Nguyên tác: Buddhistdoor View: Buddhism in Asia:
A Constant Amid Divergences and Tensions?
Tác giả: Buddhistdoor Global
Việt dịch: Quảng Cơ
Biên tập: Tuệ Uyển
***
Vesak là ngày kỷ niệm cuộc đời Đức Phật lịch sử
và bốn cột mốc quan trọng của Ngài, và sứ mệnh này được chia sẻ bởi tất cả Phật
tử bất kể tập tục và phong tục địa phương. Lễ hội vừa được tổ chức vào tháng
Năm vừa qua, mặc dù ngày chính xác có thể khác nhau do các lịch âm dương khác
nhau được sử dụng để tính ngày Phật Đản. Lễ hội là sợi dây liên kết đặc biệt
các cộng đồng Phật giáo trên khắp châu Á và mang đến một cảm giác hiếm có về di
sản chung và mục đích chung. Lời nhắc nhở này được hoan nghênh trong năm 2023,
một năm mà địa chính trị châu Á bị chia rẽ và bao trùm nhiều quốc gia trong
căng thẳng chưa từng có. Mặc dù có những yếu tố rộng hơn góp phần vào những
căng thẳng này, nhưng châu Á chưa bao giờ bị chia rẽ đến thế.
Scroll
painting and calligraphy of Enchin, Kamakura period (1185-1333). From
wikipedia.org
Có thể nói, Phật giáo có thể đóng góp phần nào đó vào ý thức về lợi ích chung – không chỉ trong phạm vi một quốc gia hay một cấu trúc chính trị đơn lẻ, như đã được hình dung trong xã hội bene của Machiavelli và các nhà tư tưởng châu Âu khác như Rosseau hay Rawls – mà còn cụ thể cho cộng đồng rộng lớn hơn của đại gia đình các quốc gia châu Á. Nói về tính dân tộc, cấu trúc hiện tại của các quốc gia-dân tộc châu Á là một hiện tượng rất gần đây xuất hiện sau Thế chiến thứ hai và sự thoái lui của chủ nghĩa thực dân chính thức. Hơn nữa, với sự sụp đổ của các đế chế châu Á đa sắc tộc – các cấu trúc đế quốc – từng thống trị lục địa như Mughal hay nhà Thanh, những biểu hiện của chủ nghĩa dân tộc cho phép các quốc gia châu Á đàm phán giành độc lập, lật đổ chính quyền, hoặc thực hiện cách mạng quá đa dạng để có thể đóng vai trò là bất kỳ loại “keo dán” nào nói lên một tương lai chung.
Trong suốt 2500 năm lịch sử tại châu Á, Phật giáo đã tạo điều kiện và tiếp tục làm dịu đi những mối quan hệ quan trọng. Đây là những mối quan hệ mềm, không hề kém phần quan trọng so với ngoại giao "cứng" như thương mại hay liên minh quân sự, mà thực sự tồn tại vượt qua các xu hướng kinh tế, cách mạng hay chiến tranh, thậm chí là sự tuyệt chủng chính trị hay giải thể nhà nước. Phật giáo đã hiện diện ở châu Á từ rất lâu trước khi hệ thống quốc gia dân tộc xuất hiện. Bản thân các quốc gia dân tộc đã mang tính chia rẽ, và những người theo chủ nghĩa dân tộc cho rằng sự chia rẽ chính là mấu chốt. Các quốc gia được xác định bởi biên giới và lòng trung thành chính trị, lòng trung thành có thể được cảm nhận sâu sắc như chính tôn giáo. Hơn nữa, việc hòa giải các động lực nội tại - chẳng hạn như các liên kết dân tộc-ngôn ngữ đa dạng và phức tạp - không phải lúc nào cũng phù hợp với hệ thống quốc gia dân tộc đã thống trị châu Âu và thế giới kể từ thế kỷ 17.
Ngược lại, Phật giáo giống như “lớp màng” mềm mại nằm bên dưới “lớp da thịt” của hoạt động thường nhật và chính trị quốc gia của các nước châu Á. Phật giáo không hiện diện ngay lập tức ở hầu hết châu Á hiện đại, và thực tế có những xu hướng rất đáng lo ngại xoay quanh sự suy giảm dân số Phật tử, từ sự thờ ơ của giới trẻ đối với tôn giáo chính thống cho đến sự thu hẹp dân số tu viện. Tuy nhiên, hầu như mỗi quốc gia đều có tuyên bố riêng về việc mình là người bảo vệ Tam Bảo, điều này đóng vai trò nổi bật trong ngoại giao Phật giáo: nhìn nhận theo cách này, đây là nguyên nhân của sự tương đồng—hoặc ít nhất là sự cạnh tranh mềm mại thân thiện—thay vì gây chia rẽ sâu sắc hơn.
Ba trong bốn địa điểm linh thiêng nhất của cuộc đời Đức Phật nằm trong biên giới của Ấn Độ - một điểm đã thúc đẩy chính phủ của Narendra Modi khởi động chính sách ngoại giao Phật giáo đang diễn ra của riêng mình vào năm 2014. Trong khi đó, có lẽ công bằng khi nói rằng sẽ không có Phật giáo Đông Á nếu không có sự quản lý của Trung Quốc đối với ba báu vật từ thời nhà Hán trở đi (202 TCN–9 SCN; 25–220 SCN). Sri Lanka tự coi mình là nơi lưu giữ các tổ chức Phật giáo Nguyên thủy lâu đời nhất, trong khi các quốc gia hiện đại ở Đông Nam Á nằm trong số những quốc gia đầu tiên tiếp nhận các truyền thừa Pali và Sanskrit sớm nhất, dẫn đến việc Phật giáo được đưa vào chính ngôn ngữ và văn hóa của Myanmar, Indonesia, Thái Lan, v.v. Các vùng Himalaya của Tây Tạng, Nepal và Bhutan, cũng như các quốc gia Đông Á như Nhật Bản và Hàn Quốc, có thể tự hào về việc đổi mới và tạo ra một số biểu hiện độc đáo nhất của Phật pháp trên thế giới.
Việc gần đây đưa một bộ văn bản – ghi chép chi tiết về giao lưu văn hóa giữa Trung Quốc và Nhật Bản do nhà sư Phật giáo Enchin (814–91) ghi chép – vào Danh mục Ký ức Thế giới của UNESCO là minh chứng cho thấy dù địa chính trị Trung-Nhật đương đại có chia rẽ và căng thẳng đến đâu, vẫn không thể thoát khỏi ranh giới chung của Phật giáo. Vào ngày 24 tháng 5, ban điều hành UNESCO đã phê duyệt kho lưu trữ (shōgyō) của Enchin, vốn đã là bảo vật quốc gia của Nhật Bản, để đưa vào bộ sưu tập văn bản tương đương với các Di sản Thế giới của UNESCO. (The Asahi Shimbun)
Shōgyō được Tiến sĩ George A. Keyworth định nghĩa là:
. . . các tài liệu tôn giáo, mặc dù không phải lúc nào cũng vậy, được lập danh mục tại địa phương và được lưu giữ trong các thư viện của các ngôi chùa, đền thờ và quần thể điện thờ-đền chùa ở Nhật Bản thời trung cổ. Đây là những bộ sưu tập cực kỳ phong phú, tương đối sớm, chủ yếu bao gồm các chú giải cho các kinh Phật Mật tông được dịch từ tiếng Phạn sang tiếng Hán vào thế kỷ thứ 8 tại Trung Quốc, các cẩm nang nghi lễ do các nhà sư Trung Quốc và Nhật Bản biên soạn, các ghi chú và sơ đồ hướng dẫn, các văn bản và thư từ về thánh tích, tiểu sử và sử ký, biểu đồ, ấn tín, âm nhạc và các bản sao của các tài liệu thế tục và tôn giáo không phải lúc nào cũng gắn liền với sự liên kết của các thư viện.
(Mạng lưới Phật giáo Thiên Trúc)
Enchin (Viên Trân: người được truy tặng danh hiệu là Trí Chứng Đại Sư - Chisho Daishi) là người sáng lập tông Thiên Thai Tông, và bản thân ông cũng là một “nhà ngoại giao mềm mỏng”. Vai trò này phổ biến đối với các nhà sư Trung Quốc và Nhật Bản ở Âu Á thời trung cổ, những người thường xuyên di chuyển giữa các đế chế và vương quốc với tư cách phi chính trị, với mục tiêu rõ ràng về văn hóa hoặc tâm linh, nhưng vẫn truyền đạt và đáp ứng nhu cầu của các nhà lãnh đạo chính trị. Ví dụ, Enchin đã du hành đến Trung Quốc thời Đường và góp phần đưa Phật giáo Mật tông trở lại, một tông phái vẫn còn thịnh hành ở Nhật Bản. Bộ sưu tập tài liệu của ông bao gồm giấy thông hành được hoàng gia phê duyệt cho phép ông đi lại khắp Trung Quốc – một trong những giấy tờ tương đương hộ chiếu sớm nhất, ít nhất là giữa Nhật Bản và Trung Quốc. Các tài liệu này chủ yếu được lưu giữ tại chùa Onjo-ji (Viên Thành Tự) ở Otsu, và giá trị của chúng nằm ở việc tìm hiểu lịch sử giao lưu văn hóa Trung-Nhật. Chúng cũng giúp chúng ta hiểu được các vấn đề pháp lý và hệ thống giao thông vận tải thời Đường. (Tờ Asahi Shimbun)
Enchin’s imperial pass to travel through China. From asahi.com
Thật trớ trêu thay, Nhật Bản đã phản đối việc đăng ký hồ sơ về vụ Thảm sát Nam Kinh năm 2015, dẫn đến việc đình chỉ các khuyến nghị vào năm 2017 cho đến tận gần đây, khi vào tháng 4 năm 2021, UNESCO đã phê duyệt các sửa đổi đối với chương trình, theo đó sẽ không có khuyến nghị ứng cử viên nào được đăng ký nếu một quốc gia thành viên phản đối (The Asahi Shimbun). Đây là một trường hợp điển hình của chủ nghĩa dân tộc và quan điểm chia rẽ len lỏi vào ngay cả những phương tiện vì lợi ích chung. Những thay đổi hiện nay sẽ phụ thuộc vào các tình huống bất ngờ của chính trị trong nước và quốc tế: giờ đây, chỉ có chính phủ quốc gia mới có thể đệ trình khuyến nghị, trong khi trước đây, cá nhân và các nhóm công dân được phép trực tiếp đệ trình khuyến nghị. (The Asahi Shimbun)
Việc đăng ký gần đây nhất này, mặc dù là lần đầu tiên trong hệ thống mới còn nhiều thiếu sót này, vẫn là một lời nhắc nhở đáng hoan nghênh về quá khứ - và tiềm năng hiện tại - của Phật giáo như một màng lưới thống nhất. Sự tương liên của vạn vật đã ăn sâu vào triết lý xã hội của Phật giáo. “Tương sinh” và mối quan hệ với người khác, với quốc gia khác, và với chính hành tinh này nên được xây dựng trên nền tảng trách nhiệm phổ quát. Phật giáo cũng có tầm nhìn này cho các quốc gia châu Á - ngay cả những quốc gia có mối thù truyền kiếp sâu sắc./.
https://www.buddhistdoor.net/features/buddhistdoor-view-buddhism-in-asia-a-constant-amid-divergences-and-tensions/
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét