Nguyên tác: Humanity’s Place in the Cosmos
Tác giả: Prof. David Dale Holmes
Việt dịch: Quảng Cơ
Biên tập: Tuệ Uyển
***
Bài viết tháng này dựa trên những trích đoạn từ bài giảng về vũ trụ học Phật giáo mà tôi đã trình bày tại Hội Siam ở Bangkok khoảng 15 năm trước, bài giảng này lại dựa trên tuyển tập các trích dẫn từ Kinh điển Pali do hai biên tập viên lỗi lạc của các học giả Sri Lanka là H. N. Jayatilleke và G. P. Malalasekera biên soạn.*1
Mục đích mà Đức Phật nêu ra chỉ là nói về khổ đau, nguyên nhân của khổ đau, và cách chúng ta có thể thoát khỏi khổ đau bằng cách thực hành Bát Chánh Đạo, nhưng trong quá trình giảng dạy Giáo Pháp, Ngài cũng tình cờ đề cập đến vũ trụ học để chúng ta có thể hiểu được Ngài nhìn nhận vị trí của nhân loại trong cái mà Ngài gọi là "hệ thống thế giới ngàn vạn".
Dưới đây là một số đoạn trích dẫn, được diễn giải lại cho dễ hiểu, tiết kiệm thời gian và không gian.
Người ta nói rằng con người không bao giờ có thể hy vọng chạm đến giới hạn bên ngoài của không gian, ngay cả khi họ di chuyển với tốc độ của một mũi tên theo bất kỳ hướng nào và du hành suốt đời. Có vô số thế giới trong không gian vũ trụ bao la. Hệ thống một ngàn thế giới*2 trải rộng đến tận cùng khoảng cách mà mặt trời và mặt trăng của nó quay, tỏa sáng trong không gian. (A.IV.428)
Hệ thống một ngàn thế giới bao gồm những mặt trời xa xôi, một ngàn mặt trăng, hàng ngàn trái đất và hàng ngàn thế giới thiên đàng, và được gọi là hệ thống một tiểu thiên thế giới. Một ngàn hệ thống tiểu thiên thế giới như vậy là hệ thống một trung thiên thế giới. Một ngàn trung thiên thế giới như vậy là hệ thống một đại thiên thế giới. (A.I.227.228; IV.59 60)
Những hệ thống thế giới như vậy không bao giờ ổn định hay trường tồn; chúng luôn trong quá trình tiến hóa (saívaþþamána) hoặc tan rã (vivaþþamána). Những quá trình này mất rất nhiều thời gian, được đo bằng các đại kiếp gọi là kappa (S.II.181), cho đến khi cuối cùng các thảm họa vũ trụ chấm dứt chúng. (A.IV.100-3)
Trong hệ thống tiểu thiên thế giới, thời gian không được đo lường theo cùng một cách ở mọi nơi. Ví dụ, 50 năm Trái Đất tương đương với một ngày đêm ở một trong các thế giới thiên đàng, trong khi ở một thế giới khác, một ngày đêm tương đương với 1.600 năm Trái Đất. (A.IV.429)
Thế giới loài người nằm giữa hệ thống phân cấp thế giới, và việc tồn tại trong những thế giới loài người này bao gồm sự pha trộn giữa dễ chịu và khó chịu, thiện và ác, với những đặc điểm dễ chịu và tốt được tăng cường ở các thế giới cao hơn, và những đặc điểm khó chịu và xấu được tăng cường ở các thế giới thấp hơn. Nếu chúng ta chiêm nghiệm sự bao la của không gian vũ trụ và vô số thế giới mà thế giới loài người chỉ là một phần rất nhỏ, thì những vấn đề của con người sẽ được nhìn nhận dưới một góc nhìn khác và thật sự có vẻ tầm thường.
Người ta nhớ đến một ví dụ mà Đức Phật đã đưa ra khi khiển trách một nhóm tu sĩ của Ngài, những người cảm thấy mình hơn hẳn những người khác vì họ có nhiều danh vọng và lợi ích hơn. Đức Phật ví họ như những con giun, sinh ra trong phân, lớn lên trong phân, và sống nhờ phân, nhưng lại cảm thấy mình hơn hẳn những con giun khác không được hưởng đặc quyền như vậy.
Khiêm tốn là một trong những bài học chúng ta nên học khi nhìn nhận từ góc nhìn vũ trụ về loài người đang bò lê trên bề mặt Trái Đất, cố gắng kiếm sống. So với những niềm vui trên thiên đàng, ngay cả vương quyền trên Trái Đất cũng dường như là một sự tồn tại nghèo nàn. (A.IV.254) Tuổi thọ của con người phàm trần so với thời gian vũ trụ thật nhỏ bé và có thể so sánh với một đường thẳng được vẽ trên Trái Đất. (A.IV.138)
Mặc dù cuộc sống con người có vẻ không đáng kể theo quan điểm vũ trụ, nhưng trong các văn bản Phật giáo, nó được coi là có giá trị lớn vì con người có khả năng đạt được kiến thức cao nhất, khả năng đạt được sự khác biệt về đạo đức nổi bật đến mức đủ điều kiện để họ trở thành người cai trị một hệ thống thế giới.
Trong quá trình tiến hóa luân hồi của con người, người ta nói rằng con người đã tái sinh thành muôn loài muôn vật hàng trăm lần (S.II.188), và quả thực, việc một chúng sinh được tái sinh thành người là rất hiếm hoi, bởi vì được sinh ra làm người thực sự là một sự kiện hiếm hoi (dullabham manussattam). Vì lý do này, bổn phận của mỗi con người là phải tận hưởng trọn vẹn cuộc sống quý giá và đáng trân trọng này.
Con người có những chỉ dẫn và trang bị để có khả năng khám phá ngay cả những chân lý sâu xa nhất về vũ trụ, và chính khi còn là một con người phàm trần, Đức Phật đã nhận ra tiềm năng trọn vẹn này. Điểm khác biệt là Đức Phật không chỉ là hạng bậc nhất trong số những người đương thời mà còn là bậc cao nhất trong số tất cả chúng sinh. Những đỉnh cao về trí tuệ, đạo đức và tâm linh mà con người có thể đạt được thật vĩ đại đến nỗi những bậc Tôn Quý đã đạt đến những đỉnh cao đó khác biệt với người thường như người thường khác biệt với loài vật.
Những bậc Tôn Quý như vậy không nên được cho là đã được đặc ân bởi sự can thiệp của thần linh từ trên cao. Họ đã đạt được những đỉnh cao này chỉ dựa trên năng lượng, nỗ lực và công đức của chính mình, bằng cách trau dồi tâm trí, tu tập nội tâm, phát triển Phật tính, không ngừng nỗ lực trong suốt một chuỗi dài tái sinh. Cũng cần nhấn mạnh rằng những gì một vị Phật có thể đạt được được xem là tiềm năng mà tất cả mọi người đều có thể đạt được.
Vì lý do này, không ai có quyền khinh miệt bất kỳ sinh vật nào, bởi vì tất cả chúng ta đều tuân theo cùng một quy luật sinh tồn. Cuối cùng, tất cả chúng ta đều có cùng một Phật tính và tiềm năng, mặc dù chúng ta có thể ở những giai đoạn phát triển khác nhau, và tốc độ phát triển của chúng ta có thể khác nhau trong mỗi giai đoạn. (A.II.38.4)./.
Phụ thích:
*1-Giữa thế kỷ 20 đã sản sinh ra hai học giả và quý ông vĩ đại người Sri Lanka, những người có đóng góp to lớn cho nghiên cứu Phật giáo, để lại dấu ấn sâu sắc trong cộng đồng Phật giáo Nguyên thủy phương Tây. Họ là H. N. Jayatilleke, giáo sư triết học tại Đại học Ceylon, và G. P. Malalasekera, trưởng khoa Đông phương học và giáo sư về văn minh Pali và Phật giáo tại Đại học Ceylon. Trong tác phẩm đồ sộ của họ, Phật giáo và Vấn đề Chủng tộc (UNESCO, 1958), họ lập luận rằng hệ thống đẳng cấp của Ấn Độ giáo hoàn toàn không phù hợp với khuôn khổ vũ trụ quan Phật giáo, một chủ đề hay cho một bài luận khác.
*2- Ðược biết như một ngàn dải ngân hà..
https://www.buddhistdoor.net/features/humanitys-place-in-the-cosmos/
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét