười sáu hoặc mười bảy cấp độ của Cõi Sắc. Tất cả
các loại chúng sinh trong Cõi Sắc và Vô sắc đều được coi là những sự luân hồi hạnh
phúc, so với các trạng thái thấp hơn, và tất cả đều được bao gồm trong những loại
của chư thiên.
Trong
Cõi Dục, về cơ bản có hai loại chúng sinh - những người trong sự luân hồi hạnh
phúc và những người trong sự chuyển kiếp xấu. Những sự chuyển kiếp hạnh phúc là
của chư thiên, a tu la và con người. Chư thiên của Cõi Dục, lần lượt, có sáu loại
- Tứ đại Thiên Vương, Đao Lợi Thiên, Dạ Ma Thiên, Đâu Suất Đà Thiên, Hóa Lạc
Thiên, Tha Hóa Tự Tại Thiên. Những sự chuyển kiếp xấu là súc sinh, ngạ quỷ và
chúng sinh địa ngục.
Về
số lượng thế giới, chúng ta có thể nói về một đơn vị thế giới bao gồm một tỷ hệ
thống thế giới gần giống như thế giới của chúng ta. Sự hình
thành và hủy diệt của tất cả hàng tỷ hệ thống thế giới này được cho là diễn ra
gần như đồng thời. Đây là lời giải thích được tìm thấy trong A Tỳ Đạt Ma Câu Xá
Luận (Kho tàng tri thức hiển nhiên) của Thiên Thân Ngoài ra, Mật Điển Quán Đảnh
Kim Cang Thủ nói rằng một tỷ hệ thống thế giới như vậy trong số một tỷ thế giới
được gọi là "đại dương vô tận", một tỷ trong số đó được gọi là
"một chuỗi liên tục của các đại dương vô tận", một tỷ trong số đó được
gọi là "chuỗi liên tục trung bình của các đại dương vô tận", và một tỷ
trong số đó được gọi là "chuỗi liên tục thứ ba của các đại dương vô tận".
Cuối cùng là số lớn nhất; từ đó trở đi, chúng chỉ được gọi là "vô tận".
Mặc dù đã tạo ra một tập hợp các con số khổng lồ, văn bản nói rằng toàn bộ phạm
vi của nó vẫn là vô tận. Tương tự như loại giáo lý này, khoa học viễn tưởng thường
mô tả những sinh vật du hành xa vào không gian bên ngoài. Tuy nhiên, một số
khoa học viễn tưởng mô tả những sinh vật của không gian bên ngoài đúng là xấu
xí và đáng sợ; Tôi nghi ngờ rằng điều này nhất thiết phải như vậy.
Dù
sao đi nữa, bạn có thể thấy rằng Phật tử tin rằng thế giới là vô tận và chúng
sinh là vô hạn. Do đó, một số người hỏi, "Nếu có vô số chúng sinh, thì việc
tạo ra ý định giác ngộ vì lợi ích của tất cả chúng sinh chẳng phải là vô nghĩa
sao?" Câu trả lời cho điều này là ý định rất quan trọng. Khi một người tạo
ra một ý định tốt, liệu người đó có thật sự đạt được nó hay không lại là một vấn
đề khác. Ví dụ, nếu một bác sĩ tạo ra quyết tâm lớn để giải thoát thế giới khỏi
một căn bệnh nào đó và do đó, tham gia vào nghiên cứu, điều này sẽ tốt, phải
không? Về mặt quyết tâm, ý chí, thì không có giới hạn. Cho dù thực tế hay
không, thì quyết định của bạn - với quyết tâm mạnh mẽ
ngay từ đầu - sẽ có trọng lượng. Cho dù đạt được hay không là một vấn đề khác.
Một
tỷ thế giới trong một hệ thống thế giới này được hình thành, tồn tại, trải qua
sự hủy diệt và duy trì trong trạng thái chân không trong khoảng thời gian tám mươi
kiếp trung gian (thành, trụ, hoại, không). Sự hình thành mất hai mươi a tăng kỳ
kiếp cũng như các giai đoạn tồn tại, hủy diệt và trống rỗng. Mặc dù “Kho tàng
tri thức biểu hiện” của Thiên Thân đưa ra kích thước, hình dạng, v.v. của hệ thống
thế giới, nhưng nó không phù hợp với các phát hiện khoa học hiện đại và do đó
là rất khó để chấp nhận là đúng theo nghĩa đen.
Như đã giải thích trước đó, Phật tử phải chấp nhận lý luận, và do đó, người ta
nói rằng Phật tử không nên chấp nhận một giáo lý trái ngược với lý luận; thậm
chí còn không nên chấp nhận một lập trường trái ngược với nhận thức trực tiếp.
Ngoài ra, một lý do nữa khiến mô tả về vũ trụ của Thiên Thân không cần phải được
chấp nhận theo nghĩa đen là vì bản thân kinh điển Phật giáo đưa ra nhiều mô tả
khác nhau về vũ trụ.
Trước
đó, người ta đã giải thích rằng theo các cấp độ thô và tế của tâm, có ba cõi và
sáu loại chúng sinh luân hồi. Tuy nhiên, theo Phật giáo, chúng sinh không đạt
được sự giải thoát bằng cách tiến lên ngày càng cao hơn trong các cấp độ này.
Vì khi một người đạt đến Đỉnh cao của Sự tồn tại tuần hoàn (Phi phi tưởng xứ
thiên), thì không phải là người đó đã ở ngưỡng cửa giải thoát; vẫn dễ dàng rơi
trở lại các trạng thái thấp hơn. Do đó, người ta nói rằng không có sự xác định
nào đối với các trạng thái tái sinh.
Làm
thế nào để một người chuyển từ trạng thái sinh này sang trạng thái sinh khác?
Trước tiên, chúng ta phải thảo luận về tái sinh. Lý do chính thiết lập tái sinh
là sự tiếp tục của tâm. Về cơ bản có hai loại hiện tượng, tâm thức bên trong và vật chất bên ngoài. Vật
chất có thể đóng vai trò là nguyên nhân hợp tác để tạo ra tâm thức chẳng hạn như khi một vật thể hữu
hình, thì hữu hình đóng vai trò là nguyên nhân hợp tác khiến tâm thức được tạo ra theo khía cạnh của vật thể
cụ thể đó, điều này được gọi là "điều kiện đối tượng được quan sát"
(duyên sở duyên). Tuy nhiên, vật chất không thể đóng vai trò là nguyên nhân thực
chất (thụ nhận nhân) của tâm thức. Để giải thích điều này, chúng ta hãy
xem xét ba điều kiện nhân quả tạo ra, ví dụ, tâm thức của mắt. Ba điều kiện này là điều kiện
trao quyền (tăng thượng duyên), điều kiện đối tượng được quan sát (sở duyên
duyên) và điều kiện ngay trước đó (vô gián duyên ). Mỗi điều kiện trong ba điều
kiện này đều có một chức năng riêng. Ví dụ, thức của mắt có thể nhận thức được
hình dạng hữu hình chứ không phải âm thanh là do năng lực giác quan của mắt (một
loại vật chất tinh tế, trong suốt nằm trong cơ quan của mắt) là điều kiện cho
phép nó. Tâm thức của mắt được tạo ra như có phương diện,
ví dụ, màu xanh lam chứ không phải màu vàng là do bản thân mảng màu xanh lam mà
nó quan sát được điều kiện đối tượng. Ngoài ra, tâm thức của mắt được tạo ra như một thực
thể của sự sáng tỏ và hiểu biết là do một khoảnh khắc tâm thức ngay trước đó đóng vai trò là điều kiện
ngay trước đó của nó,
Nếu
không có một chuỗi tâm thức trước đó, thì không có cách nào nó có
thể được tạo ra như một thực thể của sự sáng tỏ và hiểu biết. Do đó, người ta
đã xác định rằng nếu không có một tâm trước đó thì không thể tạo ra một
tâm
sau đó, Theo cách này, người ta cũng xác định rằng không có sự khởi đầu cho tâm thức, và theo cách tương tự, không
có sự kết thúc cho chuỗi tâm thức của
một người.
Tuy
nhiên, theo Trường phái Đại Diễn Giải, khi Đức Phật nhập đại niết bàn, chuỗi tâm thức của ngài đã kết thúc. Long Thọ
bác bỏ lập luận này bằng lý lẽ, nói rằng nếu những người theo trường phái đó
coi niết bàn là sự cắt đứt của dòng liên tục của các uẩn tinh thần và vật chất,
thì khi niết bàn được hiện thực hóa, sẽ không có người nào hiện thực hóa nó và
ngược lại, khi người đó vẫn còn tồn tại, sẽ không có niết bàn - điều quan trọng
là việc một người đạt được niết bàn là điều không thể. Do đó, Long Thọ đưa ra ý
nghĩa của niết bàn theo cách khác. Vấn đề ở đây là dòng liên tục của tâm
không bao giờ dừng lại.
Chất
lượng tái sinh của một người trong kiếp sau được xác định bởi chất lượng hoạt động
tinh thần của người đó trong kiếp này (dục tri tiền thế
nhân kim sinh thọ giả thị, yếu tri lai thế quả kim sinh tác giả thị). Nói chung,
chúng ta không có quyền lựa chọn cách mình được sinh ra; điều đó phụ thuộc vào
nghiệp lực. Tuy nhiên, khoảng thời gian gần lúc chết có ảnh hưởng rất lớn đến
việc kích hoạt một trong số nhiều nghiệp mà một người đã tích lũy, và do đó, nếu
một người thực hiện nỗ lực đặc biệt để tạo ra một thái độ đức hạnh vào thời điểm
đó, thì sẽ có cơ hội để củng cố và kích hoạt một nghiệp đức hạnh. Hơn nữa, khi
một người đã phát triển được sự chứng ngộ cao và đã kiểm soát được cách mình sẽ
tái sinh, thì có thể thực hiện cái gọi là "tái hóa thân" thay vì chỉ
tái sinh. Một lần nữa, có rất nhiều loại tái hóa thân, nhưng chúng ta hãy quay
lại chủ đề của mình.
Làm
thế nào để một người đi từ kiếp này sang kiếp khác? Khi một người chết từ
Cõi Dục giới hoặc Cõi Sắc giới khi tái sinh vào
Cõi Vô sắc giới, không có trạng thái trung ấm; bằng khác đi,
bất cứ khi nào một người tái sinh, sẽ có trạng thái trung ấm giữa
kiếp này và kiếp sau. Phương thức của tiến trình của
cái chết là gì và bản chất của trạng thái trung ấm là
gì? Đầu tiên, cái chết có thể xảy ra khi hết tuổi thọ, hoặc khi hết công đức,
hoặc do tai nạn. Theo lời giải thích rất thô về cái chết trong Kho tàng Tri thức
Hiển hiện (A Tỳ Đạt Ma Câu Xá Luận) của Thiên
Thân, bản thân tâm của sự chết có thể là đức hạnh cũng như ngay cả khoảnh khắc
thụ thai đầu tiên. Trong trường hợp này, một tâm chết đức hạnh có thể
hoạt động như một điều kiện ngay trước đó gây ra một tâm thụ thai đức hạnh của
kiếp sau. Tuy nhiên, A Tỳ Đạt Ma Tập Luận của Vô Trước đưa ra một bài trình bày
tinh tế hơn trong đó tâm chết nhất thiết phải trung lập
như tâm
của khoảnh khắc tái sinh đầu tiên. Ngoài ra, trong Tantra Yoga Tối thượng, có một
bài trình bày về các cấp độ tâm thức
tinh tế hơn nhiều có thể được sử dụng để một người đã thực hành Tantra Yoga Tối
thượng tốt có thể chuyển đổi ngay cả tâm vi tế nhất của linh quang (ánh
sáng trong suốt) của cái chết thành một ý thức đức hạnh.
Nhìn
chung, những người đã thực hành đức hạnh mạnh mẽ trong suốt cuộc đời của họ có
một cái chết dễ dàng và thanh thản hơn trong khi những người đã tham gia vào
nhiều hoạt động phi đức hạnh có một cái chết khó khăn hơn và kích động hơn. Tuy
nhiên, một y tá từ Châu Âu đã nói với tôi rằng những người tin vào tôn giáo chết
trong sự sợ hãi nhiều hơn nhiều! Tuy nhiên, nếu trong hầu hết cuộc đời của bạn,
bạn có động lực tốt chân thành tìm cách giúp đỡ người khác nhiều nhất có thể,
thì khi ngày cuối cùng đến, bạn sẽ không hối tiếc. Bạn sẽ cảm thấy rằng mình đã
làm bất cứ điều gì có thể, rằng bạn đã dành cuộc sống của mình một cách có ý
nghĩa và hiệu quả. Đây là một trong những biện pháp bảo vệ tốt nhất để tránh sợ
hãi khi gần đến lúc chết. Tuy nhiên, những người dành phần lớn thời gian để
gian lận, lừa gạt và bắt nạt người khác có xu hướng phát triển cảm giác tội lỗi
sâu sắc, một lương tâm tội lỗi. Ngay cả bạn bè của bạn cũng có thể không biết cảm
xúc bên trong của bạn, nhưng khi ngày cuối cùng đến, cảm giác bất an sâu sắc của
riêng bạn sẽ xuất hiện.
Trong
quá trình chết, hơi ấm của cơ thể rút lui từ các bộ phận
của cơ thể theo những cách khác nhau cho những loại người khác nhau. Đối với những
người đã tích lũy được rất nhiều nghiệp lành, hơi ấm của cơ thể ban đầu rút khỏi
các phần dưới của cơ thể, trong khi đối với những người đã tích lũy rất nhiều
nghiệp bất thiện, hơi ấm khởi đầu rút khỏi các phần trên của cơ thể. Sau đó, từng
giai đoạn, hơi thở bên ngoài ngừng lại, và hơi ấm tập trung ở tim.
Theo
hệ thống Tantra Yoga Tối thượng, quá trình chết được trình bày theo bốn hoặc
năm yếu tố. Trong lời giải thích này, khả năng của các yếu tố đóng vai trò là
cơ sở của tâm thức dần dần suy giảm,
do đó tạo ra một loạt các hiện tượng tinh thần. Khi khả năng của yếu tố đất
đóng vai trò là cơ sở của ý thức suy giảm, như một dấu hiệu bên ngoài, cơ thể
trở nên mỏng hơn, v.v.
Như
một dấu hiệu bên trong, theo lời giải thích của hệ thống Bí Mật Tập Hội (Guhyasamāja),
bạn có cảm giác như đang nhìn thấy ảo ảnh. Sau đó, khi khả năng của yếu tố nước
làm cơ sở cho ý thức suy yếu, lưỡi bạn khô và mắt bạn chìm sâu vào đầu. Là một
dấu hiệu bên trong, bạn có cảm giác nhìn thấy khói. Sau đó, khi khả năng của yếu
tố lửa làm cơ sở cho tâm thức suy yếu,
hơi ấm của cơ thể tập trung lại, như đã giải thích ở trên. Là một dấu hiệu bên
trong, bạn có cảm giác nhìn thấy đom đóm. Sau đó, khi khả năng của yếu tố gió
hoặc không khí làm cơ sở cho tâm thức
suy yếu, hơi thở của bạn ngừng lại và là một dấu hiệu bên trong, bạn có cảm
giác nhìn thấy một ngọn đèn bơ đang cháy trong không gian trước mặt bạn. Trước
đó, có sự xuất hiện của đom đóm hoặc tia lửa từ ngọn lửa; bây giờ điều này biến
mất và xuất hiện một loại màu đỏ.
Sau
đó, các cấp độ tinh tế hơn của gió, hoặc không khí bên trong, đóng vai trò là
các đỉnh cao của tâm thức bắt đầu tan
biến. Đầu tiên, các luồng gió đóng vai trò là các đỉnh cao của tám mươi khái niệm
tan biến thành một tâm được gọi là "hiện tướng", trong đó có một sự xuất
hiện màu trắng sống động; đây là trạng thái đầu tiên trong bốn trạng thái được
gọi là bốn trạng thái trống rỗng. Sau đó, khi tâm có hiện tướng bên
ngoài trắng sáng - cũng như gió hoặc năng lượng bên trong phục vụ như đỉnh
cao của nó tan biến vào tâm được gọi là "sự gia tăng của
hiện tướng", có một sự xuất hiện màu đỏ hoặc cam rực rỡ. Sau đó, khi tâm
của sự gia tăng của hiện tướng màu đỏ rực rỡ, cũng như luồng gió đóng vai trò
là đỉnh cao của nó, tan biến vào tâm được gọi là "gần đạt được", có một
sự xuất hiện của màu đen. Nếu các bác sĩ tình cờ có mặt tại thời điểm này, họ
có thể đã tuyên bố rằng bạn đã chết; tuy nhiên, theo cách giải thích này, một
người không chết mà đang chết. Sau đó, sau sự gần đạt được màu đen rực rỡ, tâm linh
quang của cái chết xuất hiện. Tâm thức
này là tâm vi tế sâu thẳm nhất. Chúng ta gọi nó là Phật tính, nguồn gốc
thật sự của mọi tâm thức. Sự liên tục
của tâm
này kéo dài ngay cả khi đạt được Phật quả.
Trong
khi linh quang (ánh sáng trong suốt) của cái chết đang biểu hiện, tâm thức vẫn ở bên trong cơ thể. Sau đó,
cùng lúc với sự chấm dứt của tâm linh quang của cái chết, tâm
và cơ thể tách biệt. Đây là lời giả biệt cuối
cùng!
Cùng
lúc với sự tách biệt của tâm và cơ thể, một người đi qua cùng
một bộ tám hiện tướng theo thứ tự ngược lại. Nếu có một trạng thái trung ấm, nó
bắt đầu bằng sự tái xuất hiện của tâm của sự gần đạt được màu đen sống
động.
Bản
chất của trạng thái trung ấm thân là gì? Một chúng sinh ở trạng thái trung ấm
không có thân thể vật lý thô như chúng ta, mà là một cơ thể vi tế. Nó có được
chính là từ gió (không khí bên trong) và tâm. Do đó, bất cứ nơi nào chúng
sinh ở trạng thái trung ấm cảm thấy muốn đến, cơ thể của người đó ngay lập tức
đến đó, do đó, nó phải nhanh hơn ánh sáng vì nó chỉ bằng tư tưởng. Nếu nó không
nhanh hơn ánh sáng, thì vì từ đầu này đến đầu kia của một thiên hà có rất nhiều
năm ánh sáng - thậm chí là hàng triệu năm - người ta sẽ phải di chuyển một khoảng
thời gian dài vô lý giữa một số kiếp sống.
Hình
dạng vật lý của một chúng sinh ở các trạng thái trung ấm là gì? Về điều này, có
hai cách trình bày không thống nhất. Theo Thiên Thân và một số văn bản mật
tông, thân thể của một chúng sinh ở trạng thái trung ấm giống với thân thể của
chúng sinh mà người ấy sẽ được tái sinh. Về thời gian một người dành cho trạng
thái trung ấm , một tuổi thọ duy nhất ở trạng thái trung ấm trạng thái
trung ấm tối đa là bảy ngày, sau đó là một cái chết nhỏ, và khoảng thời gian
dài nhất mà một người có thể duy trì trong một loạt các trạng thái trung ấm như
vậy là bảy tuần - bốn mươi chín ngày. Tuy nhiên, có hai cách khác nhau để tính
toán một ngày dài bao nhiêu; một hệ thống đưa ra chúng theo ngày của con người,
và hệ thống kia, theo loại cuộc sống mà người đó sẽ được tái sinh.
Một chúng sinh trung ấm có những loại nhận thức nào? Theo nghiệp (hành động) tốt
và xấu của một người, nhiều hình tướng thuận lợi và bất lợi khác nhau sẽ xảy
ra. Ngoài ra, một chúng sinh có thể nhìn thấy những chúng sinh khác cùng cấp độ
với mình. Hơn nữa, A Tỳ Đạt Ma Câu Xá Luận của Thiên Thân nói rằng những người
đã đạt được khả năng thấu thị của thiên nhãn thông qua nỗ lực có thể nhìn thấy
chúng sinh ở trạng thái trung ấm.
Ngay sau khi một người rời khỏi cơ thể cũ của mình và xuất hiện trong trạng
thái trung ấm, người đó thật sự có thể nhìn thấy cơ thể cũ đó; tuy nhiên, nói
chung, người ta không muốn nhập lại vào đó. Tuy nhiên, trong những trường hợp
khi người ấy đã nhập lại vào thân xác cũ, thì có thể - nếu có hoàn cảnh nghiệp
quả hiện diện để hồi sinh thân xác cũ. Trong tiếng Tây Tạng, điều này được gọi
là “day lok”, "trở về sau khi đã qua đời". Tôi nghĩ rằng trong số những
người "trở về sau khi đã qua đời", phải có nhiều loại khác nhau - những
người, từ trong quá trình chết, trở về từ tâm có hình dạng trắng sáng, từ tâm
có hình dạng đỏ sáng, từ tâm có hình dạng đen gần đạt được,
hoặc thậm chí từ trạng thái trung ấm sau tâm linh quang của cái chết.
Trong trạng thái trung ấm, nhiều hình tướng khác nhau xuất hiện, và do đó các
thực hành được mô tả cho những người ấy để họ có thể nhận ra rằng họ đang ở trạng
thái trung ấm, nơi mà - khi tiến bộ trên con đường có thể đạt được. Tử Thư Tây
Tạng nêu ra các thực hành như vậy cho những người đang thực hành bốn mươi tám bổn
tôn an bình và năm mươi tám bổn tôn phẫn nộ. Tương tự như vậy, đối với những
người thực hành yoga bổn tôn và đã tiến đến điểm quyết định xem tất cả các hiện
tượng của luân hồi và niết bàn là huyễn hoặc của tâm
- như các hình tướng của sự sinh sôi của tâm - nhiều thực hành được
mô tả để thực hiện trong một quan điểm như vậy. Hầu hết các giáo lý này đều xuất
phát từ Tantra Yoga tối thượng. (Hệ thống Thời Luân Mật Pháp của Vô Thượng Du
Già không nói về việc đạt được Phật quả ở trạng thái trung ấm; theo hệ thống
đó, Phật quả phải đạt được trong kiếp này hoặc trong suốt các kiếp. Điểm này
quay trở lại với thực tế là trong hệ thống Thời Luân Mật Pháp có một sự trình
bày độc đáo về nguyên nhân thực tế về Thân tướng của Đức Phật.)
Chúng sinh ở trạng thái trung ấm kết nối với một sự tái sinh mới và nói chung,
bốn loại sinh được mô tả - hóa sinh tự nhiên(hóa), sinh từ tử cung (thai), sinh
từ trứng (noãn) và sinh từ nhiệt và ẩm (thấp). Chúng sinh ở trạng thái trung ấm
là trường hợp hóa sinh tự nhiên. Ngoài ra, người ta nói rằng khi hệ thống thế
giới này lần đầu tiên hình thành, chúng sinh được hóa sinh ở đây một cách tự
nhiên, phát triển đầy đủ. Nếu sự tái sinh là từ nhiệt và ẩm, người ta sẽ thấy một
nơi dễ chịu, ấm áp mà người ta trở nên gắn bó đến mức người ta có mong muốn được
ở lại đó. Nếu một người được tái sinh theo cách sinh trong tử cung, người đó sẽ
thấy cha và mẹ đang giao hợp. Những người được tái sinh thành nam giới sẽ bị
thu hút và mong muốn người mẹ; những người được tái sinh thành nữ giới sẽ bị
thu hút và mong muốn người cha; trong ham muốn đó, trạng thái trung ấm dừng lại
và trạng thái sinh ra bắt đầu.
Sự chấm dứt của trạng thái trung ấm và sự thụ thai trong tử cung của người mẹ
diễn ra đồng thời. Trong quá trình chấm dứt của trạng thái trung ấm, người đó
trải qua tám dấu hiệu bắt đầu bằng cảm giác ảo ảnh, như đã giải thích trước đó,
khi kết thúc, tâm linh quang sẽ xuất hiện. Bởi vì cơ thể của một chúng sinh ở
trạng thái trung ấm là tinh tế, tám dấu hiệu này không rõ ràng và xuất hiện
nhanh chóng, trong khi vì loại cơ thể của chúng ta là thô, tám dấu hiệu này rõ
ràng và diễn trong thời gian dài hơn. Do thực tế này, người ta nói rằng đối với
một người muốn thực hành Tantra Yoga Tối thượng, việc được sinh ra làm người rất
thuận lợi.
Đây là cách chúng ta du hành, dường như vô tận, trong vòng luân hồi. Chừng nào
chúng ta còn trong vòng luân hồi như vậy, chúng ta phải chịu nhiều loại đau khổ
khác nhau. Tóm lại, chúng bao gồm ba dạng đau khổ - bản thân nỗi đau (khổ khổ),
nỗi đau của thay đổi (hoại khổ), và nỗi khổ của điều kiện
hóa lan tỏa (hành khổ). Chúng sinh trong những cuộc chuyển kiếp xấu của chúng
sinh địa ngục, ngạ quỷ và súc sinh cũng như những chúng sinh trong những cuộc
chuyển kiếp hạnh phúc như con người, a tu la và chư
thiên của Cõi Dục phải chịu cả ba loại đau khổ ấy. Sau đó, trong Cõi Sắc, chư
thiên trong Sơ Thiền , Nhị Thiền và Tam Thiền chỉ có cảm giác an lạc, và do đó
không có nỗi khổ của sự đau đớn, nhưng vẫn có đau khổ của sự thay đổi. Tứ Thiền
lên đến bốn cấp độ của Cõi Vô sắc, chỉ có cảm giác trung tính, và do đó chỉ có
đau khổ của sự điều kiện hóa lan tỏa. Do đó, người ta nói rằng khi một người
còn trong luân hồi, người đó sẽ bị kìm kẹp bởi một hình thức đau khổ nào đấy.
Như vậy là kết thúc một lời giải thích sơ bộ về sự thật của đau khổ hay khổ đế./.
[1]
Thuật ngữ này liên hệ đến một vị nào
đó đã đạt được địa vị kiến đạo và thực chứng trực tiếp tính không lần đầu tiên
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét