Nguyên tác: Book Review: The Making of American
Buddhism*1
Tác giả: Hozan Alan Senauke
Việt dịch: Quảng Cơ
Biên tập: Tuệ Uyển
***
Lịch sử Phật giáo tại Mỹ là một bí mật công
khai, bị che phủ bởi sự thiếu hiểu biết, thờ ơ, và lớp bụi lan tràn của định
kiến chủng tộc. Cuốn sách xuất sắc của Scott A. Mitchell, The Making of
American Buddhism (Sự hình thành Phật giáo Mỹ), mang đến một câu chuyện mới về
lịch sử này, dựa trên cuộc sống và thực hành của những Phật tử Tịnh Độ Chân
tông người Mỹ gốc Nhật trong thế kỷ 20. Học thuật quan trọng của Giáo sư
Mitchell ghi lại những nỗ lực của cộng đồng này trong việc chống lại sự phân
biệt đối xử và phân biệt chủng tộc có tổ chức, vượt qua sự giam cầm bất hợp
pháp trong các trại tập trung thời chiến, xây dựng một nền Phật giáo Mỹ, và hào
phóng chia sẻ những giá trị truyền thống quý báu của họ với các bậc thầy và học
viên trong xã hội rộng lớn hơn.
Giáo sư Mitchell hiện là Viện trưởng Viện Nghiên
cứu Phật giáo Berkeley, California. Mối quan tâm học thuật của ông về chủ nghĩa
hiện đại Phật giáo, Phật giáo trong bối cảnh phương Tây và các truyền thống
Tịnh Độ đan xen trong cuốn sách này. Trong phần giới thiệu mở rộng khám phá chủ
nghĩa hiện đại Phật giáo và sự phát triển của nghiên cứu về người Mỹ gốc Á,
Giáo sư Mitchell đối mặt với câu chuyện “hai dòng” về sự phát triển của Phật
giáo tại Hoa Kỳ:
Liệu chúng ta có đi theo dòng chảy của các nhà
trí thức, các nhà Đông phương học và những người cải đạo được cho là đã tạo nên
“Phật giáo Mỹ”? Hay chúng ta kể câu chuyện về những người nhập cư và con cháu
của họ, thường được gọi là “Phật tử tại Mỹ”? Tóm lại, siêu câu chuyện hai dòng
này nhấn mạnh sự loại trừ lẫn nhau với cái giá phải trả là sự tương hỗ, và gợi
ý một cách mơ hồ về một dòng dõi Phật giáo da trắng đối lập với một nhóm người
châu Á không liên quan và hướng nội. (Mitchell 2023, 8)
From google.com/boôks
Giáo sư Mitchell phản bác một loạt “những nhị
phân giản lược đã phần lớn định hình việc nghiên cứu Phật giáo ở Bắc Mỹ”
(Mitchell 2023). Những câu chuyện nhị phân này bao gồm sắc tộc/cải đạo, truyền
thống/hiện đại, và chân chính/phi chân chính. Câu chuyện “chủ đạo” ưu tiên sự
kỳ lạ của Beat Zen, được thể hiện qua những nhân vật như Alan Watts, Gary
Snyder và Jack Kerouac. Nhưng có một câu chuyện khác nhấn mạnh sự phức tạp và
tính sáng tạo của một nền Phật giáo Mỹ đang nổi lên, thể hiện rõ trong cộng
đồng người Mỹ gốc Á.
Cùng với học bổng sâu sắc phê phán những khoảng
trống và sai lầm của lịch sử văn hóa trước đây của Phật giáo ở phương Tây,
trọng tâm của cuốn sách là công trình lưu trữ làm nổi bật Berkeley Bussei, một
tạp chí Phật giáo Chân Tông (Shin) được xuất bản hàng năm bởi Hội Phật tử trẻ
của Chùa Phật giáo Berkeley từ năm 1939 đến 1960. Tịnh Độ Chân Tông (Jodo
Shinshu), được Thân Loan (Shinran) thành lập vào thế kỷ 13, là nhánh lớn nhất
của Phật giáo tại Nhật Bản. Vào những năm 1880, Phật giáo Chân Tông (Shin) di
cư đến Hawai‘i cùng với những người lao động nông nghiệp Nhật Bản. Năm 1899,
hai vị mục sư Chân Tông đầu tiên đến San Francisco để hỗ trợ cộng đồng người
Nhật nhập cư đang phát triển, dẫn đến những gì hiện là Giáo hội Phật giáo Hoa Kỳ.
Chùa Phật giáo Berkeley được khánh thành vào năm 1921, tại địa điểm hiện tại
trên Đường Channing. Nằm rất gần Đại học California, ngay từ đầu ngôi chùa luôn
là trung tâm nghiên cứu Phật giáo và cho một cộng đồng người Mỹ gốc Nhật năng
động.
Sự năng động này được phản ánh trên các trang
báo của Berkeley Bussei, và trong nhiều hội thảo và hội nghị do các thành viên
cộng đồng Shin, các mục sư và học giả tổ chức. Trong những năm ở cả hai phía
của Thế chiến II, Phật tử Nisei (thế hệ thứ hai của người Nhật) đã đưa ra lập
luận cho một bản sắc “Mỹ” bao gồm cả truyền thống tôn giáo của họ. Trên hành
trình đó, họ đã bắt đầu gieo mầm trong nền văn hóa rộng lớn hơn cho Phật giáo
hiện đại như một tôn giáo lý trí của hòa bình.
Giáo sư Mitchell đặc biệt nhấn mạnh đến công lao
thầm lặng của những người tại gia, nhiều người trong số họ là phụ nữ, giúp
những hoạt động này trở nên khả thi. Ông vinh danh những người phụ nữ như Jane
Imamura, Kimi Hisatune, và nhiều người khác - cả nam lẫn nữ - đã làm những công
việc cần thiết, thầm lặng và không được công nhận, để hỗ trợ chùa chiền và đức
tin của họ. Những Phật tử Nisei tận tụy này đã tạo nên nền tảng cho một hình
thái mới của con đường Đức Phật. Trong nhiều trường hợp, sự hỗ trợ vật chất của
họ đã tạo điều kiện cho những tấm gương sáng suốt và nổi tiếng hơn. Nói về D.
T. Suzuki, Giáo sư Mitchell viết:
Suzuki được cộng đồng Phật giáo Nisei nâng đỡ,
những người đã tham dự các buổi thuyết giảng của ông và tự coi mình là học trò
của ông. Và các Phật tử Nisei đã đón ông tại sân bay (Imamura), cho ông một nơi
ở (gia đình Okamura), tạo điều kiện thuận lợi cho các giao dịch tài chính
(Yamaoka), và lo liệu các vấn đề cá nhân của ông (Mihoko Okamura). Chính công
sức lao động này—công sức của những người Mỹ gốc Nhật và phụ nữ—đã làm nên điều
kỳ diệu... và điều kỳ diệu ấy chính là Phật giáo Mỹ. (Mitchell 2023)
Sắc lệnh Hành pháp 9066 của Tổng thống
Roosevelt, chỉ vài tháng sau vụ tấn công Trân Châu Cảng, đã kêu gọi giam giữ ít
nhất 125.000 người gốc Nhật, hai phần ba trong số đó là công dân Hoa Kỳ. Các cơ
quan chính phủ Hoa Kỳ đặc biệt nhắm đến Phật tử Nhật Bản, vì họ cho rằng Phật
giáo không phù hợp với các giá trị của Mỹ.*2
Đối với hầu hết các gia đình, việc giam giữ kéo
dài từ đầu năm 1942 đến cuối chiến tranh, nhưng những chấn thương do bị giam
cầm, thiếu thốn, mất kế sinh nhai và tài sản kéo dài lâu hơn nhiều. Chỉ đến năm
1950, Berkeley Bussei mới tiếp tục xuất bản trong một thế giới đã thay đổi đáng
kể. Và chính tại đây, tiếng nói của người Mỹ gốc Nhật mới được lắng nghe, với
một lập trường mới. Giáo sư Mitchell bình luận về một bài báo quan trọng trên
tạp chí Bussei năm 1950, “Quan điểm về Phật giáo Mỹ” của Yukio Kamamoto. Giáo
sư Mitchell viết rằng việc phát triển một đức tin Phật giáo mạnh mẽ trong cộng
đồng người Mỹ gốc Nhật “là cần thiết để thúc đẩy Phật giáo tại Mỹ, và một dự án
như vậy không chỉ cần thiết cho các Phật tử, mà còn để Phật giáo có thể đóng
góp ý nghĩa cho văn hóa Mỹ.” (Mitchell 2023)
Bảy mươi ba năm sau bài viết của Kawamoto, Phật
giáo rõ ràng đã có một vị trí nhất định trong xã hội Mỹ. Vị thế của Phật giáo
luôn biến đổi, tùy thuộc vào sự đa dạng của các hoạt động thực hành, văn hóa và
cộng đồng tại Mỹ; cũng như xu hướng thương mại hóa và chủ nghĩa tiêu dùng đang
ảnh hưởng đến mọi khía cạnh của cuộc sống đương đại. Sứ mệnh ngầm định và rõ
ràng của những người Mỹ gốc Nhật nhập cư và con cháu họ là gieo mầm Phật giáo ở
phương Tây. Họ đã thành công rực rỡ trong việc này, vậy mà phần lớn lịch sử và
những đóng góp của họ vẫn chưa được công nhận. Như tôi đã nói ở trên, những
lịch sử này đã bị che giấu một cách hiển nhiên.
Điểm mạnh của cuốn sách của Giáo sư Mitchell nằm
ở chỗ nó bắt đầu bằng lời lẽ và câu chuyện của những Phật tử Chân Tông bình
dân, tạo nên một thực hành thường nhật thấm đẫm chủ nghĩa hiện đại mà giờ đây
chúng ta có thể gọi là Phật giáo Mỹ. Đồng thời, Giáo sư Mitchell cũng viết về
sự phát triển của các nghiên cứu về người Mỹ gốc Á, thoát khỏi những câu chuyện
Đông phương học để đi đến một nền tảng cởi mở hơn về tính bao hàm, thừa nhận
tất cả những tổ tiên thật sự của Phật giáo Mỹ.
Đối với cả người thực hành lẫn học giả, “Sự hình
thành Phật giáo Hoa Kỳ” là một cuốn sách quan trọng. Dĩ nhiên, hành trình mà
Giáo sư Mitchell mô tả được đánh dấu bởi tất cả “sự hỗn độn của tôn giáo sống”
– mâu thuẫn, phân biệt đối xử và phân biệt chủng tộc, đức tin, tuyệt vọng, bất
công, cứu rỗi, và sự tồn vong của văn hóa. Như Giáo sư Mitchell nhận xét trong
lời kết, “Những Phật tử Tịnh Độ Chân Tông, cốt lõi của cuốn sách này, đã tạo
nên hiện tại. Và chúng ta, trong hiện tại, đang cùng nhau kiến tạo tương
lai.” (Mitchell 2023)
***
*1 Đúng ra là “Sự hình thành Phật giáo Tịnh Độ
Chân Tông Hoa Kỳ”
*2 Câu chuyện về sự sống sót của Phật tử trong
thời kỳ bị giam giữ thời chiến được kể lại rõ ràng trong cuốn sách American
Sutra: A Story of Faith and Freedom in the Second World War của Duncan Williams
xuất bản năm 2019.
Hozan Alan Senauke
Berkeley, California
August 2023
https://www.buddhistdoor.net/features/book-review-the-making-of-american-buddhism/
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét