CÂY CẦU NỐI GIỮA GIÁO LÝ CỦA ĐỨC PHẬT THÍCH CA MÂU NI VÀ ĐỨC PHẬT A DI ĐÀ

 

Nguyên tác: The Bridge Between the Teachings of Shakyamuni and Amitabha
Tác giả: Alan Kwan
Việt dịch: Quảng Cơ
Biên tập: Tuệ Uyển
***

Giáo pháp của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni không chỉ giới hạn cho hàng Thanh văn và Bồ-tát.

Như đã đề cập trong bài viết trước, chúng ta đã thấy Đức Phật Thích Ca Mâu Ni là người khai sáng giáo pháp Phật giáo, Ngài đã thuyết giảng nhiều kinh điển khác nhau để mở ra 84.000 pháp môn, dẫn dắt chúng sinh đạt đến giải thoát tối thượng thông qua sự tinh tấn tu tập Giới, Định và Tuệ.

Tuy nhiên, ý nguyện ban đầu của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni khi xuất hiện ở thế gian không chỉ là để giáo hóa hàng Thanh văn và Bồ-tát — những người cầu giải thoát thông qua tự lực tu tập các hạnh thiền định và phi thiền định — mà là để cứu độ một cách toàn diện tất cả chúng sinh phàm phu đang chịu khổ đau trong luân hồi sinh tử.

Trong Kinh Vô Lượng Thọ, Đức Phật Thích Ca Mâu Ni dạy rằng:

“Với lòng đại bi vô lượng, Đức Như Lai thương xót tất cả chúng sinh trong ba cõi. Vì vậy, Ngài thị hiện ở thế gian để truyền dạy Chánh Pháp, mong muốn cứu độ những chúng sinh mê muội bằng cách ban cho họ những lợi ích chân thật.”

Nhưng làm sao những chúng sinh phàm phu với nghiệp chướng sâu nặng, lại sống cách xa thời Đức Phật Thích Ca Mâu Ni, có thể có cơ hội thỉnh cầu Ngài thuyết giảng một pháp môn thích hợp cho họ — một pháp môn có thể giúp họ thoát khỏi vòng luân hồi sinh tử vô tận, vốn là cội nguồn của Tám Nỗi Khổ? (Sanh, lão, bệnh, tử, ái biệt ly, cầu bất đắc, oán tắng hội, và ngũ ấm xí thạnh khổ)

Thị hiện dưới hình tướng con người và thuyết pháp bằng ngôn ngữ của con người, Đức Phật Thích Ca Mâu Ni hiểu rằng Ngài sẽ phải nhập Niết-bàn khi đến tuổi 80. Ngài cũng biết rằng giáo pháp của mình sẽ tồn tại khoảng 10.000 năm, nhưng không thể lưu truyền vĩnh viễn ở thế gian!

“Một Đức Phật trường tồn để dẫn dắt chúng sinh đến cõi Phật trường tồn”

Liệu có một vị Phật “trường tồn” nào có thể cứu độ tất cả chúng sinh, đặc biệt là những chúng sinh bình thường như chúng ta, trong tất cả các thế giới của toàn Pháp giới suốt mọi thời đại không? Nếu câu trả lời là có, thì vị Phật trường tồn này có thể đảm nhận sứ mệnh của Đức Thích Ca Mâu Ni và tiếp tục cứu độ chúng ta khi Ngài không còn hiện diện!

Tuy nhiên, không phải vị Phật trường tồn đảm nhận sứ mệnh của Đức Thích Ca Mâu Ni. Thực ra, chính sứ mệnh của Đức Thích Ca Mâu Ni là giới thiệu vị Phật trường tồn đến với chúng ta, để chúng ta có thể được giải thoát, ngay cả sau khi Ngài nhập Niết-bàn, và được tái sinh vào cõi Phật trường tồn để đạt được sự sống vĩnh hằng.

Vị Phật trường tồn này được gọi là Phật A Di Đà, và cõi Phật trường tồn của Ngài được gọi là Cực Lạc. Giáo lý về sự cứu độ của Đức Phật A Di Đà tại Cực Lạc được gọi là Pháp môn Tịnh Độ, như Đức Thích Ca Mâu Ni đã thuyết trong Kinh Vô Lượng Thọ, Kinh Quán Vô Lượng Thọ, và Kinh A Di Đà.

Trước khi Đức Phật A Di Đà thành Phật, Ngài đã phát ra đại nguyện thứ 17 rằng:
“Nếu khi Ta thành Phật, vô số chư Phật ở khắp mười phương thế giới không đồng thanh xưng tán và tán dương danh hiệu của Ta, thì Ta nguyện không chứng đắc Vô Thượng Chánh Giác.”

Vì vậy, cũng là sứ mệnh của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni ở cõi Ta Bà này — tán thán và xưng dương danh hiệu của Đức Phật A Di Đà.

Ba bộ Kinh Tịnh Độ dạy rằng:
Mục đích của pháp môn này là được vãng sinh về cõi Cực Lạc của Đức Phật A Di Đà; và phương pháp để đạt được vãng sinh chính là chuyên nhất xưng niệm danh hiệu Đức Phật A Di Đà, theo đúng Đại Nguyện thứ 18 của Ngài, được gọi là Bổn Nguyện Cứu Độ.

Để khuyến khích phàm phu phát tâm nguyện sinh Tịnh Độ, Đức Phật đã nêu gương các hàng Thanh Văn và Bồ Tát cùng phát nguyện vãng sinh.

Đây là một giáo pháp rất khó tin, hầu như khó lòng được người đời chấp nhận.
Nếu chúng ta không thể tin tưởng hay không phát nguyện vãng sinh về cõi Tịnh Độ, mà tiếp tục trôi lăn trong luân hồi, thì phải chịu khổ trong sinh tử, và đợi đến khi vị Phật kế tiếp ra đời — tức là sau 5,67 tỷ năm nữa.

Ngay cả các bậc Thanh Văn và Bồ Tát cũng khó có thể hiểu và tin nhận giáo pháp Tịnh Độ, bởi vì các Ngài đã quen tu hành theo con đường tự lực, nỗ lực tinh tấn tu tập các hạnh định – tuệ, như giữ giới, hành thiền và phát triển trí tuệ, để cầu giải thoát bằng chính công phu của mình.

Làm thế nào mà các hàng Thanh Văn và Bồ Tát có thể chuyển sang pháp môn cứu độ của Đức Phật A Di Đà, tức là pháp tu “tha lực” bằng cách chuyên nhất niệm danh hiệu Phật A Di Đà? Họ có cơ hội được vãng sinh về cõi Cực Lạc của Đức Phật A Di Đà và thành Phật hay không?

Chính vì con đường ấy rất khó thực hành, nên Đức Phật Thích Ca Mâu Ni đã thiết lập một pháp môn đặc biệt, như một cây cầu nối, để tất cả hàng đệ tử của Ngài có thể làm gương cho chúng sinh phàm phu noi theo. Cây cầu này giúp cho hành giả chuyển đổi từ con đường “tự lực” — tức là tu tập rèn luyện tâm và thân — sang con đường “tha lực”, tức là đặt trọn niềm tin vào nguyện lực cứu độ của Đức Phật A Di Đà để được vãng sinh về cõi Tịnh Độ.

Tổ Sư Thiện Đạo (Master Shandao) phân định và giảng giải hai con đường của pháp môn Tịnh Độ

Ngài Thiện Đạo đã trước tác “Quán Kinh Sớ” (Commentary on the Contemplation Sutra) và khai sáng Tông Tịnh Độ tại Trung Hoa, dựa trên giáo pháp của hai đức Phật Thích Ca Mâu Ni và A Di Đà. Ngài cũng đã làm sáng tỏ mọi nghi vấn về bản chất và tinh yếu của pháp môn Tịnh Độ.

Ngài Thiện Đạo nói trong “Phẩm Nghĩa Sâu Xa” (Chương Nói Về Nghĩa Thâm Diệu) của “Quán Kinh Sớ” như sau:

“Đức Thích Ca Mâu Ni Phật, là bậc giáo chủ thị hiện nơi cõi Ta-bà, do có người thưa hỏi mà mở rộng con đường Quan Trọng trong giáo pháp Tịnh Độ.
Còn đức A Di Đà Phật, là bậc năng nhân nơi cõi An Lạc, tự Ngài hiển bày và hoằng dương giáo pháp riêng của mình, khác với giáo pháp của Thích Ca, được gọi là Con Đường Đại Nguyện.”

Ngài Thiện Đạo còn giảng rõ về Con Đường Quan Trọng trong pháp môn Tịnh Độ như sau:

“Con Đường Quan Trọng chính là hai pháp tu: Định thiện và Tán thiện, được trình bày trong Kinh Quán Vô Lượng Thọ.
Định thiện là dùng tâm chuyên nhất để chấm dứt vọng tưởng, dừng mọi tán loạn, khiến tâm an định, lìa phiền não.
Tán thiện là trừ bỏ điều ác, tu tập điều lành, vun bồi các công đức thiện hạnh.
Nếu người tu mang hai loại công đức này hồi hướng và phát nguyện vãng sinh Tịnh Độ, thì đó gọi là Con Đường Quan Trọng.”

Trái lại, Con Đường Đại Nguyện được Ngài Thiện Đạo giảng định như sau:

“Con Đường Đại Nguyện, theo Kinh Đại Bổn Vô Lượng Thọ (Kinh Vô Lượng Thọ), được nói rằng:
“Đại nguyện và thanh tịnh nghiệp lực của Đức Phật A Di Đà là nhân duyên trợ thành cho tất cả chúng sinh — dù là thiện hay ác, phàm phu hay thánh nhân — được vãng sinh về cõi Cực Lạc.””

Con Đường Quan Trọng chính là “chiếc cầu nối” giúp người tu học Phật chuyển từ giáo pháp tu tự lực của Đức Thích Ca Mâu Ni sang giáo pháp cứu độ tha lực của Đức Phật A Di Đà.

Nó biểu thị một bước ngoặt trọng yếu đối với những hành giả và tín đồ mong cầu được bảo đảm vãng sinh, thoát khỏi luân hồi trong Lục đạo, và đạt đến địa vị bất thoái chuyển trên con đường thành Phật.

Đây chính là con đường chắc chắn và an toàn nhất để đạt đến quả vị Phật.

—-
https://www.buddhistdoor.net/features/the-bridge-between-the-teachings-of-shakyamuni-and-amitabha/

 

 

TRỞ VỀ VỚI CĂN BẢN: THỰC HÀNH PHẬT GIÁO VÀ NIỀM VUI CỦA SỰ SÁNG TỎ

 

Nguyên tác: Returning to the Basics: Buddhist Practice and the Joy of Clarity
Tác giả: Adam Dietz
Việt dịch: Quảng Cơ
Biên tập: Tuệ Uyển
***

Có nhiều cách để nói về triết lý Phật giáo, nhưng có lẽ cách trung thực nhất cũng là cách đơn giản nhất: đó là một thực hành của sự trở về. Không phải trở về với cái mới lạ, mà trở về với điều đã được thấy từ ban đầu. Không phải trở về với giáo lý huyền bí, mà là với sự sáng tỏ. Đức Phật không khởi hành với mục đích sáng lập một tôn giáo. Ngài chỉ ngồi dưới gốc cây và để cho mọi ảo tưởng dần tan biến. Điều Ngài trao tặng không phải là một lời giải thích, mà là một sự định hướng.

Theo tinh thần đó, bài luận này không bàn về Phật giáo như một truyền thống, một nền văn hóa, hay một học thuyết siêu hình. Nó bàn về cấu trúc của sự trở về: cách mà dục vọng làm tâm trí lạc hướng, và cách mà thực hành đưa tâm trở lại trung tâm của nó.

Thế giới mà chúng ta đang sống hôm nay không khác mấy so với thế giới mà Tất-đạt-đa (Siddhartha) đã rời bỏ. Dù ta có sống trong cung điện hay không, chúng ta vẫn thường bị bao quanh bởi những ảo tưởng — những tiện nghi và chiến lược được tạo ra để che chở ta khỏi sự thật. Và giống như Tất-đạt-đa, nhiều người trong chúng ta chỉ bắt đầu tỉnh thức khi những cấu trúc mà ta thừa hưởng không còn đủ sức nâng đỡ nữa.

Đây chính là nơi mà thực hành Phật giáo bắt đầu: không phải bằng sự chối bỏ cuộc sống, mà bằng sự nhận ra rằng ta đã đánh mất phương hướng trong chính nó. Và con đường tiến về phía trước — khi ấy cũng như bây giờ — không phải là trốn thoát, mà là trở về.

Dục vọng và sự lạc hướng

Giáo lý của Đức Phật bắt đầu bằng một nhận định đơn giản: đời sống thông thường, như nó vốn được sống, thiếu cân bằng. Không phải vì thế giới này có lỗi, mà vì sự chú tâm của chúng ta bị lệch lạc.
Điều ta theo đuổi không mang lại thỏa mãn.
Điều ta sợ hãi không thể tránh khỏi.
Điều ta bám víu rồi cũng tuột khỏi tay.

Đây không phải là một cái nhìn bi quan về thế giới, mà là một sự mô tả tỉnh táo về tâm trí khi bị dục vọng chi phối. Trong thuật ngữ Phật học, trạng thái này được gọi là duhkha — thường được dịch là “khổ”, nhưng chính xác hơn, duhkha có nghĩa là sự lệch hướng, sự mất cân đối tinh tế nảy sinh khi cuộc sống của ta xoay lệch khỏi sự hòa hợp với thực tại.

Dục vọng không chỉ làm méo mó những gì ta theo đuổi, mà còn làm sai lệch cách ta nhìn thế giới. Nó kéo tâm trí rời khỏi hiện tại, trôi dạt vào ảo tưởng, so sánh và kiểm soát. Và bằng cách đó, nó kéo ta ra khỏi vị trí đích thực của mình. Càng đuổi theo, ta càng mất phương hướng.

Nhưng ý nghĩa của giáo lý này không phải là tuyệt vọng. Đức Phật không lên án dục vọng — Ngài chỉ chỉ ra nơi nó dẫn đến. Và Ngài không đưa ra lời phê phán, mà trao tặng một phương thuốc: Bát Chánh Đạo.

Bát Chánh Đạo như một hành trình trở về

Bát Chánh Đạo thường được giảng dạy như một chuỗi các bước — một con đường rèn luyện đạo đức và thiền định. Nhưng trong thực hành, nó giống hơn với một cấu trúc của sự trở về: một mẫu hình dẫn tâm trí lạc hướng quay lại trung tâm của nó.

Mỗi yếu tố trong con đường ấy — Chánh Kiến, Chánh Tư Duy, Chánh Ngữ, Chánh Nghiệp, Chánh Mạng, Chánh Tinh Tấn, Chánh Niệm, và Chánh Định — không phải là những hướng dẫn riêng rẽ, mà là những góc nhìn khác nhau của sự tỉnh thức. Khi hòa hợp lại, chúng giúp con người thấy rõ ràng, hành xử chân thành, và sống với chính trực.

Chánh Kiến là điểm khởi đầu — không phải vì nó “đến trước”, mà vì nó làm cho mọi thực hành khác trở nên khả thi. Đó là sự phục hồi của tri kiến, là khả năng nhìn thế giới mà không vướng mắc hay méo mó.

Chánh Tư Duy tự nhiên tiếp nối: sự chuyển động tĩnh lặng của tâm, hướng về điều trong sáng thay vì điều ham muốn.

Chánh Ngữ và Chánh Nghiệp là biểu hiện của lòng tôn kính — cách mà chân thật và phẩm giá lan tỏa ra mối liên hệ với người khác.

Chánh Mạng đặt nền cho con đường ấy trong đời sống hằng ngày. Nó nhắc ta rằng công việc cũng phải phản chiếu Đạo (đường tu). Sống đúng không có nghĩa là rút lui, mà là phục vụ mà không lừa dối.

Chánh Tinh Tấn và Chánh Niệm là những thực hành của sự chú tâm. Chúng không gồng mình hướng tới sự hoàn hảo, mà nhẹ nhàng dọn sạch mảnh đất của tâm, gỡ bỏ những gì che mờ nhận thức và đưa ta trở lại với cái đang là.

Chánh Định là hoa nở của toàn bộ con đường. Đó là quyết định ở lại với hiện tại — không bằng nỗ lực, mà bằng tĩnh lặng. Khi ấy, tâm không còn lang thang nữa; nó bắt đầu an trú. Và trong sự an trú đó, sự sáng tỏ được phục hồi.

Con đường này không phải là trốn tránh.
Nó là sự trở về với điều vốn luôn chân thật.

Thiền và sự trở về với cái Bình Thường

Trong Thiền tông, giáo pháp trở nên càng giản đơn hơn nữa. Một trong những câu chuyện sớm nhất kể rằng: Đức Phật đứng trước một hội chúng và giơ lên một bông hoa. Ngài không nói một lời. Phần lớn mọi người đều bối rối. Nhưng có một đệ tử, Ma-ha Ca-diếp (Mahākāśyapa), mỉm cười.

Theo truyền thống Thiền, sự giác ngộ đã được truyền trao trong nụ cười ấy — không qua ngôn từ, mà trực tiếp, từ tâm sang tâm (dĩ tâm truyền tâm).

Đây không phải là một dụ ngôn về huyền bí. Nó nói về sự sáng tỏ. Đức Phật không giơ lên một biểu tượng. Ngài giơ lên điều vốn đã hiện hữu. Bông hoa không phải là ẩn dụ. Nó chính là khoảnh khắc đang diễn ra. Và trong sự tĩnh lặng ấy, Ma-ha Ca-diếp đã nhìn thấy rõ ràng. Chỉ bấy nhiêu thôi là đủ.

Khi Phật giáo lan sang Trung Quốc, tinh thần của sự thấy thẳng này đã tìm thấy sự cộng hưởng sâu sắc với các truyền thống Nho giáo và Lão giáo. Tâm trí người Trung Quốc không cần trừu tượng để nhận ra chân lý; điều họ cần là sự chân thành, sự đặt đúng chỗ, và hòa hợp với thiên nhiên. Thiền, hay Thiền tông (Chan), trở thành biểu hiện của sự thấu suốt Phật giáo thông qua sự sáng tỏ của mảnh đất Trung Hoa.

Trong giáo lý của Huệ Năng (Huineng), vị Tổ thứ sáu của Thiền tông, sự thấu suốt này đạt đến đỉnh cao trọn vẹn. Huệ Năng dạy rằng giác ngộ không ở xa. Nó đột nhiên, giản đơn và bẩm sinh. Bản chất của tâm vốn đã trong sạch. Điều cần thiết không phải là tích lũy, mà là nhận ra.

Và khi sự nhận ra xuất hiện, thì cái bình thường không còn bình thường nữa. Một bát cơm. Một làn gió. Hơi thở. Những thứ này không phải là trở ngại cho giác ngộ, mà là biểu hiện tinh tế nhất của nó. Trong Thiền, quét sàn hay nâng một chiếc chén với sự chú tâm trọn vẹn không phải là hành động khiêm tốn; đó là đỉnh cao của thực hành tâm linh. Đó là cuộc sống được sống mà không chia tách.

Kết luận: thấy lại

Trở về với căn bản không phải là lặp lại chúng, mà là thấy chúng một lần nữa, với ít ảo tưởng hơn.

Đức Phật không đưa ra lối thoát. Ngài đưa ra sự định hướng. Bát Chánh Đạo không phải là một cái thang để leo lên, mà là một nhịp điệu để trở về; nhịp điệu ấy kéo ta trở lại với sự sáng tỏ, trách nhiệm và vị trí đúng đắn của mình.

Trong những thời điểm phức tạp, thực hành đầu tiên thường là tốt nhất: ngồi xuống, thở, và để khoảnh khắc tự hiển lộ. Luôn có một đóa sen dưới chân ta. Câu hỏi duy nhất là: chúng ta có nhìn thấy nó hay không.



https://www.buddhistdoor.net/features/returning-to-the-basics-buddhist-practice-and-the-joy-of-clarity/

THỰC HÀNH TU TRÌ VỀ VĂN THÙ SƯ LỢI

 

Nguyên tác: A Brief Mañjuśrī Sādhana
Tác giả: Đức Patrul Rinpoche
Việt dịch: Quảng Cơ
Biên tập: Tuệ Uyển
***
Quy y:

Trong Đức Phật, Pháp, và Tăng-già Tối Thượng,
Con xin quy y cho đến khi đạt giác ngộ viên mãn.
Nhờ công đức của việc thực hành bố thí và các hạnh lành khác,
Nguyện cho con đạt được Phật quả vì lợi ích của tất cả chúng sinh.

Lặp lại ba lần.
Sau đó, để phát khởi Bồ-đề tâm:

Nguyện cho tất cả chúng sinh được an vui và có nhân của an vui!
Nguyện cho tất cả chúng sinh thoát khỏi khổ đau và nhân của khổ đau!
Nguyện cho tất cả chúng sinh không bao giờ xa rời an lạc thiêng liêng, không khổ đau!
Nguyện cho tất cả chúng sinh an trụ trong tâm bình đẳng vô biên, không chấp trước cũng không sân hận!

Lặp lại ba lần. Sau đó:

oṃ svabhāva śuddhāḥ sarvadharmāḥ svabhāva śuddho ‘haṃ

“Tất cả các pháp vốn có bản tính thanh tịnh; bản tính của ta cũng vốn thanh tịnh như vậy.”


Từ trong trạng thái tánh Không, trên hoa sen và đĩa mặt trăng,
Hiện khởi tâm của chính con dưới dạng chữ DHĪḥ;
Từ đó, Văn Thù Sư Lợi (Mañjughoṣa) xuất hiện,
Có thân màu cam rực rỡ, hai tay cầm kiếm trí tuệ và quyển kinh.
Ngài trang nghiêm với chuỗi ngọc và y lụa,
An tọa trong tư thế kim cang (vajra posture).

Tại trung tâm trái tim Ngài, trên đĩa mặt trăng, là chữ DHĪḥ,
Bao quanh bởi chuỗi mật ngôn(mantra garland);
Từ đó, ánh sáng tỏa chiếu,
Tiêu trừ mọi che chướng và làm rạng ngời ánh sáng của trí tuệ.

oṃ arapacana dhīḥ

“Nguyện cho trí tuệ toàn giác của Văn Thù Sư Lợi hiển lộ trong con.”

“Từ tánh Không thanh tịnh, xin khơi dậy ánh sáng trí tuệ vô thượng.”

Trì tụng thần chú càng nhiều lần càng tốt.
Sau đó, tụng “Xưng Tán Danh Hiệu Văn Thù Sư Lợi” và hồi hướng công đức.
Rồi cầu nguyện với lời sau:

⸻

Với tất cả lòng từ bi và tình thương của Ngài,
Nguyện ánh sáng trí tuệ rực rỡ của Ngài
Xua tan bóng tối vô minh trong con, một lần dứt khoát.
Xin ban cho con trí tuệ, sự sáng suốt và minh triết,
Để hiểu rõ Kinh điển và các Luận giải của chư Hiền Thánh.

⸻

 
| Translated by Adam Pearcey, 2018.

https://www.lotsawahouse.org/tibetan-masters/patrul-rinpoche/brief-manjushri-sadhana

 

GIỚI THIỆU VỀ BỒ TÁT QUÁN THẾ ÂM

 

Nguyên tác: Introduction to Avalokiteśvara
tác giả: Stefan Mang
Việt dịch: Quảng Cơ
Biên tập: Tuệ Uyển
***

Bồ Tát Quán Thế Âm (Avalokiteśvara)
(spyan ras gzigs, nghĩa là “Đức Chủ tể nhìn thấy”) là một trong những vị Bồ Tát được tôn kính rộng rãi nhất trong thế giới Phật giáo Đại thừa, hiện thân của sự viên mãn nơi tâm đại bi (karuṇā, tiếng Tạng: snying rje) — lòng từ bi vô lượng.

Danh hiệu của Ngài gợi lên hình ảnh của một sự tỉnh giác không ngơi nghỉ — vị Bồ Tát luôn quán sát nỗi khổ của muôn loài và không bao giờ chậm trễ trong việc ứng đáp tiếng kêu than của họ.

Ngài được biết đến qua nhiều danh xưng khác nhau, như:
• Đại Hữu Tình (Mahāsattva, Tạng: sems dpa’ chen po),
• Đấng Đại Bi (Mahākāruṇika, Tạng: thugs rje chen po),
• Đức Chủ tể của Thế Gian (Lokeśvara, Tạng: ’jig rten dbang phyug),

mỗi danh hiệu đều phản ánh sự hiện diện bao trùm và ân đức từ bi của Ngài.

Theo một truyền thuyết phổ biến trong Phật giáo Tây Tạng, lòng từ bi của Bồ Tát Quán Thế Âm sâu rộng đến mức đầu Ngài vỡ tan khi chứng kiến nỗi khổ của tất cả chúng sinh. Khi ấy, Đức Phật A Di Đà (Amitābha) đã tái tạo lại hình thể của Ngài với nhiều đầu và nhiều tay, để Ngài có thể độ khắp chúng sinh ở mọi phương hướng.[1]

Câu chuyện này biểu trưng cho Bồ-đề tâm (bodhicitta) — tấm lòng từ bi giác ngộ, cốt lõi của con đường Đại thừa.

Theo các truyền thuyết Tây Tạng khác, vì cảm động trước nỗi khổ của thế gian mà Ngài rơi lệ, và từ những giọt nước mắt ấy đã hóa sinh ra hai vị Tārā, Đức Tārā Xanh (Lục Đa La) và Đức Tārā Trắng (Bạch Đa La), để trợ giúp Ngài trong lời nguyện cứu độ tất cả chúng sinh.[2]

I- Nguồn gốc

Việc tôn thờ Bồ Tát Quán Thế Âm có thể được truy nguyên về mặt lịch sử ở Ấn Độ, nơi Ngài xuất hiện như một nhân vật trung tâm trong phong trào Đại thừa sơ khai, có thể vào khoảng thế kỷ thứ nhất hoặc thứ hai SCN.[3]

Nguồn gốc của Ngài — vốn là đề tài tranh luận học thuật — được giải thích theo nhiều cách khác nhau: từ việc phát triển lý tưởng Bồ Tát trong Phật giáo, từ việc hội nhập các phẩm chất của các vị thần Hindu như Brahmā và Śiva, hoặc thậm chí từ các khái niệm bảo hộ thần linh trong truyền thống Ấn-Âu xưa hơn.[4]

Bản sắc cốt lõi của Ngài cũng có thể bắt nguồn từ các truyện Jātaka, ghi lại những kiếp sống quá khứ của Đức Phật như một vị Bồ Tát từ bi.[5]

Theo thời gian, Bồ Tát Quán Thế Âm được xác định là Bồ Tát chủ yếu của “Gia đình Hoa Sen” (padmakula) và là hiện thân hàng đầu của Đức Phật A Di Đà, trở thành sứ giả chính của lòng từ bi và người hướng dẫn đến Tịnh độ Cực Lạc (Sukhāvatī).[6]

Tín ngưỡng về Bồ Tát Quán Thế Âm lan rộng khắp châu Á, tạo ra một sự đa dạng phi thường về hình thức thờ phụng và một tàng thư văn học đồ sộ, qua đó Ngài được tôn kính như Bồ Tát mẫu mực của lòng từ bi và người cứu độ phổ quát khỏi mọi nguy nan.

II- Giới thiệu về Tây Tạng

Các tài liệu lịch sử Tây Tạng cho thấy Bồ Tát Quán Thế Âm được truyền vào Tây Tạng từ thế kỷ thứ năm,[7] nhanh chóng đạt vị thế vượt trội, vừa là trung tâm của sự tôn thờ, vừa là biểu tượng của bản sắc tập thể người Tây Tạng.

Người Tây Tạng tin rằng Ngài nhận trách nhiệm đặc biệt với “Xứ Sở Tuyết Sơn”, hiện thân qua vô số hình thức để hướng dẫn và bảo vệ cư dân nơi đây.

Một truyền thuyết nổi tiếng kể rằng Ngài hóa thân thành một con khỉ từ bi, và qua sự kết hợp với Tārā trong hình dạng một ác nữ, đã dẫn đến sự ra đời của dân tộc Tây Tạng — khởi nguồn của cả quốc gia dựa trên lòng từ bi.[8]

Tín ngưỡng về Bồ Tát Quán Thế Âm phát triển rực rỡ nhất trong giai đoạn Phật Giáo lan rộng ở Tây Tạng từ cuối thế kỷ thứ mười trở đi, đặc biệt dưới ảnh hưởng của những giáo giả nổi tiếng như Atiśa Dīpaṃkara (982–1054).[9]

Một thần thoại đặc trưng của Tây Tạng liên quan đến Bồ Tát Quán Thế Âm hình thành qua các văn bản có ảnh hưởng, như Collected Teachings on the Maṇi (Ma Ni Giáo Tập-maṇi bka’ ’bum) và Pillar Testament (Trụ Giới-bka’ chems ka khol ma), nhấn mạnh vai trò trung tâm của Ngài cả trong đời sống tôn giáo lẫn quyền lực biểu tượng của các vị vua Tây Tạng.[10]

Các tác phẩm này xác định Đại Pháp Vương Songtsen Gampo (c. 605–650) là một trong những hóa thân của Ngài,[11] và mối liên hệ tương tự sau đó được mở rộng tới các Đạt Lai Lạt Ma và Karmapa, những người có quyền lực tinh thần và thế tục được coi là hiện thân sống động của lòng từ bi Bồ Tát Quán Thế Âm.

Cung Potala tại Lhasa — đặt theo tên nơi cư ngụ tịnh độ của Ngài, núi Potalaka — không chỉ là chỗ ngồi cai trị mà còn là phản chiếu trần gian của cõi thanh tịnh của Bồ Tát.

Theo thời gian, Bồ Tát Quán Thế Âm trở thành bổn tôn bảo hộ của Tây Tạng, hiện thân thành con người để dẫn dắt chúng sinh bằng lòng từ bi, và phước lành của Ngài được cầu nguyện trong mọi gia đình và tu viện.

III- Kinh điển nền tảng

Kinh (Sūtras)

Sự hiện diện của Bồ Tát Quán Thế Âm lan tỏa trong một kho tàng văn bản ngày càng mở rộng, bao gồm những kinh điển chính thức quan trọng, trong đó Ngài là nhân vật trung tâm hoặc vị hộ trì. Một số kinh điển nổi bật có thể kể đến:
• Kinh Hoa Sen (Saddharmapuṇḍarīka Sūtra) - Diệu Pháp Liên Hoa Kinh

• Kinh Tâm Trí Tuệ (Prajñāpāramitāhṛdaya Sūtra) - Bát Nhã Ba La Mật Đa Tâm Kinh

• Kinh Trưng Giỏ (Kāraṇḍavyūha Sūtra), Gia Lan Đà Kinh
trong đó ghi lại thần chú sáu âm nổi tiếng của Ngài (ṣaḍakṣarī-vidyā) — oṃ maṇi padme hūṃ.[12]

Maṇi Kabum - Ma Ni Bảo Thư - Tập Học Giáo lý về Châu Maṇi

Nền tảng tín ngưỡng Bồ Tát Quán Thế Âm ở Tây Tạng bao gồm tác phẩm đã đề cập trước đó, Collected Teachings on the Maṇi (maṇi bka’ ’bum / 摩尼教集 / Ma Ni Giáo Tập), vốn được truyền thống cho là do Vua Songtsen Gampo sáng tác, và sau này được khai lộ như những kho tàng (gter ma / 藏寶 / Tàng Bảo) vào thế kỷ 12–13 bởi các vị khai lộ kho tàng (treasure revealers):
• Nyangral Nyima Özer (nyang ral nyi ma ’od zer, 1124–1192 / 楊拉日瑪·悟澤 / Dương Lạp Nhật Mã Ngộ Trạch)
• Druptop Ngödrub (grub thob dngos grub, thế kỷ 12 / 曲托·昂珠 / Khúc Thác Áng Châu)
• Śākya Zangpo (śākya bzang po, thế kỷ 13 / 釋迦藏波 / Thích Ca Tàng Ba)

Tác phẩm thường được chia thành ba chu kỳ:
1. Chu kỳ kinh điển (mdo skor / 經部 / Kinh Bộ): bao gồm câu chuyện và sử liệu.
2. Chu kỳ nghi lễ (sgrub skor / 修部 / Tu Bộ): tập trung vào sādhanas (nghi thức thực hành mật điển) và hướng dẫn thực hành.
3. Chu kỳ khuyên nhủ (zhal gdams kyi skor / 勸誡部 / Khuyến Giới Bộ): bao gồm tư vấn tâm linh và hướng dẫn đạo đức.

Sách Kadam- Cát Đương Kinh

Gắn liền với sự phát triển mạnh mẽ của Bồ Tát Quán Thế Âm và Tārā tại Tây Tạng là Sách Kadam (bka’ gdams glegs bam / 噶當經 / Cát Đương Kinh), ghi lại giáo lý của Atiśa (982–1054) và đệ tử của Ngài, Dromtönpa (’brom ston pa, 1004–1064 / 多隆頓巴 / Đa Long Đốn Ba). Tác phẩm này là nền tảng giáo lý của tông phái Kadam, chuyển hóa lý tưởng Bồ Tát thành thực hành hằng ngày.

Bồ Tát Quán Thế Âm, hiện thân của lòng từ bi phổ quát, nằm ở trung tâm của văn bản, hướng dẫn các bậc thầy truyền thống, khẳng định vai trò lâu dài của Ngài như vị bảo hộ Tây Tạng, và đặt nền móng cho mối liên hệ sau này với dòng truyền thừa của các Đạt Lai Lạt Ma.

IV- Các Hình Tướng và Chu Kỳ Chính

1- Padmapāṇi (Người Cầm Hoa Sen - Liên Hoa Thủ)

Trong nghệ thuật và văn học Ấn Độ thời kỳ đầu, Bồ Tát Quán Thế Âm thường được miêu tả dưới hình tướng Padmapāṇi, tức Người Cầm Hoa Sen _ Liên Hoa Thủ — một vị bồ tát trẻ trung, đội mão có tượng Phật và tay cầm một đóa hoa sen.[17]

Theo thời gian, biểu tượng học (iconography) của ngài phát triển phong phú một cách đáng kinh ngạc, sinh ra vô số hình tướng khác nhau — hiền hòa và phẫn nộ, nam và nữ, vũ trụ và địa phương — dựa trên một nền tảng đồ sộ và đa dạng của văn học sùng tín.

2- Khasarpaṇa - Già Tái Bàn Noa - thường gọi là Quán Tự Tại Bồ Tát

Khasarpaṇa (còn gọi là Khasarpaṇi) là một hóa thân hiền hòa của Bồ Tát Quán Thế Âm. Ngài được thể hiện với một khuôn mặt và hai tay.
• Tay phải của ngài làm ấn bố thí tối thượng (mudrā của sự hào phóng cao quý).
• Tay trái của ngài thực hiện ấn thuyết pháp, đồng thời cầm một đóa sen có cuống dài, bông hoa nở ra bên tai trái của ngài.

3- Amoghapāśa (Bất Không Quyến Sách)

Amoghapāśa, Bất Không Quyến Sách nghĩa là “Dây Thừng Không Sai Chạy” hay “Lưới Thừng Bất Không” (don yod pa’i zhags pa trong tiếng Tây Tạng), là một hóa thân của Quán Thế Âm Bồ Tát có hình tướng gần giống với Khasarpaṇa, nhưng nhấn mạnh đến năng lực “bất không” (amogha) — tức là không bao giờ thất bại trong việc cứu độ chúng sinh khỏi biển khổ luân hồi (saṃsāra) bằng sợi dây từ bi (pāśa) của ngài.

Hình tướng này biểu trưng cho lời nguyện kiên định và không lay chuyển của Quán Thế Âm Bồ Tát, dùng phương tiện thiện xảo để giải thoát tất cả chúng sinh.

Tại Tây Tạng, có một hệ thống giáo pháp quan trọng về Bất Không Quyến Sách, được truyền lại từ đại sư Ấn Độ Candradhvaja (zla ba rgyal mtshan).

4- Siṃhanāda (Sư Tử Hống Quán Thế Âm)

Siṃhanāda, Sư Tử Hống nghĩa là “Tiếng Rống Sư Tử” (seng ge’i sgra trong tiếng Tây Tạng), là một hóa thân hiền hòa của Quán Thế Âm Bồ Tát Hình tướng này có:
• Một khuôn mặt,
• Ba con mắt,
• Hai tay,
và cưỡi trên lưng sư tử.

Ngài có năng lực trừ diệt bệnh tật và dịch họa, đặc biệt là những chứng bệnh do loài rồng (nāga) gây ra.
• Tay phải của ngài duỗi ra làm ấn ban sự che chở (ấn quy y, bố úy ấn), biểu hiện lòng từ vô úy.
• Tay trái cầm cuống hoa sen, bông sen nở bên tai trái, trên đó đặt một thanh kiếm trí tuệ, biểu trưng cho trí tuệ cắt đứt vô minh.

Hình tướng Sư Tử Hống Quán Thế Âm tượng trưng cho âm thanh chân lý mạnh mẽ và không thể lay chuyển, tiêu trừ sợ hãi và tà chướng, giống như tiếng rống sư tử vang khắp tam giới.

5- Tứ Thủ Quán Thế Âm (Sanskrit: Caturbhuja Avalokiteśvara; tiếng Tây Tạng: phyag bzhi pa)

Hóa thân bốn tay của Quán Thế Âm Bồ Tát, biểu trưng cho từ bi, trí tuệ, năng lực và phương tiện thiện xảo hợp nhất.
• Hai tay giữa được chắp trước ngực trong tư thế hiệp chưởng (ấn cầu nguyện), biểu thị tâm đại bi.
• Tay trái cầm đóa sen, tượng trưng cho sự thanh tịnh và giác ngộ giữa trần thế.
• Tay phải cầm chuỗi pha lê (niệm châu), tượng trưng cho liên tục trì niệm danh hiệu và chú Đại Bi để cứu độ chúng sinh.

Hình tướng này có hai dòng truyền thừa chính:
1. Từ Kyergang Chökyi Sengé (skyer sgang pa chos kyi seng ge, 1154–1217).
2. Từ Tshembupa (tshem bu pa, thế kỷ 13).

Một nghi thức tu (sādhana) nổi tiếng về hình tướng này là “Quán Tưởng và Trì Niệm Đại Bi Quán Thế Âm”, do Đại sư Thangtong Gyalpo (thang stong rgyal po, 1361?–1485) trước tác — được tu tập rộng rãi ở Tây Tạng và các truyền thống Đại thừa.

Trong Longchen Nyingtik (klong chen snying thig, “Tinh Túy Tâm Của Không Quảng”), được Đạo sư Rigdzin Jigme Lingpa (rig ’dzin jigs med gling pa, 1730–1798) khai mở, Quán Thế Âm hiện thân dưới danh hiệu Dukngal Rangdrol (sdug bsngal rang grol – “Tự Giải Thoát Khỏi Khổ Đau”) — một hình tướng bốn tay, sắc trắng rực rỡ, đứng thẳng trong hào quang từ bi, biểu trưng cho sự giải thoát tự nhiên của mọi khổ đau nhờ tâm đại bi và trí tuệ giác ngộ.

6- Jinasāgara (Hải Chư Phật Quán Thế Âm) - Thắng Giả Đại Hải Quán Thế Âm

Jinasāgara (tiếng Tây Tạng: rgyal ba rgya mtsho, nghĩa là “Đại Dương của Chư Phật” hoặc “Biển Của Những Bậc Chiến Thắng”) là một hóa thân Mật tông (tantric form) của Tứ Thủ Quán Thế Âm Bồ Tát (Four-Armed Avalokiteśvara), mang sắc đỏ tượng trưng cho đại bi năng động và trí tuệ chuyển hóa.

Ngài được xem là hiện thân Mật tông của lòng từ bi vô lượng, kết hợp tánh không và đại bi trong một biểu hiện rực rỡ, bao la như đại dương của chư Phật.

Truyền thống dạy rằng:
• Rechungpa (ras chung pa, 1083/5–1161), đệ tử nổi tiếng của Đại sư Milarepa (mi la ras pa, 1040–1123), đã truyền bá một dòng truyền thừa riêng biệt của pháp môn Jinasāgara, sau này trở thành bổn tôn (yidam) chính của chư Karmapa trong truyền thống Karma Kagyu.
• Một dòng truyền thừa khác quan trọng trong truyền thống Geluk (Cách Lỗ) bắt nguồn từ Đại thành tựu giả (siddha) Mitrayogin.

Tổng nghĩa:
Hình tướng Jinasāgara Thắng Giả Đại Hải Quán Thế Âm biểu trưng cho đại dương vô tận của chư Phật, năng lực bi, trí và phương tiện hợp nhất, chuyển hóa khổ đau thành đại lạc giác ngộ, và mở ra cánh cửa giải thoát cho tất cả hữu tình.

7- Thập Nhất Diện Quán Thế Âm (Eleven-Faced Avalokiteśvara)

Thập Nhất Diện Quán Thế Âm (Sanskrit: Ekādaśamukha Avalokiteśvara; Tạng ngữ: phyag stong zhal bcu gcig) là một hóa thân đặc biệt của Quán Thế Âm Bồ Tát, được thể hiện với mười một khuôn mặt và tám tay hoặc một nghìn tay.

Khi xuất hiện với nghìn tay và nghìn mắt, hình tướng này được gọi là:
Thiên Thủ Thiên Nhãn Quán Thế Âm Bồ Tát (Sanskrit: Sāhasrabhujasāhasranetrāvalokiteśvara; Tạng ngữ: spyan ras gzigs phyag stong zhal bcu gcig).
• Thiên thủ (ngàn tay) tượng trưng cho vô lượng phương tiện cứu khổ,
• Thiên nhãn (ngàn mắt) tượng trưng cho trí tuệ toàn tri soi khắp chúng sinh.

Trong truyền thống Mật tông, hình tướng này được xem là biểu tượng cho từ bi vô biên và năng lực cứu độ khắp mười phương, không chướng ngại bởi không gian hay thời gian.

 Các dòng truyền thừa chính:
• “Truyền thống của vua” (rgyal po lugs): dựa trên “Tập giáo về Chân Ngôn Maṇi” (Ma Ni Giáo Tập-Collected Teachings on the Maṇi) và khai thị của đạo sư Druptob Ngödrup, xem hình tướng này là Gaganarāja (nam mkha’ rgyal po, nghĩa là “Thiên Không Vương” hay “Vua của Bầu Trời”).
• Dòng truyền thừa của Atiśa (A Đề Sa): ngài đã truyền bá hình tướng Thập Nhất Diện Quán Thế Âm trong pháp tu “Bốn vị Bổn Tôn của phái Kadampa” (bka’ gdams lha bzhi).

 Pháp tu nổi bật:

Nghi thức Nhung Nê (Nyungné, smyung gnas) — một nghi lễ trai giới, sám hối và nhịn ăn do Tỳ-kheo-ni Lakṣmī (Lặc Thất Mỵ) thiết lập — cũng gắn liền với Thập Nhất Diện Quán Thế Âm.

Tổng nghĩa:
Hình tướng Thập Nhất Diện Quán Thế Âm biểu trưng cho tâm đại bi vô lượng của Bồ Tát — mười một khuôn mặt nhìn khắp mười phương, ngàn tay ngàn mắt che chở và cứu khổ tất cả chúng sinh, không bỏ sót một ai trong biển khổ luân hồi.

8- Bát Nạn Cứu Độ Quán Thế Âm - (Avalokiteśvara Who Protects Against the Eight Dangers)

Quán Thế Âm Hộ Trì Thoát Khỏi Tám Nạn (Sanskrit: Aṣṭabhayatrāṇāvalokiteśvara; Tạng ngữ: spyan ras gzigs ’jigs pa brgyad skyob) là một hóa thân cứu khổ của Quán Thế Âm Bồ Tát, có năng lực bảo hộ chúng sinh khỏi tám mối hiểm nguy — cả bên ngoài lẫn trong tâm.

Ngài được miêu tả:
• Ngồi trong tư thế bán già (một chân xếp, một chân buông),
• Có một khuôn mặt biểu lộ lòng từ bi an hòa,
• Và tám cánh tay, mỗi tay cầm một pháp khí tượng trưng cho việc hàng phục một loại tai nạn.

 Tám nạn (Aṣṭa Bhaya) mà Quán Thế Âm cứu hộ:
1. Nạn lửa – tượng trưng cho sân hận.
2. Nạn nước – tượng trưng cho tham dục.
3. Nạn la-sát (quỷ dữ) – tượng trưng cho tà kiến.
4. Nạn giam cầm (xiềng xích) – tượng trưng cho nghi ngờ, ràng buộc.
5. Nạn giặc cướp – tượng trưng cho tham lam, chiếm đoạt.
6. Nạn voi dữ – tượng trưng cho kiêu mạn.
7. Nạn rắn độc – tượng trưng cho ghen ghét, đố kỵ.
8. Nạn sư tử dữ – tượng trưng cho si mê, ngã chấp.

Tám mối nguy này vừa là tai nạn thế gian, vừa là ẩn dụ cho tám loại phiền não nội tâm mà chúng sinh phải đối diện.

Ý nghĩa:
Hình tướng Bát Nạn Cứu Độ Quán Thế Âm nhắc nhở hành giả rằng mọi hiểm nguy đều bắt nguồn từ tâm, và chỉ khi nương tựa vào từ bi và trí tuệ của Quán Thế Âm, ta mới chuyển hóa được sợ hãi thành an lạc, phiền não thành giác ngộ, và tai nạn thành con đường giải thoát.

9- Đông Á Quán Thế Âm Nữ Tướng - (The Female Forms of East Asia)

Tại Đông Á, Quán Thế Âm Bồ Tát (Avalokiteśvara) ban đầu được tôn thờ dưới hình tướng nam giới từ những thế kỷ đầu Công nguyên.

Tuy nhiên, kể từ thế kỷ thứ mười trở đi, trong văn hóa Trung Hoa, hình tượng Quán Thế Âm dần chuyển hóa thành hình tướng nữ, được gọi là Quan Âm (觀音) — nghĩa là “Đấng Quán Sát Âm Thanh (của thế gian)”.

Hình tướng Quan Âm Nữ được tôn kính như một vị Mẹ hiền từ bi, biểu trưng cho tình thương mẫu tử vô điều kiện, che chở và cứu khổ chúng sinh, đặc biệt là phụ nữ, trẻ em và người yếu thế.

Sự chuyển hóa giới tính mang tính biểu tượng này không chỉ phản ánh sự dung hợp giữa Phật giáo và tín ngưỡng dân gian Trung Hoa, mà còn lan tỏa ảnh hưởng rộng khắp Đông Á:
• Ở Triều Tiên, ngài được tôn thờ với danh hiệu Kwanŭm (관음 / 觀音).
• Ở Nhật Bản, ngài được biết đến là Kannon (観音) hay Kanzeon (観世音).

Ý nghĩa:
Sự xuất hiện của Quan Âm Nữ Tướng tượng trưng cho khía cạnh mềm mại, bao dung và dưỡng nuôi của đại bi tâm, giúp mọi người cảm nhận sự gần gũi, từ ái và an ủi mà Quán Thế Âm mang đến cho chúng sinh trong đời sống hằng ngày.

10- Những Hóa Thân Khác (Further Manifestations)
Quán Thế Âm Bồ Tát không chỉ xuất hiện dưới các hình tướng nam, nữ hay đa thủ, đa diện, mà còn hiện thân qua các vị thần khác trong Phật giáo Mật tông. Một số hóa thân nổi bật bao gồm:
• Hayagrīva (Hạ Dã Cơ, 馬頭明王): một yidam giận dữ, biểu trưng cho sức mạnh phá vô minh và bảo hộ chánh pháp.
• Mahākālā (Đại Hắc, 大黑天): vị thần hộ pháp (dharmapāla), bảo vệ Pháp và phá trừ chướng ngại.
• White Jambhala (Bạch Tăng Bà La, 白財神): thần của sự giàu có và thịnh vượng, giúp hóa giải thiếu thốn vật chất để hành giả an tâm tu tập.
• Green Tārā (Lục Độ Mẫu - 青度母) và White Tārā (Bạch Độ Mẫu, 白度母): hai hóa thân nữ, biểu trưng cho từ bi và trí tuệ, giúp cứu độ và bảo vệ chúng sinh khỏi khổ nạn.

Ý nghĩa:
Những hình tướng này được xem là hiện thân thiết yếu (emanations) của Quán Thế Âm, phản ánh khả năng vô hạn trong việc ứng hóa và cứu độ chúng sinh: từ thân giận dữ, bảo hộ Pháp, cung cấp vật chất cho đến che chở và cứu khổ. Điều này nhấn mạnh rằng từ bi của Quán Thế Âm không bị giới hạn trong một hình tướng, mà có thể hiện hữu dưới mọi dạng thức cần thiết để cứu độ chúng sinh.

11- Quán Thế Âm Tập Thể Hiển Hiện - Xuất Hiện Trong Nhóm (Appearance in Groups)

Quán Thế Âm Bồ Tát thường xuất hiện trong các bối cảnh nhóm, thay vì chỉ hiện thân riêng lẻ, nhằm tôn vinh mối liên hệ giữa các vị Bồ Tát và nguyên lý giác ngộ.

Các bối cảnh nhóm chính gồm:
1. Một trong Tám Đại Bồ Tát (Eight Great Bodhisattvas)
• Sanskrit: aṣṭamahopaputra
• Tây Tạng: nye ba’i sras brgyad
• Trong vai trò này, Quán Thế Âm cùng bảy vị Bồ Tát khác tượng trưng cho các phẩm chất giác ngộ thiết yếu, như từ bi, trí tuệ, và phương tiện thiện xảo.

Dựa trên truyền thống Phật giáo Mật tông và kinh điển Đông Á, Tám Đại Bồ Tát (Aṣṭamahopaputra / Nye ba’i sras brgyad) mà Quán Thế Âm (Avalokiteśvara) thường xuất hiện cùng theo AI tổng hợp gồm:

1. Quán Thế Âm (Avalokiteśvara / 觀世音 / Quan Âm) – đại biểu từ bi
2. Văn Thù Sư Lợi (Mañjuśrī / 文殊師利 / Văn Thù Sư Lợi) – đại biểu trí tuệ
3. Phổ Hiền (Samantabhadra / 普賢 / Phổ Hiền) – đại biểu hạnh nguyện và hành động
4. Địa Tạng (Kṣitigarbha / 地藏 / Địa Tạng) – đại biểu lòng từ bi cứu độ chúng sinh nơi địa ngục
5. Kim Cang Thủ (Vajrapāṇi / 金剛手 / Kim Cang Thủ) – đại biểu sức mạnh và uy nghi bảo hộ Pháp
6. Mật Tông Bồ Tát Hayagrīva (馬頭明王 / Mã Đầu Minh Vương) – đại biểu tấn công ma chướng, giận dữ cứu độ
7. Tara (Green or White Tārā / 綠度母, 白度母 / Lục Độ Mẫu, Bạch Độ Mẫu) – đại biểu từ bi, cứu khổ
8. Jambhala (財神 / Tăng Bà La / Thần Tài) – đại biểu củng cố vật chất, thịnh vượng để hành giả an tâm tu tập

 Ghi chú: Danh sách các vị Bồ Tát này có thể khác nhau tùy truyền thống và kinh điển, nhưng nhìn chung bao gồm các vị đại diện cho từ bi, trí tuệ, sức mạnh, và các phương tiện cứu độ.

2. Trong tam bộ ba Bồ Tát
• Quán Thế Âm đại diện cho đại bi (compassion).
• Mañjuśrī (Văn Thù Sư Lợi) đại diện cho trí tuệ (wisdom).
• Vajrapāṇi (Kim Cang Thủ) đại diện cho sức mạnh (strength).
• Nhóm tam Bồ Tát này thường được thờ chung, biểu trưng cho sự hài hòa của ba nguyên lý căn bản trong con đường giác ngộ: từ bi – trí tuệ – sức mạnh.

Ý nghĩa:
Sự xuất hiện trong nhóm nhấn mạnh rằng Quán Thế Âm không hoạt động một mình, mà phối hợp với các vị Bồ Tát khác để cứu độ chúng sinh một cách toàn diện, kết hợp từ bi, trí tuệ và sức mạnh nhằm dẫn dắt hành giả vượt qua phiền não và khổ đau.

12- Lục Tự Đại Minh Mật Ngôn - Thần Chú Sáu Âm (The Six-Syllable Mantra)

Trung tâm của lòng sùng kính Quán Thế Âm là việc niệm thần chú sáu âm: oṃ maṇi padme hūṃ, được coi là:
• “Tâm Ấn thâm mật” (paramahṛdaya) của Bồ Tát,
• Và là tên linh thiêng (nāma) của ngài, tóm lược tinh túy giác ngộ.

Ý nghĩa và công năng:
• Là “đại minh chú” (mahāvidyā), dẫn dắt hành giả trực tiếp nhập tâm Bồ Tát và nhận thức giác ngộ.
• Việc niệm, ghi nhớ hoặc mang theo thần chú giúp:
• Thanh tẩy vô minh và phiền não,
• Mang lại giải thoát (mokṣa),
• Sinh khởi trí tuệ tối thượng (bodhi).

Vị trí trong Phật giáo:
• Được xem là “hạt giống” (bīja) của Đại thừa (Mahāyāna), chứa đựng tinh túy của mọi giáo pháp Phật, dẫn dắt trọn vẹn con đường giác ngộ.
• Thần chú lan truyền khắp Tây Tạng:
• Khắc trên đá (maṇi stones),
• Xoay trong bánh xe kinh (kinh luân).
• Và thở ra cùng hơi thở của vô số hành giả.

Ý nghĩa tâm linh:

Qua mật ngôn, sự hiện diện từ bi của Bồ Tát trở nên gần gũi và có thể trải nghiệm ngay lập tức, biến đổi cả thế giới bên ngoài và đời sống nội tâm của người niệm chú, tạo nên tâm an, trí tuệ và sự giác ngộ.

 Tóm tắt: oṃ maṇi padme hūṃ không chỉ là một câu thần chú mà là **tinh túy, trái tim, và con đường giác ngộ của Quán Thế Âm Bồ Tát trong lòng người hành giả Đại thừa.

KẾT LUẬN

Từ khi xuất hiện trong học thuyết Đại thừa Ấn Độ thời sơ kỳ, đến những hóa thân đa dạng khắp châu Á, và sự tôn thờ ngài như vị Bồ Tát bảo hộ Tây Tạng, Quán Thế Âm Bồ Tát là hiện thân của sự thích ứng linh hoạt và sống động của lòng từ bi Phật giáo qua các nền văn hóa khác nhau.

Các hàng hà sa số hình tướng của ngài—từ hòa ái đến giận dữ, nam giới lẫn nữ giới, đơn độc hay kèm theo đoàn tùy tùng—đều thể hiện lòng đại bi không ngừng đáp ứng, vượt qua mọi thời gian và không gian.

Tại Tây Tạng, việc tôn thờ Quán Thế Âm trở thành một phần không thể tách rời của đời sống tôn giáo, nhắc nhở rằng giác ngộ không phải là lý tưởng xa vời, mà là nhịp đập rực rỡ của lòng từ bi đang sống trong từng con người.

 Tinh thần: Quán Thế Âm là biểu tượng sống động của lòng từ bi—linh hoạt, đa dạng, và trực tiếp, giúp mọi chúng sinh tiếp cận giác ngộ ngay trong đời sống thường nhật.

https://www.lotsawahouse.org/topics/avalokiteshvara/intro

Phụ thích của biên tập viên:
Các ứng hóa thân của Bồ Tát Quán Thế Âm theo phẩm Phổ Môn trong kinh Diệu Pháp Liên Hoa do Hòa Thượng Trí Tịnh dịch:

Ngài Vô Tận Ý Bồ Tát bạch Phật rằng: “Thế Tôn, Quán Thế Âm Bồ Tát dạo đi trong cõi Ta Bà như thế nào?”

Phật bảo Vô Tận Ý Bồ Tát: “Thiện nam tử! Nếu có chúng sinh trong quốc độ nào đáng dùng thân Phật được độ thoát thời Quán Thế Âm Bồ Tát liền hiện thân Phật vì đó nói pháp.

Người đáng dùng thân Duyên Giác được độ thoát, liền hiện thân Duyên Giác mà vì đó nói pháp.

Người đáng dùng thân Thanh Văn được độ thoát, liền hiện thân Thanh Văn mà vì đó nói pháp.

Người đáng dùng thân Phạm Vương được độ thoát, liền hiện thân Phạm Vương mà vì đó nói pháp.

Người đáng dùng thân Ðế Thích được độ thoát, liền hiện thân Ðế Thích mà vì đó nói pháp.

Người đáng dùng thân Tự Tại Thiên được độ thoát, liền hiện thân Tự Tại Thiên mà vì đó nói pháp.

Người đáng dùng thân Ðại Tự Tại Thiên được độ thoát, liền hiện thân Ðại Tự Tại Thiên mà vì đó nói pháp.

Người đáng dùng thân Thiên Ðại Tướng Quân được độ thoát, liền hiện thân Thiên Ðại Tướng Quân mà vì đó nói pháp.

Người đáng dùng thân Tỳ Sa Môn được độ thoát, liền hiện thân Tỳ Sa Môn mà vì đó nói pháp.

Người đáng dùng thân Tiểu Vương được độ thoát, liền hiện thân Tiểu Vương mà vì đó nói pháp.

Người đáng dùng thân Trưởng Giả được độ thoát, liền hiện thân Trưởng Giả mà vì đó nói pháp.

Người đáng dùng thân Cư Sĩ được độ thoát, liền hiện thân Cư Sĩ mà vì đó nói pháp.

Người đáng dùng thân Tể Quan được độ thoát, liền hiện thân Tể Quan mà vì đó nói pháp.

Người đáng dùng thân Bà La Môn được độ thoát, liền hiện thân Bà La Môn mà vì đó nói pháp.

Người đáng dùng thân Tỳ Kheo, Tỳ Kheo Ni, Ưu Bà Tắc, Ưu Bà Di được độ thoát, liền hiện thân Tỳ Kheo, Tỳ Kheo Ni, Ưu Bà Tắc, Ưu Bà Di mà vì đó nói pháp.

Người đáng dùng thân phụ nữ của Trưởng Giả, Cư Sĩ, Tể Quan, Bà La Môn được độ thoát, liền hiện thân phụ nữ mà vì đó nói pháp.

Người đáng dùng thân đồng nam, đồng nữ được độ thoát, liền hiện thân đồng nam, đồng nữ mà vì đó nói pháp.

Người đáng dùng thân Trời, Rồng, Dạ Xoa, Càn Thát Bà, A Tu La, Ca Lâu La, Khẩn Na La, Ma Hầu La Dà, nhân cùng phi nhân được độ thoát, liền đều hiện ra mà vì đó nói pháp.

Người đáng dùng thân Chấp Kim Cang Thần được độ thoát, liền hiện thân Chấp Kim Cang Thần mà vì đó nói pháp.

Vô Tận Ý! Quán Thế Âm Bồ Tát đó thành tựu công đức như thế, dùng các thân hình, dạo đi trong các cõi nước để độ thoát chúng sinh, cho nên các ông phải một lòng cúng dường Quán Thế Âm Bồ Tát.

Quán Thế Âm Ðại Bồ Tát đó ở trong chỗ nạn gấp sợ sệt hay ban sự vô úy, cho nên cõi Ta Bà này đều gọi Ngài là vị “Thí Vô Úy”.

***

 

NIỀM TIN VÀO GIÁO LÝ TỊNH ĐỘ PHÁT SINH NHƯ THẾ NÀO?

 

Nguyên tác: How Does Faith in the Pure Land Teachings Arise?
Tác giả: Alan Kwan
Việt dịch: Quảng Cơ
Biên tập: Tuệ Uyển
***

Niềm tin vào giáo lý Tịnh Độ phát sinh từ danh hiệu A Di Đà

Đại Trí Độ Luận nói: “Giáo pháp của Đức Phật bao la như đại dương, nên chỉ có thể tiếp cận thông qua niềm tin.” Niềm tin đóng vai trò quan trọng trong việc thực hành Phật pháp.

Kinh Hoa Nghiêm tuyên bố: “Niềm tin là nguồn gốc và căn nguyên của mọi công đức và thiện hạnh, như một bào thai từ đó mọc lên mọi căn lành khác nhau.”

Trong Phật giáo Tịnh Độ, niềm tin đặc biệt quan trọng, vì nó là yếu tố đầu tiên trong Ba Tài Lực (Sambhara-tư lương): niềm tin, nguyện vọng và hành trì (tín-nguyện-hành). Ba yếu tố này thường được biết đến như là những điều kiện cần thiết để tái sinh về Cực Lạc. Rõ ràng, niềm tin chính là bước đầu tiên để bước vào cửa ngôi Cực Lạc.

Niềm tin vào giáo pháp Phật—tin vào Đạo lý Nhân Quả, tái sinh trong Lục đạo, tiêu diệt Tam độc thông qua việc tu tập Ba học (giới,định,tuệ), Bồ-đề tâm và Sáu Ba-la-mật, cùng những yếu tố khác—không thể mang lợi ích cho người tu nếu niềm tin đó chỉ dừng lại ở mức tín ngưỡng lý trí mà không đi đôi với hành trì chuyên cần.
Chẳng hạn, ngay cả khi một người tin vào khái niệm tái sinh, họ cũng không thể thoát khỏi luân hồi nếu không siêng năng thực hành giáo pháp Phật để xóa bỏ hai chướng ngại: chướng ngại kiến giải và chướng ngại phiền não, cũng như tiêu trừ Tam độc: tham, sân và si.

Tuy nhiên, trong đoạn về việc thực hiện lời nguyện thứ 18 trong Kinh Vô Lượng Thọ, có viết:
“Khi nghe danh hiệu Ngài, người ta vui mừng mà tin theo [danh hiệu ấy].”

Tại sao một người lại vui mừng khi nghe danh hiệu A Di Đà? Bởi vì người ấy hưởng lợi ích từ việc niệm danh hiệu A Di Đà và từ niềm tin vào danh hiệu Ngài nảy sinh ngay khi nghe nó. Danh hiệu linh thiêng này mang hình thức ánh sáng bao bọc, và giúp người ấy chắc chắn tái sinh về Cực Lạc.

Điều này có nghĩa là niềm tin của chúng ta vào giáo lý Tịnh Độ phát sinh từ danh hiệu A Di Đà, không phải từ những cảm xúc mơ hồ cá nhân, tâm thức mê lầm, hay nghiệp chướng ô nhiễm của chính mình.

Ý nghĩa của chấp trì hay “nắm giữ danh hiệu” trong Kinh A Di Đà

A Di Đà vô hình và vượt ngoài khả năng nhận thức của con người. Mắt chúng ta không thấy Ngài, tai chúng ta không nghe Ngài, tay chúng ta không chạm được Ngài — nhưng chúng ta có thể tin vào Ngài, tiếp nhận danh hiệu Ngài và chấp nhận sự cứu độ của Ngài trong tâm.

Vì vậy, ý nghĩa thật sự của “chắc giữ danh hiệu khi nghe về Phật A Di Đà”, như được ghi trong Kinh A Di Đà, là tin tưởng và tiếp nhận sự cứu độ của A Di Đà.

Phật A Di Đà đã lập nguyện trong địa thứ nhân duyên (các giai đoạn Bồ-tát trước khi thành Phật) để cứu độ chúng sinh khắp Mười Phương.

Lòng từ bi chủ động, bình đẳng và không phân biệt của Ngài chạm đến sâu thẳm trái tim chúng ta. Nhờ vào việc thực hiện các Nguyện của Ngài, những nghi ngờ của chúng ta biến thành niềm tin vào sự cứu độ thông qua danh hiệu, và chúng ta tiếp nhận lòng từ bi của A Di Đà.

Đây chính là ý nghĩa của việc “chấp trì danh hiệu”.

Phật giáo Tịnh Độ là một giáo pháp tha lực cứu độ, chứ không phải là giáo pháp tự lực tu tập.

Trong bài viết trước, tôi đã viết:
*“Việc tái sinh chỉ đạt được nhờ chỉ thực hành niệm danh hiệu A Di Đà từ phía chúng ta, vì điều đó *hoàn toàn dựa vào hoạt động độc lập của danh hiệu A Di Đà — Namo Amitabha — từ phía A Di Đà!”

Tôi cũng viết:
“Theo Nguyện Cơ Bản của A Di Đà, tất cả những người nguyện sinh đều chỉ cần niệm danh hiệu A Di Đà một cách chuyên nhất, và toàn bộ vấn đề tái sinh sẽ được Phật A Di Đà lo liệu. Sự cứu độ của A Di Đà, dựa trên Nguyện Cơ Bản của Ngài, là bình đẳng, vô điều kiện và chủ động.”

Những điểm này là cốt yếu để hiểu lý lẽ của Phật giáo Tịnh Độ.

Niềm tin cá nhân của chúng ta vào giáo lý Tịnh Độ không phải là nguyên nhân dẫn đến tái sinh

Nhiều người tu Tịnh Độ có thể còn nghi ngờ về giáo pháp này và cho rằng Ba Tài Lực — niềm tin, nguyện vọng và hành trì — đều là những điều kiện cần thiết để tái sinh về Cực Lạc. Vì vậy, không thích hợp khi nói rằng sự cứu độ thông qua Nguyện Cơ Bản của A Di Đà là “vô điều kiện”.

Họ cũng có thể lập luận rằng một người phải chủ động tin tưởng (niềm tin) và khát nguyện được tái sinh (nguyện vọng) thì mới có thể tái sinh, nên sự cứu độ của A Di Đà không hoàn toàn chủ động 100%. Hơn nữa, họ cho rằng ngoài việc niệm danh hiệu A Di Đà, niềm tin của người tu cần sâu sắc và nguyện vọng cần tha thiết để có thể chắc chắn tái sinh. Vì vậy, mối quan hệ này có phần tương hỗ chứ không hoàn toàn phụ thuộc vào A Di Đà.

Một số người thậm chí còn cho rằng chỉ một niệm tin tưởng là nguyên nhân chính dẫn đến tái sinh, và danh hiệu A Di Đà chỉ là điều kiện bổ trợ. Điều này có vẻ hợp lý đối với nhiều người tu Phật, nhưng sự thật sâu xa và thâm diệu hơn bất cứ lập luận nào trong số này.

Một lần nữa, điểm này cần được nhấn mạnh: trong Phật giáo Tịnh Độ nguyên thủy, việc tái sinh chỉ đạt được nhờ danh hiệu A Di Đà. Như chúng ta đã tìm hiểu trong bài viết trước, niệm danh hiệu A Di Đà là một hành động độc lập của danh hiệu A Di Đà — Namo Amitabha!

Nếu chúng ta luôn niệm danh hiệu A Di Đà một cách chuyên nhất khi đi, đứng, ngồi và nằm, không bỏ danh hiệu ấy, chúng ta đã được bao bọc trong Nguyện thứ 18, bất kể thời gian hành trì là bao lâu.



Niệm danh hiệu A Di Đà là nghiệp (hành động) quyết định để chắc chắn tái sinh, như Thiện Đạo đại sư đã ghi nhận, nên tái sinh là kết quả của công đức và thiện hạnh của danh hiệu A Di Đà.

Đối với người niệm danh hiệu, bất kể người ấy hiểu hay không, tin hay không, khát nguyện hay không, kết quả chức năng của tái sinh vốn đã nằm sẵn trong danh hiệu A Di Đà. Mặc dù người ấy không biết và không thấy, vẫn hưởng được kết quả tương tự như người biết và thấy.

Đây chính là kết quả chức năng của việc niệm danh hiệu; đây cũng là tự tánh của danh hiệu.

Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, độ sâu của niềm tin vào sự cứu độ của A Di Đà được đo bằng sự chuyên nhất trong việc niệm danh hiệu A Di Đà.

Việc tái sinh của tất cả những người nguyện sinh sẽ được đảm bảo miễn là họ niệm danh hiệu A Di Đà một cách chuyên nhất cho đến cuối đời. Họ sẽ không bị quấy nhiễu hay gián đoạn bởi bất cứ điều gì trong bất kỳ hoàn cảnh nào, vì họ luôn được A Di Đà bao bọc và bảo vệ.

Thiện Đạo đại sư viết trong Ca ngợi nghi lễ tái sinh:
“Đức A Di Đà cao quý đã lập một nguyện vô cùng trang nghiêm. Ngài giảng dạy và cứu độ chúng sinh khắp Mười Phương qua Danh hiệu Ngài dưới hình thức ánh sáng của Ngài. Điều này giúp họ có niềm tin, nguyện vọng và hành trì trong việc niệm danh hiệu A Di Đà. Ai niệm đến cuối đời, hay chỉ mười lần, hoặc chỉ một lần, cũng có thể dễ dàng tái sinh nhờ sức mạnh của Nguyện Cơ Bản của Ngài.”

Trong tuyên bố trên, điều thú vị là danh hiệu A Di Đà giúp chúng sinh có niềm tin vào sự cứu độ của Ngài và khát nguyện tái sinh về Cực Lạc.

Điều này ngụ ý rằng chính Phật A Di Đà, chứ không phải người tu Tịnh Độ, giữ vai trò chủ động và khởi xướng, thông qua Danh hiệu Ngài dưới hình thức ánh sáng, để cung cấp tất cả Ba Tài Lực cần thiết cho việc tái sinh.

Điều này một lần nữa khẳng định rằng niềm tin của chúng ta vào sự cứu độ của A Di Đà phát sinh từ danh hiệu Ngài, chứ không phải từ tâm mê lầm của chính chúng ta.

https://www.buddhistdoor.net/features/how-does-faith-in-the-pure-land-teachings-arise/